SoC03 Umeme Vijijini Tanzania: Mafanikio, Changamoto na Matarajio

[Mwl.RCT]

Umeme Vijijini Tanzania: Mafanikio, Changamoto na Matarajio
Mwandishi: MwlRCT​

Utangulizi

Umeme ni nguzo ya maendeleo. Umeme unawezesha wananchi wa vijijini kufanya shughuli za kiuchumi, kijamii, kimazingira na kiusalama. Umeme pia unachangia kupunguza umaskini, kuongeza elimu, kuboresha afya, kukuza usawa wa kijinsia, kulinda mazingira na kuimarisha amani na utulivu.​

Serikali ya Tanzania ilianzisha mradi wa kupeleka umeme vijijini mwaka 2006 ili kuongeza upatikanaji wa umeme katika maeneo hayo. Mradi huu unatekelezwa na REA na TANESCO, kwa ushirikiano na wadau mbalimbali, kupitia awamu tatu:​

• Awamu ya Kwanza (2007-2012),
• Awamu ya Pili (2013-2016) na
• Awamu ya Tatu (2017-2022)

Malengo ya serikali ni kuunganisha asilimia 75 ya vijiji vyote nchini na umeme ifikapo mwaka 2022 na asilimia 100 ifikapo mwaka 2030.​

​

Malengo mengine ni kupunguza gharama za umeme, kuimarisha ubora na uimara wa huduma ya umeme, kuhamasisha matumizi bora na endelevu ya umeme, na kuchochea uwekezaji na ujasiriamali katika maeneo ya vijijini.​

Mafanikio

Mradi huu umefanikiwa kuongeza upatikanaji wa umeme katika maeneo ya vijijini, ambao umewaletea wananchi manufaa mengi. Mafanikio hayo ni pamoja na:​

a. Idadi ya vijiji vilivyounganishwa na umeme: Zaidi ya vijiji 9,000 vimeunganishwa na umeme, kati ya vijiji 12,268 vilivyolengwa katika awamu ya tatu. Hii ni sawa na kuongezeka kwa asilimia 30.7 ya vijiji vilivyounganishwa na umeme tangu mwaka 2011. Hii ni moja ya viwango vya juu zaidi vya upanuzi wa upatikanaji wa umeme katika Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara.​

Picha | Moja ya kijiji kilichonufaika na umeme - Mradi uliongeza umeme kwa vijiji 9,000, kuendeleza elimu, afya na uchumi.​

b. Manufaa ya umeme kwa wananchi na shughuli zao: Umeme umesaidia kuongeza muda wa kusoma kwa wanafunzi, kuimarisha huduma za afya, kuongeza uzalishaji na ubora wa bidhaa, kuchochea uanzishwaji wa biashara mpya na ajira, na kuimarisha usalama na mawasiliano.​

Picha | wanafunzi wakisoma kwa taa ya umeme, Umeme umebadilisha maisha, elimu, afya na uchumi.

Picha | Vijana nao walifanya jitihada kuhakikisha wanapata umeme - Chanzo Mtandao ​

c. Ushirikiano na wadau mbalimbali: Serikali imefanya ushirikiano na wadau mbalimbali, kama vile sekta binafsi, mashirika ya kimataifa, asasi za kiraia, n.k., ambao wamesaidia kuongeza rasilimali fedha, kiteknolojia na kibinadamu kwa ajili ya mradi huu. Mifano ya miradi au mipango iliyotekelezwa kwa ushirikiano huo ni pamoja na: TREEP, REF, SREP, SE4ALL, SPP, TAREA, n.k.​

d. Miradi mikubwa ya uzalishaji umeme: Serikali imejenga au inajenga miradi mikubwa ya uzalishaji umeme ili kusaidia upatikanaji wa umeme vijijini. Mifano ya miradi hiyo ni pamoja na: Bwawa la Nyerere (MW 2,115), Bwawa la Rusumo (MW 80), Bwawa la Rumakali (MW 222), n.k.​

Picha | Mradi wa Kufua Umeme wa Bwawa la Mw. J. Nyerere (JNHPP) umekamilika kwa asilimia 78.68 - Chanzo Habarileo​

Changamoto

​

Picha | Fundi akirekebisha umeme kijijini - Mradi unakabiliwa na changamoto za gharama, miundombinu duni na mabadiliko ya hali ya hewa.
​

Mradi huu unakabiliwa na changamoto mbalimbali, kama vile:

a. Gharama kubwa za ujenzi na usambazaji wa umeme, kutokana na ugumu wa kijiografia, idadi ndogo ya wakazi, na ukosefu wa miundombinu ya msingi katika maeneo ya vijijini.​

b. Ubora na uimara duni wa miundombinu ya umeme, kutokana na matatizo ya kiufundi, ukosefu wa vifaa na wataalamu, uharibifu au uporaji wa miundombinu, n.k.​

c. Uwezo mdogo wa TANESCO na REA kusimamia mradi huu, kutokana na ukosefu wa rasilimali fedha, kibinadamu, na kiteknolojia, migogoro ya kisheria au kisiasa, usimamizi mbaya au rushwa, n.k.​

d. Athari hasi za mabadiliko ya tabianchi kwa uzalishaji umeme, kutokana na ukame, mafuriko, moto wa misitu, n.k., ambazo zinaathiri vyanzo mbalimbali vya uzalishaji umeme.​

Matarajio
Serikali ina matarajio ya kuendelea kuboresha huduma ya umeme vijijini, kwa kutumia mikakati mbalimbali ya serikali katika maeneo yafuatayo:

a. Kuongeza idadi ya wanufaika wa umeme vijijini: Serikali inalenga kuunganisha asilimia 75 ya vijiji vyote nchini na umeme ifikapo mwaka 2022 na asilimia 100 ifikapo mwaka 2030 . Hadi sasa, zaidi ya vijiji 9,000 vimeunganishwa na umeme, kati ya vijiji 12,268 vilivyolengwa katika awamu ya tatu. Serikali inapanga kuviunganisha vijiji vilivyosalia kupitia miradi mikubwa ya uzalishaji umeme, kama vile Bwawa la Nyerere, Bwawa la Rusumo, Bwawa la Rumakali, n.k.​

b. Kupunguza gharama za umeme kwa wananchi: Serikali inalenga kupunguza gharama za umeme kwa wananchi, kwa kutumia mikakati mbalimbali, kama vile kuongeza uzalishaji wa umeme kutokana na vyanzo mbalimbali, hasa vinavyotumia maji au gesi asilia; kuimarisha miundombinu ya usafirishaji na usambazaji wa umeme; kuhamasisha matumizi ya nishati jadidifu; na kuweka bei nafuu au ruzuku kwa wananchi wenye kipato cha chini au wanaoishi katika maeneo magumu. Gharama za umeme kwa wananchi ni wastani wa shilingi 292.8 kwa kila uniti (kWh) mwaka 2020/21, ambayo ni chini zaidi kuliko gharama za umeme katika nchi nyingine za Afrika Mashariki.​

c. Kuimarisha usalama na ufanisi wa huduma ya umeme: Serikali inalenga kuimarisha usalama na ufanisi wa huduma ya umeme, kwa kutumia hatua mbalimbali, kama vile kutumia vifaa bora na vinavyokidhi viwango vya ubora; kuweka mfumo madhubuti wa udhibiti na ufuatiliaji; kuongeza idadi na ujuzi wa wafanyakazi; kutoa elimu au adhabu kwa watu wanaoharibu au wanaporwa miundombinu; na kuimarisha uwazi na uwajibikaji katika usimamizi wa fedha au mikataba. Kiwango cha usalama na ufanisi wa huduma ya umeme ni wastani wa asilimia 83.5 mwaka 2020/21, ambayo ni juu zaidi kuliko kiwango cha asilimia 80 kilichopendekezwa na EWURA.​

d. Kuhamasisha matumizi bora na endelevu ya umeme: Serikali inalenga kuhamasisha matumizi bora na endelevu ya umeme, kwa kutumia mipango mbalimbali, kama vile kuweka sheria au kanuni za matumizi ya umeme; kuweka viashiria au vigezo vya ubora wa huduma; kuweka mikakati au motisha za kuongeza ufanisi wa matumizi ya umeme; na kuweka mipango au miradi ya kuelimisha wananchi kuhusu matumizi bora na endelevu ya umeme.​

Hitimisho

Mradi wa umeme vijijini Tanzania ni muhimu kwa maendeleo endelevu. Umefanikiwa kuongeza upatikanaji wa umeme vijijini lakini unakabiliwa na changamoto.​

​

Serikali ina mipango ya kuboresha huduma ya umeme vijijini kupitia mikakati mbalimbali. Ushirikiano kati ya wadau wote ni muhimu ili kufanikisha mradi huu. Mradi huu ni wa kitaifa unaolenga kuinua maisha na uchumi wa wananchi.​

​

Ni jukumu letu sote kuhakikisha unatekelezwa kwa ufanisi na unawanufaisha watu wote. Tuunge mkono mradi huu kwa vitendo na maneno, tujenge Tanzania ya viwanda na umeme.​

 

[EDOGUN]

Sawa