BARD AI
JF-Expert Member
- Jul 24, 2018
- 3,376
- 8,118
Mnamo Februari 24, Urusi ilizindua uvamizi kamili wa Ukraine kutoka Belarusi kuelekea kaskazini, Peninsula ya Crimea iliyoambatanishwa na Urusi kuelekea kusini, na eneo lake la mashariki.
Vita hiyo imeua maelfu huku mamilioni ya watu wakiyahama makazi yao na kuharibu miji kadhaa.
Haya ndiyo matukio makuu ya vita katika kipindi cha miezi sita iliyopita.
AWAMU YA KWANZA - Urusi inakusudia kuishinda Ukraine na kuchukua nafasi ya serikali yake. Magharibi hujibu kwa kuweka vikwazo kamili vya kifedha na biashara kwa Urusi.
Februari 24: Rais wa Urusi Vladimir Putin atangaza uamuzi wake wa kuzindua "operesheni maalum ya kijeshi" nchini Ukraine katika hotuba ya kabla ya alfajiri na uvamizi wa nchi kavu, baharini na angani kuanza.
Rais wa Ukraine Volodymyr Zelenskyy atoa hotuba fupi na ya dharau ya kitaifa kutangaza sheria ya kijeshi na uhamasishaji wa jumla.
Rais wa Merika Joe Biden aongeza vikwazo kamili vya kuzuia kwa benki nne za Urusi na kupiga marufuku usafirishaji wa teknolojia nyeti za Amerika, haswa katika sekta ya anga, bahari na ulinzi.
Februari 26-27: Zelenskyy anakataa ofa ya Marekani ya kuhama, akisema: “Mapambano yamefika; Nahitaji risasi, sio kwa usafiri”.
Mashambulizi ya Urusi dhidi ya Kyiv, mji wa mashariki wa Kharkiv na Chernihiv katika vibanda vya kaskazini huku watetezi wa Ukraine wakilenga magari ya ugavi na makombora ya Javelin.
Umoja wa Ulaya unapiga marufuku benki za Kirusi zilizochaguliwa kutoka SWIFT na kufungia amana za benki kuu ya Kirusi. Pia inapiga marufuku ndege za Urusi kutoka anga ya EU.
Wataalamu wakuu wa mafuta Shell, BP na hazina ya utajiri huru ya Norway yajiondoa katika ubia wa Urusi.
PICHAl ALJAZEERA
Februari 28: Ukraine yatuma maombi ya kujiunga na EU.
Machi 1: Msafara wa kilomita 65 (maili 40.4) wa kijeshi wa Urusi unasonga kuelekea mji mkuu wa Ukraine, Kyiv.
Marekani inafunga anga yake kwa trafiki ya anga ya Urusi.
Machi 2: Vikosi vya Kirusi vinaingia katika mji wa kusini wa Kherson. Wakimbizi milioni moja wa Ukraine sasa wameikimbia nchi.
Machi 4: Vikosi vya Urusi vilishambulia kiwanda kikubwa zaidi cha nyuklia barani Ulaya cha Zaporizhzhia, na kuzua hofu ya maafa ya mtindo wa Chernobyl.
Machi 8: Tume ya Ulaya itafichua REPowerEU, mpango wa kupunguza utegemezi wa gesi asilia ya Urusi kwa thuluthi mbili ifikapo mwisho wa mwaka. Marekani imepiga marufuku uagizaji wa mafuta ghafi nchini Urusi. Idadi ya wakimbizi wa Ukraine inafikia milioni mbili.
Bunge la Marekani limeidhinisha matumizi ya dola bilioni 13.6 kwa Ukraine, ikigawanywa kwa usawa kati ya misaada kwa wakimbizi na misaada ya kijeshi kwa upande wa mbele.
Machi 11: Silaha za Urusi zinaingia kwenye viunga vya kaskazini-magharibi mwa Kyiv, lakini tayari zinakabiliwa na uhaba wa wafanyakazi. Putin aidhinisha kutumwa kwa hadi wapiganaji 16,000 wasio wa kawaida kutoka Syria.
EU yatoa Azimio la Versailles kujibu vita vya Ukraine, ikitoa wito kwa nchi wanachama kuimarisha matumizi ya ulinzi.
Machi 13: Urusi ilipanua shabaha zake kuelekea magharibi, ikirusha makombora 30 katika kituo cha mafunzo ya kijeshi huko Yavoriv, kilomita 25 kutoka mpaka wa Poland, na kuua watu 35.
Machi 14: Msaidizi mkuu wa Putin Viktor Zolotov, ambaye anaongoza walinzi wa taifa, anakuwa Mrusi wa kwanza wa ngazi ya juu kukiri kwamba vita nchini Ukraine haviendi kama ilivyopangwa.
Machi 16: Urusi ililipua kwa bomu jumba la maonyesho katika mji wa bandari wa Mariupol, na kuua takriban raia 300 waliokuwa wamejihifadhi humo.
Machi 23: NATO inakadiria kuwa Urusi imepoteza wanajeshi 7,000-15,000 katika mwezi mmoja wa vita na kwamba idadi ya Warusi waliokufa, waliojeruhiwa, waliotekwa na waliopotea ni 40,000.
AWAMU YA PILI - Urusi inaangazia tena mashariki, wakati Ukraine inapoanzisha mashambulizi kaskazini na kusini, na kurudisha nyuma zaidi ya makazi 1,000. Marekani na Uingereza hutuma mifumo ya hali ya juu ya makombora nchini Ukraine.
Machi 25: Urusi inasema itazingatia kuimarisha udhibiti wake katika mikoa ya mashariki mwa Ukraine ya Luhansk na Donetsk, katika ufafanuzi dhahiri wa malengo yake ya vita.
Zaidi ya watu milioni 3.7 wa Ukraine wamekuwa wakimbizi.
Zelenskyy anawaambia waandishi wa habari wa Urusi kwenye simu ya video kwamba yuko tayari kuzingatia kutoegemea upande wowote wa kijiografia kwa Ukraine, na kuafikiana na hali ya eneo la mashariki la Donbas, ambalo lilikuwa sehemu ya kisingizio cha uvamizi wa Urusi.
Machi 29: Wapatanishi wa Urusi na Ukraine wakutana Istanbul - mkutano wao wa kwanza wa ana kwa ana katika zaidi ya wiki tatu. Ukraine inaweka mbele pendekezo la kina la kutoegemea upande wowote.
Aprili 1: Ripoti ya Al Jazeera inafichua kuwa Urusi inatumia vikundi vya wakala nchini Syria kuwaajiri wapiganaji wa Ukraine.
Aprili 2: Wanajeshi wa Urusi wanapoondoka Bucha, mji ulio kaskazini-magharibi mwa Kyiv, makumi ya maiti za kiraia hupatikana mitaani.
Aprili 4: Rais wa Marekani Joe Biden atoa wito kwa Putin ahukumiwe katika mahakama ya uhalifu wa kivita kwa madai ya mauaji ya raia wa Urusi mjini Bucha.
Aprili 5: Waukraine waliokimbia makazi yao sasa wanafikia milioni 7.1. Al Jazeera inafichua ushuhuda kutoka kwa wakaazi wa Bucha wakisema waliteswa na kutishiwa maisha na wanajeshi wa Urusi.
Aprili 6: Utawala wa Biden unapiga marufuku uwekezaji wa Marekani nchini Urusi na kutoa wito kwa G20 kuiondoa kwenye kundi hilo.
Aprili 7: Urusi ilifyatua mabomu katika kituo cha reli cha Kramatorsk kilichojaa maelfu ya watu waliohamishwa, na kuua takriban 52.
Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa lapiga kura ya kuisimamisha Urusi katika Baraza la Haki za Kibinadamu la shirika hilo.
Aprili 8: Wataalamu wa uchunguzi wa kisayansi waanza kutoa miili katika makaburi ya halaiki huko Bucha.
EU inapiga marufuku uagizaji wa makaa ya mawe ya Kirusi, na kuinyima Urusi euro bilioni 8 ($ 7.97bn) kwa mwaka. Kama sehemu ya awamu ya tano ya vikwazo, EU pia inapiga marufuku uagizaji wa mbao za Kirusi, saruji, dagaa na mbolea. EU pia inapiga marufuku usafirishaji wa mafuta ya ndege kwenda Urusi na teknolojia nyeti na programu.
Rais wa Tume ya Ulaya Ursula Von Der Leyen akimkabidhi Zelenskyy dodoso, na kuanza mchakato wa kutuma maombi ya uanachama wa Umoja wa Ulaya wa Ukraine.
PICHA: ALJAZEERA
Aprili 14: Ukraine yaizamisha meli ya meli ya Bahari Nyeusi ya Urusi Moskva, baada ya kuigonga kwa makombora mawili ya Neptune.
Aprili 16: Wizara ya ulinzi ya Urusi inasema inadhibiti bandari ya Mariupol, ingawa mapigano yanaendelea.
Aprili 18: Vikosi vya Urusi vinaanzisha mashambulizi mapya, makubwa mashariki mwa Ukraine ili kuchukua udhibiti kamili wa majimbo ya Luhansk na Donetsk.
Aprili 21: Putin atangaza ushindi katika vita vya Mariupol, ingawa wanamaji wapatao 2,500 wa Ukrain wamesalia kuzuiliwa katika kiwanda cha chuma cha Azovstal.
Aprili 28: Bunge la Marekani litafufua vifaa vya kukodisha ili kuharakisha usafirishaji wa silaha kwenda Ukraine. Rais Biden anauliza Congress kuidhinisha kifurushi cha matumizi cha $33bn kwa Ukraine.
Mei 4: Ripoti za Ukraine na Urusi zinasema shambulio la kijeshi la Ukraine kaskazini na mashariki mwa Kharkiv limewasukuma wanajeshi wa Urusi umbali wa kilomita 40 kutoka mji huo, ikiwa ni mafanikio ya kwanza makubwa ya Ukraine tangu kushinda vita vya Kyiv.
Tume ya Ulaya inafichua awamu ya sita ya vikwazo, ikijumuisha marufuku kamili ya kuagiza mafuta yote ya Urusi, baharini na bomba, ghafi na iliyosafishwa, ifikapo mwisho wa mwaka.
Mei 5: Kamanda Mkuu wa Ukraine Valerii Zaluzhnyi anasema vikosi vya Ukraine vinapita kwenye operesheni za kukabiliana na miji ya mashariki ya Kharkiv na Izyum, kauli ya kwanza ya moja kwa moja ya kijeshi ya Ukraine ya kuhama kwa operesheni za kukera.
Mei 11: Ukraine kwa mara ya kwanza inaweka mipaka ya gesi ya Urusi inayopitia eneo lake hadi Ulaya, ikikata kwa robo mtiririko wa gesi kupitia moja ya mabomba mawili makubwa.
Mei 12: Finland inatangaza kutafuta uanachama wa NATO.
UNHCR inasema idadi ya wakimbizi wa Ukraine imepita alama ya milioni sita.
Mei 15: Uswidi inatangaza kuwa itaomba uanachama wa NATO, na hivyo kumaliza karne mbili za kutoegemea upande wowote.
Mei 16: Wizara ya ulinzi ya Ukraine inasema wanajeshi wake wamesonga mbele hadi kwenye mpaka wa Urusi kilomita 40 (maili 24.9) kaskazini mwa Kharkiv, na juhudi za kujihami za Urusi zinalenga kuzuia uvamizi kuelekea Belgorod nchini Urusi.
Mei 17: Jeshi la Ukraine latangaza mwisho wa upinzani wa Azovstal huko Mariupol.
Mei 18: Tume ya Ulaya inatangaza mpango wa euro bilioni 220 ($ 219bn) wa kuondoa mafuta yote ya Urusi kwa miaka mitano.
Mei 19: Bunge la Marekani liliidhinisha kifurushi cha msaada cha $40bn kwa Ukraine, kikubwa zaidi ya $33bn Biden alioomba hapo awali, karibu nusu yake ikikusudiwa kwa msaada wa kijeshi na vifaa.
Mei 21: Mapigano ya mji wa Severdonetsk katika jimbo la Luhansk mashariki yanaanza.
Wizara ya ulinzi ya Urusi imetangaza kuwa ina udhibiti kamili wa Mariupol, kufuatia kuhamishwa kwa watetezi 1,908 wa kiwanda cha Azovstal huko, mwezi mmoja baada ya Putin kutangaza ushindi dhidi ya jiji hilo.
Mei 25: Eduard Basurin, naibu mkuu wa wanamgambo wa Jamhuri ya Watu wa Donetsk inayoungwa mkono na Urusi, anasema Urusi ilikuwa inaapa kwa muda mkakati wa kuzunguka vikosi vyote vya Ukraine mashariki na harakati kubwa ya pincer, badala yake inazingatia kutengwa kidogo. . Vikosi vya Urusi pia vinaanza kujenga safu za pili za ulinzi huko Kherson na Zaporizhia, wakitarajia mashambulio ya Kiukreni.
Mei 27: Vikosi vya Urusi vinasonga mbele Severdonetsk kutoka pande tatu tofauti na kuanza mashambulizi ya moja kwa moja kwenye sehemu zilizojengwa za jiji kaskazini, na kuchukua udhibiti wa hoteli ya Mir.
PICHA: ALJAZEERA
Mei 28: Ukraini ilianzisha mashambulizi ya kukabiliana nayo huko Kherson, ikiripotiwa kuleta majeshi ya Urusi kwenye nafasi ya ulinzi "mbaya" na kusababisha hasara kubwa.
Mei 30: Baada ya kusitasita kidogo, Biden anaamua kutuma "mifumo ya hali ya juu zaidi ya roketi" kwa Ukraine ili kuwezesha uvamizi wa usanifu wa usahihi zaidi. Marekani itatuma GMLRS na High Mobility Artillery Rocket Systems (HIMARS) na roketi za umbali wa kilomita 80 (maili 49.7).
Mei 31: Vikosi vya Urusi vinakalia katikati mwa Severdonetsk huku wanajeshi wa Ukrain wakiondoka kwa mbinu, lakini mapigano yanaendelea.
Upande wa kusini, vikosi vya Ukraine vinashinikiza kushambulia Kherson, na kusukuma vikosi vya Urusi mashariki mwa mto wa Inhulets.
Umoja wa Ulaya umepiga marufuku bidhaa za mafuta na petroli za Urusi, kufuatia uamuzi wa kifurushi cha sita cha vikwazo dhidi ya Urusi.
Juni 2: Mkuu wa utawala wa kijeshi wa eneo la Kherson Hennadiy Lahuta anaripoti kwamba mashambulizi ya Ukraine yamekomboa vijiji 20.
Juni 6: Uingereza ilitangaza kutuma mifumo mingi ya roketi ya M270 yenye masafa ya kilomita 80 (maili 49.7) hadi Ukraini.
Juni 9: Putin analinganisha ushindi wake wa Ukrainia na ushindi wa Peter the Great wa nchi ambayo leo ni kaskazini-magharibi mwa Urusi katika vita vilivyopiganwa dhidi ya Uswidi mnamo 1700-1721.
Juni 13: Katibu Mkuu wa NATO Jens Stoltenberg anaonekana kupendekeza kwamba Ukraine italazimika kukubali kupoteza mamlaka au eneo ili kurejesha amani, wakati wa mkutano na waandishi wa habari nchini Finland.
Juni 15: Urusi itapunguza usafirishaji wa gesi hadi Ulaya kupitia bomba la Nord Stream 1 hadi asilimia 40 ya uwezo wake.
Juni 22: Ukraine inasema imechukua makazi 1,026 kutoka kwa udhibiti wa Urusi.
Juni 24: Ingawa bado kuna mapigano ya walinzi wa nyuma, gavana wa Luhansk Serhiy Haidai anasema Severodonetsk itaachwa.
EU inazialika rasmi Ukraine na Moldova kuwa nchi za wagombea wa uanachama wa EU.
Juni 27: Makombora ya Kirusi yanalenga duka kubwa huko Kremenchuk, katikati mwa Ukraine, na kuua takriban watu 18.
Urusi inakosa kulipa deni lake kuu kwa mara ya kwanza tangu Mapinduzi ya Bolshevik mnamo 1917, kwani muda wa siku 30 wa malipo ya riba ya $100m unaisha.
Katibu Mkuu wa NATO Jens Stoltenberg anasema muungano huo ni kuongeza kikosi chake cha Utayari (NRF) kutoka 40,000 hadi 300,000.
Juni 29: NATO inazialika rasmi Ufini na Uswidi kuwa wanachama wa muungano huo, baada ya Uturuki kuondoa kura yake ya turufu.
Juni 30: Baada ya kudunguliwa na makombora ya Ukrain, vikosi vya Urusi viliondoka kwenye Kisiwa cha Snake katika Bahari Nyeusi.
Julai 3: Urusi inadai kuchukua Lysychansk, na kuipa udhibiti wa kawaida wa mkoa wa Luhansk, ingawa mapigano ya waasi yanaendelea.
AWAMU YA TATU - Urusi inapanua tena malengo yake ili kujumuisha Kherson na Zaporizhia. Ukraine inatumia makombora kuharibu risasi za Urusi, besi na nguzo nyuma ya mstari wa mbele.
Julai 4: Baadhi ya nchi 40 zinashiriki katika Kongamano la Kimataifa la Kurejeshwa kwa Ukrainia huko Lugano, Uswisi. Waziri mkuu wa Ukraine Denys Shmyhal anasema $750bn itahitajika.
Julai 17: Zelenskyy asema Urusi sasa imerusha makombora 3,000 dhidi ya nchi yake.
Julai 20: Katika mahojiano na gazeti la Urusi Ria Novosti, waziri wa mambo ya nje wa Urusi Sergey Lavrov alisema Urusi imejiondoa kwenye lengo lake rasmi la kuteka maeneo mawili ya mashariki ya Luhansk na Donetsk, akisema Zaporizhia na Kherson kusini pia ni muhimu kuchukua.
Julai 21: Katika eneo la kusini la Kherson, Ukraine inasema imeharibu ghala la kuhifadhia risasi la Urusi.
Julai 22: Urusi na Ukraine zatia saini makubaliano ya Umoja wa Mataifa kuruhusu usafirishaji wa nafaka za Kiukreni kupitia Bahari Nyeusi.
Julai 26: Kampuni ya serikali ya Urusi ya Gazprom inasema itapunguza nusu ya usambazaji wa gesi kupitia bomba la Nord Stream 1 hadi asilimia 20 ya uwezo wake. Mawaziri wa nishati wa Umoja wa Ulaya wakubali kupunguza kwa hiari matumizi ya gesi asilia kwa asilimia 15 kati ya Agosti mwaka huu na Machi 2023.
Julai 27: Vikosi vya Ukraine viliharibu gari la Antonivka na madaraja ya reli kwa kutumia makombora ya roketi ya HIMARS, na kuyafanya yasitumike kwa usafiri mkubwa wa kijeshi. Hii husaidia kukata nafasi za mbele za Kirusi huko Kherson.
Julai 29: Takriban askari 50 wa Kiukreni waliuawa wakati kituo chao cha kizuizini kilipolipuliwa huko Olenivka, Donetsk. Urusi inasema Ukraine ililenga watu wake. Ukraine inasema Urusi ililipua koloni lake la adhabu "ili kuficha uhalifu wa kivita".
Julai 31: Ndege isiyo na rubani ya Kiukreni iliruka katika makao makuu ya meli ya Bahari Nyeusi huko Sevastopol kwenye Siku ya Wanamaji ya Urusi, na kuwajeruhi watu watano.
PICHA: ALJAZEERA
Agosti 1: Meli ya kwanza iliyopakia nafaka ya Ukraine inaondoka bandarini kufuatia makubaliano ya Julai 22 ya kuondoa kizuizi cha Urusi.
Agosti 6: Kamandi ya kusini ya Ukraine inasema vikosi vyake viliharibu kurusha roketi 39 za Urusi na ghala la kuhifadhia risasi.
Agosti 7: Kamandi ya kusini ya Ukraine iliripoti kuharibiwa kwa kurusha roketi 24 za Urusi, tanki la T-62, magari matano ya kivita na ghala la risasi katika mashambulizi dhidi ya Berislavsky na eneo jingine katika eneo la Kherson.
Agosti 9: Takriban ndege tisa za kivita za Urusi ziliharibiwa ardhini katika kambi ya anga ya Saky huko Crimea, kilomita 225 (maili 136.7) nyuma ya mstari wa mbele, katika kile kinachoonekana kuwa shambulio la kwanza muhimu la Kiukreni kwenye kambi ya Urusi kwenye peninsula.
Ukraine pia inaharibu maghala ya risasi za Urusi huko Novooleksiivka huko Crimea, kilomita 150 (maili 93.2) kusini mwa mstari wa mbele, na kituo cha amri huko Maksyma Horkoho kwenye pwani ya kusini magharibi ya Kherson.
Agosti 16: Msururu wa milipuko ulitikisa kijiji cha Mayskoye huko Crimea, huku ghala linaloshukiwa kuwa la silaha za Urusi likiteketea kwa moto, na kulazimisha watu 3,000 kuhamishwa. Urusi inayaita "matokeo ya hujuma" bila kutoa lawama.
Agosti 18: Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres anaonya uharibifu wa kituo cha nishati ya nyuklia cha Zaporizhzhia ungekuwa "kujiua", huku Ukraine na Urusi zikilaumiana kwa kupiga makombora karibu na mtambo huo.
Agosti 20: Darya Dugina, binti wa mwanaharakati mashuhuri wa Urusi Alexander Dugin, aliuawa katika mlipuko wa bomu lililotegwa kwenye gari karibu na Moscow, katika kile kinachoweza kuwa jaribio la kumuua babake. Ukraine ilikanusha shutuma za Urusi kwamba ilihusika na shambulio hilo.
Agosti 24: Ukraine inaadhimisha siku yake ya uhuru kutoka kwa utawala wa Sovieti na kumbukumbu ya miezi sita ya uvamizi kamili wa Urusi. Sherehe za umma zimefutwa kutokana na hofu kwamba Urusi inaweza kuzidisha mashambulizi ili kuendana na siku hiyo, lakini Zelenskyy anatoa hotuba ya dharau, akisema Ukraine ilikuwa "imezaliwa upya" wakati Urusi ilipovamia: "Hatujali una jeshi gani, tunajali tu." ardhi yetu. Tutaipigania hadi mwisho.”
ALJAZEERA
Vita hiyo imeua maelfu huku mamilioni ya watu wakiyahama makazi yao na kuharibu miji kadhaa.
Haya ndiyo matukio makuu ya vita katika kipindi cha miezi sita iliyopita.
AWAMU YA KWANZA - Urusi inakusudia kuishinda Ukraine na kuchukua nafasi ya serikali yake. Magharibi hujibu kwa kuweka vikwazo kamili vya kifedha na biashara kwa Urusi.
Februari 24: Rais wa Urusi Vladimir Putin atangaza uamuzi wake wa kuzindua "operesheni maalum ya kijeshi" nchini Ukraine katika hotuba ya kabla ya alfajiri na uvamizi wa nchi kavu, baharini na angani kuanza.
Rais wa Ukraine Volodymyr Zelenskyy atoa hotuba fupi na ya dharau ya kitaifa kutangaza sheria ya kijeshi na uhamasishaji wa jumla.
Rais wa Merika Joe Biden aongeza vikwazo kamili vya kuzuia kwa benki nne za Urusi na kupiga marufuku usafirishaji wa teknolojia nyeti za Amerika, haswa katika sekta ya anga, bahari na ulinzi.
Februari 26-27: Zelenskyy anakataa ofa ya Marekani ya kuhama, akisema: “Mapambano yamefika; Nahitaji risasi, sio kwa usafiri”.
Mashambulizi ya Urusi dhidi ya Kyiv, mji wa mashariki wa Kharkiv na Chernihiv katika vibanda vya kaskazini huku watetezi wa Ukraine wakilenga magari ya ugavi na makombora ya Javelin.
Umoja wa Ulaya unapiga marufuku benki za Kirusi zilizochaguliwa kutoka SWIFT na kufungia amana za benki kuu ya Kirusi. Pia inapiga marufuku ndege za Urusi kutoka anga ya EU.
Wataalamu wakuu wa mafuta Shell, BP na hazina ya utajiri huru ya Norway yajiondoa katika ubia wa Urusi.
PICHAl ALJAZEERA
Februari 28: Ukraine yatuma maombi ya kujiunga na EU.
Machi 1: Msafara wa kilomita 65 (maili 40.4) wa kijeshi wa Urusi unasonga kuelekea mji mkuu wa Ukraine, Kyiv.
Marekani inafunga anga yake kwa trafiki ya anga ya Urusi.
Machi 2: Vikosi vya Kirusi vinaingia katika mji wa kusini wa Kherson. Wakimbizi milioni moja wa Ukraine sasa wameikimbia nchi.
Machi 4: Vikosi vya Urusi vilishambulia kiwanda kikubwa zaidi cha nyuklia barani Ulaya cha Zaporizhzhia, na kuzua hofu ya maafa ya mtindo wa Chernobyl.
Machi 8: Tume ya Ulaya itafichua REPowerEU, mpango wa kupunguza utegemezi wa gesi asilia ya Urusi kwa thuluthi mbili ifikapo mwisho wa mwaka. Marekani imepiga marufuku uagizaji wa mafuta ghafi nchini Urusi. Idadi ya wakimbizi wa Ukraine inafikia milioni mbili.
Bunge la Marekani limeidhinisha matumizi ya dola bilioni 13.6 kwa Ukraine, ikigawanywa kwa usawa kati ya misaada kwa wakimbizi na misaada ya kijeshi kwa upande wa mbele.
Machi 11: Silaha za Urusi zinaingia kwenye viunga vya kaskazini-magharibi mwa Kyiv, lakini tayari zinakabiliwa na uhaba wa wafanyakazi. Putin aidhinisha kutumwa kwa hadi wapiganaji 16,000 wasio wa kawaida kutoka Syria.
EU yatoa Azimio la Versailles kujibu vita vya Ukraine, ikitoa wito kwa nchi wanachama kuimarisha matumizi ya ulinzi.
Machi 13: Urusi ilipanua shabaha zake kuelekea magharibi, ikirusha makombora 30 katika kituo cha mafunzo ya kijeshi huko Yavoriv, kilomita 25 kutoka mpaka wa Poland, na kuua watu 35.
Machi 14: Msaidizi mkuu wa Putin Viktor Zolotov, ambaye anaongoza walinzi wa taifa, anakuwa Mrusi wa kwanza wa ngazi ya juu kukiri kwamba vita nchini Ukraine haviendi kama ilivyopangwa.
Machi 16: Urusi ililipua kwa bomu jumba la maonyesho katika mji wa bandari wa Mariupol, na kuua takriban raia 300 waliokuwa wamejihifadhi humo.
Machi 23: NATO inakadiria kuwa Urusi imepoteza wanajeshi 7,000-15,000 katika mwezi mmoja wa vita na kwamba idadi ya Warusi waliokufa, waliojeruhiwa, waliotekwa na waliopotea ni 40,000.
AWAMU YA PILI - Urusi inaangazia tena mashariki, wakati Ukraine inapoanzisha mashambulizi kaskazini na kusini, na kurudisha nyuma zaidi ya makazi 1,000. Marekani na Uingereza hutuma mifumo ya hali ya juu ya makombora nchini Ukraine.
Machi 25: Urusi inasema itazingatia kuimarisha udhibiti wake katika mikoa ya mashariki mwa Ukraine ya Luhansk na Donetsk, katika ufafanuzi dhahiri wa malengo yake ya vita.
Zaidi ya watu milioni 3.7 wa Ukraine wamekuwa wakimbizi.
Zelenskyy anawaambia waandishi wa habari wa Urusi kwenye simu ya video kwamba yuko tayari kuzingatia kutoegemea upande wowote wa kijiografia kwa Ukraine, na kuafikiana na hali ya eneo la mashariki la Donbas, ambalo lilikuwa sehemu ya kisingizio cha uvamizi wa Urusi.
Machi 29: Wapatanishi wa Urusi na Ukraine wakutana Istanbul - mkutano wao wa kwanza wa ana kwa ana katika zaidi ya wiki tatu. Ukraine inaweka mbele pendekezo la kina la kutoegemea upande wowote.
Aprili 1: Ripoti ya Al Jazeera inafichua kuwa Urusi inatumia vikundi vya wakala nchini Syria kuwaajiri wapiganaji wa Ukraine.
Aprili 2: Wanajeshi wa Urusi wanapoondoka Bucha, mji ulio kaskazini-magharibi mwa Kyiv, makumi ya maiti za kiraia hupatikana mitaani.
Aprili 4: Rais wa Marekani Joe Biden atoa wito kwa Putin ahukumiwe katika mahakama ya uhalifu wa kivita kwa madai ya mauaji ya raia wa Urusi mjini Bucha.
Aprili 5: Waukraine waliokimbia makazi yao sasa wanafikia milioni 7.1. Al Jazeera inafichua ushuhuda kutoka kwa wakaazi wa Bucha wakisema waliteswa na kutishiwa maisha na wanajeshi wa Urusi.
Aprili 6: Utawala wa Biden unapiga marufuku uwekezaji wa Marekani nchini Urusi na kutoa wito kwa G20 kuiondoa kwenye kundi hilo.
Aprili 7: Urusi ilifyatua mabomu katika kituo cha reli cha Kramatorsk kilichojaa maelfu ya watu waliohamishwa, na kuua takriban 52.
Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa lapiga kura ya kuisimamisha Urusi katika Baraza la Haki za Kibinadamu la shirika hilo.
Aprili 8: Wataalamu wa uchunguzi wa kisayansi waanza kutoa miili katika makaburi ya halaiki huko Bucha.
EU inapiga marufuku uagizaji wa makaa ya mawe ya Kirusi, na kuinyima Urusi euro bilioni 8 ($ 7.97bn) kwa mwaka. Kama sehemu ya awamu ya tano ya vikwazo, EU pia inapiga marufuku uagizaji wa mbao za Kirusi, saruji, dagaa na mbolea. EU pia inapiga marufuku usafirishaji wa mafuta ya ndege kwenda Urusi na teknolojia nyeti na programu.
Rais wa Tume ya Ulaya Ursula Von Der Leyen akimkabidhi Zelenskyy dodoso, na kuanza mchakato wa kutuma maombi ya uanachama wa Umoja wa Ulaya wa Ukraine.
PICHA: ALJAZEERA
Aprili 14: Ukraine yaizamisha meli ya meli ya Bahari Nyeusi ya Urusi Moskva, baada ya kuigonga kwa makombora mawili ya Neptune.
Aprili 16: Wizara ya ulinzi ya Urusi inasema inadhibiti bandari ya Mariupol, ingawa mapigano yanaendelea.
Aprili 18: Vikosi vya Urusi vinaanzisha mashambulizi mapya, makubwa mashariki mwa Ukraine ili kuchukua udhibiti kamili wa majimbo ya Luhansk na Donetsk.
Aprili 21: Putin atangaza ushindi katika vita vya Mariupol, ingawa wanamaji wapatao 2,500 wa Ukrain wamesalia kuzuiliwa katika kiwanda cha chuma cha Azovstal.
Aprili 28: Bunge la Marekani litafufua vifaa vya kukodisha ili kuharakisha usafirishaji wa silaha kwenda Ukraine. Rais Biden anauliza Congress kuidhinisha kifurushi cha matumizi cha $33bn kwa Ukraine.
Mei 4: Ripoti za Ukraine na Urusi zinasema shambulio la kijeshi la Ukraine kaskazini na mashariki mwa Kharkiv limewasukuma wanajeshi wa Urusi umbali wa kilomita 40 kutoka mji huo, ikiwa ni mafanikio ya kwanza makubwa ya Ukraine tangu kushinda vita vya Kyiv.
Tume ya Ulaya inafichua awamu ya sita ya vikwazo, ikijumuisha marufuku kamili ya kuagiza mafuta yote ya Urusi, baharini na bomba, ghafi na iliyosafishwa, ifikapo mwisho wa mwaka.
Mei 5: Kamanda Mkuu wa Ukraine Valerii Zaluzhnyi anasema vikosi vya Ukraine vinapita kwenye operesheni za kukabiliana na miji ya mashariki ya Kharkiv na Izyum, kauli ya kwanza ya moja kwa moja ya kijeshi ya Ukraine ya kuhama kwa operesheni za kukera.
Mei 11: Ukraine kwa mara ya kwanza inaweka mipaka ya gesi ya Urusi inayopitia eneo lake hadi Ulaya, ikikata kwa robo mtiririko wa gesi kupitia moja ya mabomba mawili makubwa.
Mei 12: Finland inatangaza kutafuta uanachama wa NATO.
UNHCR inasema idadi ya wakimbizi wa Ukraine imepita alama ya milioni sita.
Mei 15: Uswidi inatangaza kuwa itaomba uanachama wa NATO, na hivyo kumaliza karne mbili za kutoegemea upande wowote.
Mei 16: Wizara ya ulinzi ya Ukraine inasema wanajeshi wake wamesonga mbele hadi kwenye mpaka wa Urusi kilomita 40 (maili 24.9) kaskazini mwa Kharkiv, na juhudi za kujihami za Urusi zinalenga kuzuia uvamizi kuelekea Belgorod nchini Urusi.
Mei 17: Jeshi la Ukraine latangaza mwisho wa upinzani wa Azovstal huko Mariupol.
Mei 18: Tume ya Ulaya inatangaza mpango wa euro bilioni 220 ($ 219bn) wa kuondoa mafuta yote ya Urusi kwa miaka mitano.
Mei 19: Bunge la Marekani liliidhinisha kifurushi cha msaada cha $40bn kwa Ukraine, kikubwa zaidi ya $33bn Biden alioomba hapo awali, karibu nusu yake ikikusudiwa kwa msaada wa kijeshi na vifaa.
Mei 21: Mapigano ya mji wa Severdonetsk katika jimbo la Luhansk mashariki yanaanza.
Wizara ya ulinzi ya Urusi imetangaza kuwa ina udhibiti kamili wa Mariupol, kufuatia kuhamishwa kwa watetezi 1,908 wa kiwanda cha Azovstal huko, mwezi mmoja baada ya Putin kutangaza ushindi dhidi ya jiji hilo.
Mei 25: Eduard Basurin, naibu mkuu wa wanamgambo wa Jamhuri ya Watu wa Donetsk inayoungwa mkono na Urusi, anasema Urusi ilikuwa inaapa kwa muda mkakati wa kuzunguka vikosi vyote vya Ukraine mashariki na harakati kubwa ya pincer, badala yake inazingatia kutengwa kidogo. . Vikosi vya Urusi pia vinaanza kujenga safu za pili za ulinzi huko Kherson na Zaporizhia, wakitarajia mashambulio ya Kiukreni.
Mei 27: Vikosi vya Urusi vinasonga mbele Severdonetsk kutoka pande tatu tofauti na kuanza mashambulizi ya moja kwa moja kwenye sehemu zilizojengwa za jiji kaskazini, na kuchukua udhibiti wa hoteli ya Mir.
PICHA: ALJAZEERA
Mei 28: Ukraini ilianzisha mashambulizi ya kukabiliana nayo huko Kherson, ikiripotiwa kuleta majeshi ya Urusi kwenye nafasi ya ulinzi "mbaya" na kusababisha hasara kubwa.
Mei 30: Baada ya kusitasita kidogo, Biden anaamua kutuma "mifumo ya hali ya juu zaidi ya roketi" kwa Ukraine ili kuwezesha uvamizi wa usanifu wa usahihi zaidi. Marekani itatuma GMLRS na High Mobility Artillery Rocket Systems (HIMARS) na roketi za umbali wa kilomita 80 (maili 49.7).
Mei 31: Vikosi vya Urusi vinakalia katikati mwa Severdonetsk huku wanajeshi wa Ukrain wakiondoka kwa mbinu, lakini mapigano yanaendelea.
Upande wa kusini, vikosi vya Ukraine vinashinikiza kushambulia Kherson, na kusukuma vikosi vya Urusi mashariki mwa mto wa Inhulets.
Umoja wa Ulaya umepiga marufuku bidhaa za mafuta na petroli za Urusi, kufuatia uamuzi wa kifurushi cha sita cha vikwazo dhidi ya Urusi.
Juni 2: Mkuu wa utawala wa kijeshi wa eneo la Kherson Hennadiy Lahuta anaripoti kwamba mashambulizi ya Ukraine yamekomboa vijiji 20.
Juni 6: Uingereza ilitangaza kutuma mifumo mingi ya roketi ya M270 yenye masafa ya kilomita 80 (maili 49.7) hadi Ukraini.
Juni 9: Putin analinganisha ushindi wake wa Ukrainia na ushindi wa Peter the Great wa nchi ambayo leo ni kaskazini-magharibi mwa Urusi katika vita vilivyopiganwa dhidi ya Uswidi mnamo 1700-1721.
Juni 13: Katibu Mkuu wa NATO Jens Stoltenberg anaonekana kupendekeza kwamba Ukraine italazimika kukubali kupoteza mamlaka au eneo ili kurejesha amani, wakati wa mkutano na waandishi wa habari nchini Finland.
Juni 15: Urusi itapunguza usafirishaji wa gesi hadi Ulaya kupitia bomba la Nord Stream 1 hadi asilimia 40 ya uwezo wake.
Juni 22: Ukraine inasema imechukua makazi 1,026 kutoka kwa udhibiti wa Urusi.
Juni 24: Ingawa bado kuna mapigano ya walinzi wa nyuma, gavana wa Luhansk Serhiy Haidai anasema Severodonetsk itaachwa.
EU inazialika rasmi Ukraine na Moldova kuwa nchi za wagombea wa uanachama wa EU.
Juni 27: Makombora ya Kirusi yanalenga duka kubwa huko Kremenchuk, katikati mwa Ukraine, na kuua takriban watu 18.
Urusi inakosa kulipa deni lake kuu kwa mara ya kwanza tangu Mapinduzi ya Bolshevik mnamo 1917, kwani muda wa siku 30 wa malipo ya riba ya $100m unaisha.
Katibu Mkuu wa NATO Jens Stoltenberg anasema muungano huo ni kuongeza kikosi chake cha Utayari (NRF) kutoka 40,000 hadi 300,000.
Juni 29: NATO inazialika rasmi Ufini na Uswidi kuwa wanachama wa muungano huo, baada ya Uturuki kuondoa kura yake ya turufu.
Juni 30: Baada ya kudunguliwa na makombora ya Ukrain, vikosi vya Urusi viliondoka kwenye Kisiwa cha Snake katika Bahari Nyeusi.
Julai 3: Urusi inadai kuchukua Lysychansk, na kuipa udhibiti wa kawaida wa mkoa wa Luhansk, ingawa mapigano ya waasi yanaendelea.
AWAMU YA TATU - Urusi inapanua tena malengo yake ili kujumuisha Kherson na Zaporizhia. Ukraine inatumia makombora kuharibu risasi za Urusi, besi na nguzo nyuma ya mstari wa mbele.
Julai 4: Baadhi ya nchi 40 zinashiriki katika Kongamano la Kimataifa la Kurejeshwa kwa Ukrainia huko Lugano, Uswisi. Waziri mkuu wa Ukraine Denys Shmyhal anasema $750bn itahitajika.
Julai 17: Zelenskyy asema Urusi sasa imerusha makombora 3,000 dhidi ya nchi yake.
Julai 20: Katika mahojiano na gazeti la Urusi Ria Novosti, waziri wa mambo ya nje wa Urusi Sergey Lavrov alisema Urusi imejiondoa kwenye lengo lake rasmi la kuteka maeneo mawili ya mashariki ya Luhansk na Donetsk, akisema Zaporizhia na Kherson kusini pia ni muhimu kuchukua.
Julai 21: Katika eneo la kusini la Kherson, Ukraine inasema imeharibu ghala la kuhifadhia risasi la Urusi.
Julai 22: Urusi na Ukraine zatia saini makubaliano ya Umoja wa Mataifa kuruhusu usafirishaji wa nafaka za Kiukreni kupitia Bahari Nyeusi.
Julai 26: Kampuni ya serikali ya Urusi ya Gazprom inasema itapunguza nusu ya usambazaji wa gesi kupitia bomba la Nord Stream 1 hadi asilimia 20 ya uwezo wake. Mawaziri wa nishati wa Umoja wa Ulaya wakubali kupunguza kwa hiari matumizi ya gesi asilia kwa asilimia 15 kati ya Agosti mwaka huu na Machi 2023.
Julai 27: Vikosi vya Ukraine viliharibu gari la Antonivka na madaraja ya reli kwa kutumia makombora ya roketi ya HIMARS, na kuyafanya yasitumike kwa usafiri mkubwa wa kijeshi. Hii husaidia kukata nafasi za mbele za Kirusi huko Kherson.
Julai 29: Takriban askari 50 wa Kiukreni waliuawa wakati kituo chao cha kizuizini kilipolipuliwa huko Olenivka, Donetsk. Urusi inasema Ukraine ililenga watu wake. Ukraine inasema Urusi ililipua koloni lake la adhabu "ili kuficha uhalifu wa kivita".
Julai 31: Ndege isiyo na rubani ya Kiukreni iliruka katika makao makuu ya meli ya Bahari Nyeusi huko Sevastopol kwenye Siku ya Wanamaji ya Urusi, na kuwajeruhi watu watano.
PICHA: ALJAZEERA
Agosti 1: Meli ya kwanza iliyopakia nafaka ya Ukraine inaondoka bandarini kufuatia makubaliano ya Julai 22 ya kuondoa kizuizi cha Urusi.
Agosti 6: Kamandi ya kusini ya Ukraine inasema vikosi vyake viliharibu kurusha roketi 39 za Urusi na ghala la kuhifadhia risasi.
Agosti 7: Kamandi ya kusini ya Ukraine iliripoti kuharibiwa kwa kurusha roketi 24 za Urusi, tanki la T-62, magari matano ya kivita na ghala la risasi katika mashambulizi dhidi ya Berislavsky na eneo jingine katika eneo la Kherson.
Agosti 9: Takriban ndege tisa za kivita za Urusi ziliharibiwa ardhini katika kambi ya anga ya Saky huko Crimea, kilomita 225 (maili 136.7) nyuma ya mstari wa mbele, katika kile kinachoonekana kuwa shambulio la kwanza muhimu la Kiukreni kwenye kambi ya Urusi kwenye peninsula.
Ukraine pia inaharibu maghala ya risasi za Urusi huko Novooleksiivka huko Crimea, kilomita 150 (maili 93.2) kusini mwa mstari wa mbele, na kituo cha amri huko Maksyma Horkoho kwenye pwani ya kusini magharibi ya Kherson.
Agosti 16: Msururu wa milipuko ulitikisa kijiji cha Mayskoye huko Crimea, huku ghala linaloshukiwa kuwa la silaha za Urusi likiteketea kwa moto, na kulazimisha watu 3,000 kuhamishwa. Urusi inayaita "matokeo ya hujuma" bila kutoa lawama.
Agosti 18: Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres anaonya uharibifu wa kituo cha nishati ya nyuklia cha Zaporizhzhia ungekuwa "kujiua", huku Ukraine na Urusi zikilaumiana kwa kupiga makombora karibu na mtambo huo.
Agosti 20: Darya Dugina, binti wa mwanaharakati mashuhuri wa Urusi Alexander Dugin, aliuawa katika mlipuko wa bomu lililotegwa kwenye gari karibu na Moscow, katika kile kinachoweza kuwa jaribio la kumuua babake. Ukraine ilikanusha shutuma za Urusi kwamba ilihusika na shambulio hilo.
Agosti 24: Ukraine inaadhimisha siku yake ya uhuru kutoka kwa utawala wa Sovieti na kumbukumbu ya miezi sita ya uvamizi kamili wa Urusi. Sherehe za umma zimefutwa kutokana na hofu kwamba Urusi inaweza kuzidisha mashambulizi ili kuendana na siku hiyo, lakini Zelenskyy anatoa hotuba ya dharau, akisema Ukraine ilikuwa "imezaliwa upya" wakati Urusi ilipovamia: "Hatujali una jeshi gani, tunajali tu." ardhi yetu. Tutaipigania hadi mwisho.”
ALJAZEERA
kutoka saa 72 mpaka miezi *****...na bado tunaenda mpaka miaka 5
