Wasomi Nchini Wachambua Sababu za Kushuka Kwa elimu Ya Darasa La Saba.
Na Kizitto Noya
WASOMI wamechambua matokeo ya mtihani wa darasa la saba nchini na kueleza kuwa masomo ya ziada (tuition) na uwezo mdogo wa walimu katika masomo ya hisabati na kiingereza, vimechangia kushusha kiwango cha kufaulu wanafunzi. Wakizungumza na gazeti hili kwa nyakati tofauti jana, wahadhili wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, idara za Hisabati na Kiingereza walisema kushuka kwa kiwango cha kufaulu wanafunzi katika masomo hayo pia kumechangiwa na ukosefu wa motisha na maslahi kwa walimu.
Mhadhiri wa somo la hisabati chuoni hapo, Rashid Mohamed alisema ingawa hesabu ni tatizo la kidunia, walimu wake nchini hawana motisha hivyo hupoteza mori wa kazi ya kufundisha. "Somo la hesabu (hisabati) halina motisha kuanzia kwa mwalimu hadi mwanafunzi mwenyewe na serikali hailikumbuki kwa namna yoyote ile na matokeo yake wanafunzi wanalikimbia," alisema Mohamed. Alisema serikali inapaswa kutambua kuwa somo la hisabati ni msingi wa masomo mengine yote na ikaanza kuliwekea bajeti maalum kwa ajili ya kuwapa motisha walimu na wanafunzi wanaofanya vizuri darasani mabadiliko makubwa yatatokea.
Alibainisha kwa hali ilivyo sasa wanafunzi wameshindwa kufanya vizuri katika somo la hisabati kwa kuwa hawana mori ya kulipenda kwani halina matumizi ya moja kwa moja katika maisha ya kila siku. "Somo hili linahitaji moyo wa dhati wa mwalimu na mwanafunzi kuanzia ngazi ya shule ya awali hadi chuo kikuu na moyo huo utajengeka endapo kuna mazingira mazuri ya kazi na maslahi kwa walimu," alisema. Mahadhiri mwingine ambaye hakutaka kutajwa jina lake gazetini aliulaumu mfumo mzima wa elimu nchini kuwa umechangia kushuka kwa kiwango cha kufaulu wa wanafunzi katika masomo ya Hisabati na Kiingereza.
Alisema Wizara ya Elimu imeshindwa kuwaandaa walimu na kuwatengenezea mazingira mazuri ya kazi kwa kuwaboreshea maslahi, matokeo yake walimu wanafanya kazi katika mazingira magumu na kushindwa kuwajengea wanafunzi wao mori wa kulipenda somo hilo. "Tatizo haliko chini, linaanzia juu serikalini. Kama mwalimu hujui hesabu zinamsaidiaje maishani utawezaje kumfanya mwanafunzi azipende?" alihoji. Alisema kutokana na hali hiyo wataalam wa hisabati wanapungua kadiri siku zinavyosonga wengi wakilazimika kukimbia kazi ya ualimu kutokana na kazi hiyo kutokuwa na maslahi mazuri.
"Hali itabadilika baada ya serikali kuanza kuwajali walimu na kuwathamini kwa maslahi mazuri vinginevyo somo la hesabu litaendelea kuwa tatizo la kitaifa," alisema Mhadhiri mwingine wa Hisabati na Kompyuta, Shaban Nyimvua alitaja masomo ya ziada maarufu kama tuisheni kuwa moja ya sababu zinazowafanya wanafunzi wa mijini kushindwa zaidi katika somo la hisabati kuliko wanafunzi wa vijijini. Alisema tuisheni ni hatari kwa wanafunzi kwani walimu wengi wanafundisha kama biashara kwa lengo la kuongeza kipato na katika kukabiliana na ushindani wa kibiashara, hiyo walimu wanafundisha mbinu za kujibu maswali ya mtihani badala ya misingi ya somo.
"Tuisheni imechangia kwani wanafunzi wanakaririshwa mambo badala ya kufundishwa. Serikali inapaswa kupiga marufuku tuisheni na kuboresha maslahi ya mwalimu ili kumfanya akidhi mahitaji yake kwa mshahara kusudi afundishe vizuri," alisema Nyimvua. Alisema vitendo vya walimu kuuza pipi madarasani na kujipangia muda wa kufundisha masomo ya tuisheni vinatokana na ukosefu wa maslahi ya kutosha kukidhi mahitaji yao. "Siri ya wanafunzi wa vijijini kufanya vizuri zaidi katika hesabu kuliko wanafunzi wa mijini ni tuisheni. Tuisheni inawaharibu watoto kwani wanakaririshwa mambo badala ya kufundishwa misingi yake," alibainisha.
Nyimvua aliishauri serikali kuboresha maslahi kwa walimu ili kuwavuta wenye uwezo kufanya kazi katika shule za msingi na kuinua taaluma badala ya kuwasahau na kuwafanya walimu wenye uwezo kukimbia kufanya kazi katika shule hizo. Profesa mmoja wa somo la kiingereza chuoni hapo ambaye hakutaka kutaja jina lake gazetini alisema kuwa tofauti na zamani ambapo ualimu ulikuwa wito, taaluma hiyo sasa ni ajira inayotafutwa kwa udi na uvumba na watu wasiokuwa na uwezo kuifanya. Alisema matokeo mabaya ya somo la Kiingereza yametokana na mfumo mbovu wa upatikanaji wa walimu wa kulifundisha ambapo kila mwalimu sasa anafundisha somo hilo bila utalaam nalo.
"Inawezekanaje mtu asiyejua kiingereza akamfundishe mwenzake?" alihoji Profesa huyo na kuongeza "Watoto hawafundishwi Kiingereza ila wanadokezwa na kufaulu hivyo kwao ni ndoto". Profesa huyo alitaja mambo yanayomfanya mwanafunzi afanye vizuri katika mitahani kuwa ni umakini wake katika kujifunza, uwezo wa mwalimu anayemfundisha, upatikanaji wa vitendea kazi na mazingira ya kujifunza. Naye Mkurugenzi wa Taasisi ya Elimu ya Watu Wazima nchini, Lambetha Mahai alisema ongezeko la masomo ya kufanyia mtihani mwaka uliopita ni moja ya sababu za wanafunzi hao kufanya vibaya katika mtihani uliopita. Alisema ni jambo la kawaida kwa mwanafunzi kufanya vibaya katika mtihani wake hasa baada ya kubadilishiwa mtaala na kueleza kuwa anatumaini kuwa hali hiyo itaboreka baada ya wanafunzi hao kuzoea.
"Zamani wanafunzi walizoea kufanya mitihani mitatu lakini kwa mara ya kwanza mwaka huu wamefanya mitihani mitano, sasa inategemea mwanafunzi ameelekeza nguvu wapi," alisema Mahai. Juzi Waziri wa Elimu na Mafunzo ya Ufundi, Margaret Sitta alitangaza matokeo ya mtihani wa darasa la saba yaliyoonyesha kuwa kiwango cha ufaulu mwaka huu kimeshuka kwa asilimia 16.3 ikilinganishwa na mwaka jana. Waziri Sitta alisema kufaulu katika masomo ya hisabati na kingereza si mzuri ikilinganishwa na masomo mengine kwani kiswahili watahiniwa walifaulu kwa asilimia 80.23, sayansi 66.66, maarifa kwa asilimia 56.39, kingereza kwa asilimia 31.31 na hisabati kwa asilimia 17.42.
Alisema kati ya wanafunzi 301 wenye ulemavu waliofanya mtihani huo mwaka huu, wanafunzi 212 wakiwemo wasichana 103 na wavulana 109 wamefaulu mtihani huo. Katika matokeo hayo, mikoa ambayo imeshika nafasi 10 za mwanzo kwa kuwa na idadi kubwa ya wanafunzi waliofaulu ni Kagera asilimia 73, Dar es Salaam (71), Iringa (70), Manyara (66), Tanga (64), Mbeya (63), Arusha (61), Pwani (58), Morogoro (56), Tabora (56) na Mwanza (52). Mikoa ambayo imetoa wanafunzi wachache waliofaulu ni Shinyanga (34), Dodoma (41), Mtwara (41), Kigoma (42), Ruvuma (44), Lindi (47), Mara (48), Kilimanjaro (48).
Hata hivyo, mikoa ambayo imefaulisha wanafunzi wengi ni Dar es Salaam (40,323), Mwanza (36,681), Iringa (29,858), Mbeya (29,723), Tanga (25,795), Kagera (24,172), Morogoro (21,442). na ambayo wanmefaulu wachache zaidi ni Lindi (8000), Mtwara (9,775) na Kigoma (13,473). Wanafunzi waliofanya mtihani mwaka huu walikuwa 773,550 sawa na asilimia 97.41 waliokuwa wameandikishwa na kwamba kati yao watahiniwa 419,198 sawa na asilimia 54.18 wamefaulu.
Alisema asilimia 90.26 ya wanafunzi 419,198 waliofaulu mtihani wa darasa la saba mwaka huu, wamechaguliwa kujiunga kidato cha kwanza mwakani katika shule za sekondari za serikali. Naye Andrew Msechu,anaripoti kuwa watalaam wa masuala ya elimu wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam wameelezea matokeo ya mtihani wa Darasa la saba kama changamoto ya kuweza kuangalia nini cha kufanya baada ya kuonekana kushuka kwa kiwango cha kufaulu mwaka huu.
Maoni hayo yanafuatia matokeo ya darasa la saba yaliyotangazwa juzi na Waziri wa Elimu na Mafunzo ya Ufundi akielezea kushuka kwa kiwango cha kufaulu kutoka asilimia 70 mwaka 2006 hadi asilimia 54 mwaka huu, pia wanafunzi kutofanya vizuri katika masomo ya hisabati na kiingereza. Wakizungumza na Mwananchi, mtaalamu wa masuala ya utafiti kuhusu elimu, Profesa Issa Omari na Mkuu wa Idara ya ufundishaji na Mitaala Profesa Peter Chonjo walisema kushuka kwa kiwango cha kufaulu kwa mwaka huu si jambo la kushangaza kutokana na mabadiliko yaliyotokea siku za nyuma.
Walisema ni mapema mno kutarajia matokeo mazuri sana ya MMEM kwa kuwa katika miaka ya hivi karibuni hasa kuanzia mwaka 2003 kumekuwa na mabadiliko yasiyo ya kawaida katika kiwango cha kufaulu kwa wanafunzi wa darasa la saba, suala ambalo ndilo linaloshangaza. Ongezeko la ghafla la kiwango cha kufaulu kwa shule za msingi kwa miaka ya hivi karibuni ndiyo suala la kushangaza, kwa mfano kiwango hicho kiliongezeka kwa ghafla mno kwa namna isiyoelezeka kutoka asilimia 27 mwaka 2002 hadi kufikia asilimia 70 mwaka 2006, ongezeko ambalo si la kawaida na halielezeki," alsiema.
Aliainisha kuwa ongezeko hilo la viwango si la kawaida kwa kuwa lilitakiwa kuongezeka taratibu, akitoa mfano wa matokeo ya mwaka 1998 ambao asilimia 21 ya wanafunzi walifaulu. Mwaka 1999 asilimia 19, mwaka 2000 asilimia 22, mwaka 2001 asilimia 29, mwaka 2002 asilimia 27 na kupanda kwa kasi mwaka 2003 hadi kufikia asilimia 40, asilimia 49 mwaka 2004, asilimia 62 mwaka 2005 na asilimia 70 mwaka 2006.
Wataalamu hao kwa pamoja walisema hali hiyo inaonyesha kuwa kuna hali isiyo ya kawaida katika ongezeko hilo la ghafla na kuwataka wadau wanaosimamia masuala ya elimu kufanya utaratibu wa kutafuta chanzo cha tatizo lililopo. Hata hivyo, wakizungumzia suala la kushuka kwa kiwango cha kufaulu kwa wanafunzi katika msomo ya Hisabati na Kiingereza walisema moja ya sababu ni ufundishwaji usiofaa wa wanafunzi kutokana na kuwa na waalimu wasiojua vyema masomo hayo. "Suala hapa ni kuangalia, mitihani inatungwa na watu wale wale, mtaala unaotumika ni ule ule, mtindo unaotakiwa kufundishia ni ule ule, lakini hapa tatizo kubwa linaweza kuwa ni kuwa na walimu wasioweza vyema masomo haya, hasa waalimu hawa walioingizwa kwa mkupuo wa MMEM,
Walisema inaonekana waalimu wengi wanaofundisha masomo hayo hawayajui hivyo ni bora wizara ikiangalia namna ya kuweka utaratibu wa kuwa na waalimu wa diploma (stashahada) kwa ajili ya kufundisha masomo katika shule za Msingi," alisema Profesa Chonjo. Wakati huo huo, Patricia Kimelemeta na Muhibu Said wanaripoti kuwa ongezeko la wanafunzi waliomaliza darasa la saba na kujiunga na kidato cha kwanza kwa mwaka huu katika Mkoa wa Dar es Salaam limeongezeka na kufikia asilimia 16 ukilinganisha na mwaka jana.
Kwa mujibu wa taarifa iliyotolewa na Afisa Elimu wa Mkoa huu Bernad Makali, jumla ya wanafunzi waliochaguliwa kujiunga na kidato cha kwanza ni 40,323 kati yao wasichana ni 17,773 na wavulana ni 22,550. Taarifa hiyo ilisema kuwa jumla ya watahiniwa 56,825 waliofanya mtihani huo,wavulana walikuwa 27,951 na wasichana 28,874 ambayo ni sawa na asilimia 97 ya wanafunzi wote waliosajiliwa, ambao walikuwa 58,326. Taarifa hiyo ilisema kuwa wanafunzi 1,501 hawakufanya mtihani kutokana na sababu mbalimbali zikiwemo za utoro,ugonjwa,vifo,mimba na wengine kuhamia mikoa mingine. Ilisema kuwa idadi ya wanafunzi ambao walikuwa watoro wa shuleni ni 1,163,waliokuwa wagonjwa 29, waliofariki 25, waliopata mamba 15 na wengine ambao waliamishwa katika mikoa mingine ni 269.
Ilisema kuwa katika uchaguzi jumla ya wanafunzi 68, wakiwemo wavulana 34 na wasichana 34 walichaguliwa kujiunga na shule za watoto wenye ufaulu mzuri (vipaji maalum). Taarifa hiyo ilisema kuwa wanafunzi 74, wakiwemo wavulana 63 na wasichana 11 wamechaguliwa kujiunga na shule za bweni ufundi. Ilisema kuwa, wanafunzi 76, wakiwemo wavulana 42 na wasichana 34 wamechaguliwa kujiunga na shule za bweni kawaida. Taarifa hiyo ilisema kuwa jumla ya wanafunzi 2,200 wakiwemo wavulana 820 na wasichana 1,380 watajiunga nashule za kutwa za Serikali kuu zilizoko katika mkoa wa Dar es Salaam.
Ilisema kuwa wanafunzi 25,274 wakiwemo wavulana 12,846 na wasichana 12,428 wamechaguliwa kujiunga na shule za wananchi 92 ambazo zimesajiliwa kisheria. Taarifa hiyo ilisema kuwa idadi ya wanafunzi 27,692 wa kidato cha kwanza 2008 waliochaguliwa katika awamu ya kwanza ni kubwa ikilinganishwa na kwana 2007, ambapo jumla ya wanafunzi 25,457 walichaguliwa awamu ya kwanza na ya pili, lakini mpaka sasa kuna ongezeko la wanafunzi 2,235 ambalo ni sawa na asilimia 8. Mkoa unatarajia kujenga jumla ya shule za sekondari mpya 22 ambazo zitachukua jumla ya wanafunzi 6,320 katika awamu ya pili ifikapo Aprili 2008.
Source: Mwananchi