Mlalahoi
JF-Expert Member
- Aug 31, 2006
- 2,182
- 883
Hatua ya mwekezaji Mwingereza kuishtaki Zanzibar kutokana na uamuzi wa serikali ya Dkt Mwinyi kuvunja mkataba wa kukodi ardhi inaweza kuwa na athari kwa mwanasiasa huyo 2025.
Kampuni ya Pennyroyal Ltd imefungua kesi dhidi ya Zanzibar katika Kituo cha Kimataifa cha Usuluhishi wa Migogoro ya Uwekezaji (ICSID) baada ya Zanzibar kusitisha ukodishaji wa ardhi kwa mradi wa Blue Amber wa dola bilioni 1.6bn mwezi Julai mwaka huu.
Chama kikuu cha upinzani huko Zanzibar cha ACT-Wazalendo kimekuwa kikitumia kesi hiyo kuikosoa serikali ya Dkt Mwinyi kutokana na kuongezeka kwa ufisadi. Chama hicho kiliibua suala hilo katika mikutano yake mingi ya hivi karibuni.
Serikali ya Dkt Mwinyi ilisitisha mradi wa mwekezaji huyo wa hekta 411 kwa madai ya kutaka kuhamishia sehemu ya umiliki wa ardhi kwa mwekezaji ambaye jina lake halikutajwa kutoka Umoja wa Falme za Kiarabu (UAE).
“Hii ni mara ya kwanza kwa Zanzibar kushitakiwa katika mahakama ya kimataifa ya usuluhishi. Kesi hiyo itachafua taswira ya Zanzibar kuwa kimbilio la wawekezaji katika utalii. Itakuwa pigo kubwa kwa uchumi wa Zanzibar iwapo tutashindwa katika kesi hiyo,” Ismail Jussa, kiongozi mwandamizi wa ACT-Wazalendo, alisema.
Ufisadi uliokithiri
Licha ya kukabiliwa na ukosoaji kutoka kwa upinzani, serikali ya Dkt Mwinyi bado haijashughulikia maswali yanayotokana na kesi hiyo.Wakati wa mkutano na wahariri Septemba 2022, Dkt Mwinyi alitaja kwa ufupi kwamba ukodishaji huo ulisitishwa kwa sababu mwekezaji huyo ambaye anashikilia hadhi ya kimkakati ya mwekezaji Zanzibar, alishindwa katika kesi mahakamani kuhusu umiliki wa ardhi.
Katika kuelekea uchaguzi wa Oktoba 2020, alifanya kampeni ya kukuza utalii na ajenda ya kupambana na rushwa. Baada ya kuchaguliwa kuwa rais, alishinikiza kuwakemea watumishi wa serikali wanaofanya ufisadi na kuitaka Mamlaka ya Kuzuia Rushwa na Uhujumu Uchumi Zanzibar (Zaeca) kwa kushindwa kupambana na rushwa.
Pamoja na dhamira ya Dkt Mwinyi ya kupambana na rushwa, Kituo cha Mashauri ya Kimkakati kilisema katika ripoti yake ya Juni 2022 kuwa kiwango cha rushwa Zanzibar hakivumiliki na kimekithiri.
"Zanzibar iko katika hatua ya awali ya ujenzi rasmi wa taasisi: kutokuwa rasmi kunashinda ukaguzi na mizani rasmi, na kuruhusu utafutaji wa kodi kushamiri. Wasomi wa kisiasa hutoa ushauri, zabuni na punguzo la ushuru kwa kampuni wanazomiliki au kampuni zinazomilikiwa na wanafamilia wa karibu, na kwa wafanyabiashara wakubwa," ripoti hiyo inasema.
Kumekuwa na wimbi la ukosoaji dhidi ya Dkt Mwinyi kutokana na dhana iliyojengeka kuwa kesi za ufisadi zimeongezeka wakati wa uongozi wake. Hii ni pamoja na maoni ya waliokuwa wanachama wa chama chake, Chama Cha Mapinduzi (CCM).
Mmoja wa wajumbe hao ni Ali Karume, mtoto wa rais muasisi wa Zanzibar, Abeid Karume. Hata hivyo, Juni mwaka jana, alifukuzwa uanachama kwa kosa la kumkosoa Dkt Mwinyi mara kwa mara.
Karume alisema kwamba migogoro ya hivi karibuni inayohusisha wawekezaji wa kigeni imezidisha wasiwasi kuwa kusitisha mikataba ya wawekezaji kulifanyika ili kuhudumia maslahi ya walio madarakani.
Hii ni pamoja na uamuzi wa serikali ya Zanzibar wa kutoa haki za kipekee kwa Shirika la Taifa la Safari za Ndege la Dubai kuendesha uwanja wa ndege wa kimataifa hali ambayo imesababisha washindani wa shirika hilo kuwasilisha ombi Mahakama Kuu ya Tanzania kupinga uamuzi huo .
"Kuna wasiwasi unaoongezeka kwa wananchi kwamba serikali haina rais na mawaziri, lakini wafanyabiashara. Inaweza kuwa ni mtazamo, lakini katika siasa mtazamo ndio kila kitu,” Karume anasema.
Kwa upande wa Jussa, serikali sasa inakabiliwa na madai kwamba uamuzi wake wa kutoa kandarasi pekee ya huduma za ardhini katika Uwanja wa Ndege wa Zanzibar ulikuwa ni ukiukaji wa Sheria ya Manunuzi ya Umma ya mwaka 2007 na Sheria ya Ushindani wa Haki.
“Kutoa ukiritimba kwa kampuni nyingine au kutoa upendeleo ni kosa la jinai kwa mujibu wa sheria za Zanzibar. Tunaamini kuwa rais ana mchango wa moja kwa moja katika mpango huo kutokana na jinsi ambavyo amekuwa akitetea utolewaji wa mpango huo hadharani,” Jussa anasema.
Karume na Jussa wote wanakubaliana kwamba uchumi ambao kimsingi ulitegemea utalii ulikuwa katika hali mbaya na umaskini umeongezeka sana kiasi kwamba kila mtu alihisi athari.
Dkt Mwinyi aliahidi kurekebisha sekta ya utalii ili iweze kuchangia kwa kiasi kikubwa kupunguza umaskini na kutengeneza ajira. Hata hivyo, Benki ya Dunia inakadiria kuwa utalii unachangia asilimia 80 ya mapato yake ya fedha za kigeni na una athari ndogo katika kupunguza umaskini.
Changamoto ya UVIKO-19 ulizorotesha hali ya uchumi wa Zanzibar, huku ukuaji wa Pato la Taifa ukipungua hadi 1.3% kutokana na kuzorota kwa shughuli za utalii.
"Wakati sekta ya utalii ndio kichocheo kikuu cha uchumi, inaonekana haiwezi kuajiri idadi ya kutosha ya wanawake vijana," tathmini ya Benki ya Dunia ya 2022 kuhusu umaskini Zanzibar ilisema.
Serikali ikiwanyamazisha wakosoaji
Kufukuzwa kazi kwa Karume na, kabla yake, mwanachama mkongwe wa CCM, Baraka Shamte kunajadiliwa Zanzibar kwa sauti kali ili kuwatia hofu wakosoaji wa serikali.Shamte alikosoa sera za uwekezaji za Dkt Mwinyi, ambazo zilihusisha kukodisha visiwa tisa vya Zanzibar kwa wawekezaji. Aidha alikiomba chama tawala kuchukua nafasi ya Dkt Mwinyi.
Siku zilizofuata, Shamte aliitwa na polisi na kuhojiwa kwa kutoa kauli za uchochezi dhidi ya viongozi wa serikali ya Zanzibar mwezi Juni.
Wakati uchunguzi wa polisi ukiendelea, Shamte alifukuzwa kwenye chama. Polisi walithibitisha kwamba alitekwa nyara na kuteswa na mtu asiyejulikana wiki ambayo aliitwa na polisi.
Rais wa zamani wa Chama cha Wanasheria Zanzibar, Awadh Ali Said ameliambia gazeti la The Africa Report kwamba madai yaliyotolewa na Shamte hayakuwa mapya kwa vile watu wengine wa Zanzibar wameibua masuala sawa na hayo.
“Serikali haijaacha kutumia utekaji nyara na utesaji kuwanyamazisha wakosoaji. Shambulio la Shamte lilikuwa ni risasi ya onyo kwa wale wanaokusudia kuvuka mstari mwekundu; wakosoaji hawatavumiliwa,” anasema Said.
Wote wawili, Karume na Dkt Mwinyi walikuwa walichuana kuteuliwa na chama tawala kugombea urais wa Zanzibar mwaka 2020. Baada ya Dkt Mwinyi kuteuliwa na kupitishwa kuwa mgombea, Karume aliwaomba wafuasi wake kumuunga mkono.
Hata hivyo, anadai rais amemlenga kwa njia isiyo ya moja kwa moja. "Anatafuta […] kulipiza kisasi dhidi yangu kwa kuhofia kwamba nitampinga 2025. Wafuasi wangu wote walimuunga mkono baada ya uteuzi kukamilika na akateuliwa kuwa mgombea urais," anasema Karume.
Maswali kuhusu uhalali wa Mwinyi
Baada ya chama tawala kumteua Dkt Mwinyi kuwa mgombea wake wa urais wa Zanzibar mnamo Agosti 2020, baadhi ya sehemu ya chama tawala walikosea uteuzi wake kwa madai kuwa haijui Zanzibar.Jussa anadai kuwa baada ya babake Mwinyi, Rais wa zamani wa Tanzania, Ali Hassan Mwinyi, kuhamishiwa Bara mwaka 1970, mtoto huyo hakurejea Zanzibar kama mkazi hadi alipochaguliwa kuwa rais.
“Hakuwahi kukulia Zanzibar; hakuwahi kwenda shule Zanzibar, kufanya kazi wala kuishi huko,” anasema Jussa.
"Tatizo siku zote ni muundo wa muungano na, baadae, chama tawala ambapo uamuzi kuhusu wagombea urais wa Zanzibar huwa unafanywa bara," anasema. “CCM Zanzibar haikuwahi kumkaribisha tangu mwanzo kwa sababu alionekana kuwa amelazimishwa na Bara.
Karume anakubali. “Katiba ya Muungano na ile ya Zanzibar ziko kimya kuhusu muda gani mgombea anatakiwa kukaa Zanzibar ili kupata sifa ya kugombea urais. Hata hivyo, busara ilipaswa kutawala,” anasema.
Wapinzani wameondolewa
Pamoja na changamoto za Dkt Mwinyi tangu achaguliwe kuwa rais miaka mitatu iliyopita, ni jambo la uhakika kwamba CCM itamteua kuwa mpeperushaji bendera wa urais mwaka 2025.Huku Karume akifukuzwa katika chama tawala, wapinzani wengine wametumwa nje ya visiwa . Waziri wa zamani Issa Haji Ussi Gavu aliteuliwa kuwa katibu wa shirika la chama tawala bara. Khamis Mussa Omar ameteuliwa kuwa balozi wa Tanzania nchini China.
“CCM haijawahi kushinda uchaguzi wa rais Zanzibar tangu uchaguzi wa kwanza chini ya mfumo wa vyama vingi mwaka 1995, kwa sababu huwa hawachugui mgombea anayekubalika kwa wananchi wengi wa Zanzibar.
CHANZO: Imetafsiriwa kutoka gazeti la Africa Report
