The Supreme Conqueror
JF-Expert Member
- Feb 13, 2017
- 324
- 909
Nilijikuta kwenye mbio za kutembeza Twitter siku nyingine. Ndio, bado unaiita "Twitter." Baadhi yenu waimbaji wa teknolojia wanaweza kuiita X, Y, au nani-anajua-nini-kifuatacho, lakini nivumilie. Kuingia kwenye tweets za kisiasa ni kama kuchimba kwenye mfuko wa chips mbalimbali - baadhi unazipenda, zingine ni za zamani, na zingine hukufanya utamani uangalie tarehe ya mwisho wa matumizi.
Kisha, bam! Nilipata tweet kutoka LHRC. Agosti 15, 2023, mabingwa wa haki zetu za kiraia - Kituo cha Sheria na Haki za Binadamu, Muungano wa Watetezi wa Haki za Binadamu Tanzania, Chama cha Wanasheria wa Tanganyika, na Jukwaa la Katiba Tanzania - walikuwa wakipeperusha bendera nyekundu kuhusu kukamatwa kwa Dk. Wilbroad Slaa, Wakili Boniface Mwabukusi. , na Mpaluka Said Nyagali. Na, kana kwamba ulimwengu (au labda tu kanuni ya Elon) ilitaka kunipa lishe bora, maandishi machache chini yalikuwa tweet kutoka Mhe Nape Nnauye, Waziri wetu mtukufu wa Habari, Mawasiliano, na Teknolojia ya Habari, kuhusu “baadhi ya mashirika – ndani na nje ya nchi – kutoa taarifa zenye makosa na upotoshaji mkubwa wa ukweli kuhusu kukamatwa kwa hivi karibuni kwa watu watatu nchini Tanzania wanaodaiwa kuhusika na uhalifu”.
Sasa, mimi ni mnyonyaji kwa sehemu nzuri ya maoni; wakati mwingine, nadhani mtandao mzima ulibuniwa kwa maoni. Kwa hivyo, kwa kawaida, nilipoteza saa chache za maisha yangu majibu ya kusoma kwa tweets hizi zote mbili. Na wacha nikuambie, ilikuwa kama kutazama mechi ya ping pong ya hali ya juu. Kushoto, kulia, kushoto, kulia! Kila shujaa wa kidijitali alikuwa na toleo lao la ngao ya "Uzalendo nchini Tanzania", tayari kutetea uwanja wao. Ni kama kila tweet ilikuwa na jeshi lake dogo, kila askari akiimba, "Hapana, sisi ndio wazalendo wa kweli!"
Mchezo huu wa kuvuta kamba wa dijitali umenifanya nibadilishe gia zangu: Katika mchezo huu usioisha wa "Nasa Bendera ya Wazalendo," ni nani hasa anafunga pointi? Na ni nani anayekimbia kuzunguka uwanja bila kidokezo?
Uzalendo Tanzania: The What, The Why, and The Historical Hoo-Ha
Tunapozungumzia uzalendo unahusu nini? Katika kiwango chake cha msingi, uzalendo ni kama kuwa na mapenzi makubwa na nchi yako. Ni kupenda ulikotoka, kuitakia mema, na labda kuvaa tai ya bendera kila mara - Nyoozesha Mwigulu na Lugola.
Kihistoria, uzalendo sio dhana mpya ambayo iliibuka wakati mitandao ya kijamii ikawa kitu. Hapana, bwana. Wazo hili la fahari ya kitaifa limekuwepo kwa karne nyingi. Hebu wazia wapiganaji wa kale wakiwa na tattoos za makabila yao, wapiganaji wanaocheza kwa ajili ya heshima ya ufalme wao, au hata washairi wakiandika mistari inayoimba sifa za nchi zao. Hiyo ndiyo yote, kwa asili, uzalendo.
Lakini hapa ndipo inakuwa gumu kidogo. Unaona, wakati kila mtu anafikiri toleo lao la Uzalendo nchini Tanzania ni "kiwango cha dhahabu," historia inatuambia ni zaidi kama sufuria ya rangi za rangi tofauti. Chukua Tanzania yetu wenyewe, kwa mfano. Wazee wetu hawakuwa wakifikiria tu eneo walipohisi wazalendo. Walikuwa wakifikiria kuhusu utamaduni, hadithi za pamoja, mila, na wazo la ndoto la uhuru. Kumbuka: Makaburi hujazwa na Wazalendo waliouawa na wazalendo wengine.
Njia ya Kumbukumbu ya Safari ya Chini: Wazalendo au Pawns?
Tukirudi kwenye sura muhimu sana katika historia yetu: harakati za kupigania uhuru wa Tanzania. Katikati ya kimbunga hiki walikuwapo mashujaa wetu wenyewe, Julius Kambarage Nyerere, Abdulwahid Sykes, Bibi Titi Mohamed, Paul Bomani, Rashidi Mfaume Kawawa, Oscar Kambona, James Chunya na wengineo wa Tanganyika. Kwa Zanzibar, tulikuwa na akina Abeid Amani Karume, Sheikh Abdulrahman Mohamed Babu, Sheikh Thabit Kombo, na wengine wengi.
Hiki ndicho kilikuwa kielelezo cha “Uzalendo nchini Tanzania.” Kwa nini? Kwa sababu walikuwa na ndoto - ndoto ambayo Watanzania hawakuwa tu ‘watawaliwa’ bali raia wa kujivunia na huru wa taifa lao. Hawakuwa wakipigania umaarufu, bahati, au tiki ya uthibitishaji wa samawati karibu na majina yao. Hapana, walikuwa ndani yake kwa ajili ya upendo wa nchi. Hata hivyo, ndani yao wenyewe, kulikuwa na matoleo mbalimbali ya Uzalendo, ambayo yalisababisha wahamishwaji na kusikilizwa kwa mahakama.
Lakini hapa ndipo njama inapoongezeka. Upande wa pili wa shilingi, Tanganyika, tulikuwa na Waingereza. Sasa, ikiwa ungewahi kuwauliza wakati unakunywa chai, labda wangesema, "Tunajaribu tu kuwasaidia watu hawa, kuwastaarabu kidogo, na lo, tumpe Malkia tukiwa tunafanya hivyo!"
Kwa akili zao, walikuwa ni mashujaa wasioimbwa wa nchi yao, wazalendo wakihatarisha maisha yao wakiitumikia nchi yao kwa kueneza toleo lao la ‘ustaarabu’ kwenye nchi za mbali. Na tuwe wakweli, na waliamini kweli kuwa kukoloni maeneo kama Tanganyika ni jambo jema. Ilikuwa ni toleo lao la uzalendo, kutumikia Taji, kupanua himaya yao, na labda, labda, kuwa na maeneo machache zaidi ambapo wangeweza kufurahia chai yao.
Hivi, ni nani alikuwa mzalendo ‘halisi’ hapa?
Nyerere na wenzake, wakipigania uhuru, wanaota ndoto ya Tanzania huru? Kabisa! Lakini kwa njia iliyopinda, ya kupinduka, ya juu chini, ndivyo walivyokuwa Brits (angalau katika vichwa vyao wenyewe). Waliamini kwamba walikuwa wakifanya kazi yao ya kizalendo kwa nchi yao, hata ikiwa ilimaanisha kuchukua ya mtu mwingine.
Mgongano huu wa “Uzalendo Tanzania” unakufanya ujiulize: Je, pande mbili zinazokinzana zote zinaweza kuwa wazalendo kivyao? Tunachokiona katika mjadala wa kitaifa wa leo kinahusiana na hili. Baada ya yote, Uzalendo ni sawa na mapishi ya siri ya familia yako; imepitishwa kwa vizazi, na kila mtu anadhani chao ni bora zaidi, lakini mara kwa mara, mtu anaongeza kiungo cha kutiliwa shaka.
Na ni jinsi gani sisi, tukitazama nyuma, tunachora mstari kati ya upendo wa kweli kwa taifa la mtu na shauku isiyoelekezwa, iliyogeuzwa, labda yenye kudhuru?
Ni mchuna mie, kwa hakika. Lakini tunapochimba zaidi "Uzalendo wa Tanzania" na vivuli vyake vingi, siwezi kuahidi utapata majibu katika makala hii; Nisingeiota. Walakini, angalau utapata chakula cha kufikiria na hadithi chache zaidi za kupendeza za kutweet!
Daraja na Mchezo wa Simu: Nani Hasa Anafahamu Kuna Nini?
Niruhusu nirudishe pazia kwenye ‘Njia za Habari.’ Wazia takriban kila muundo - iwe shirika la kimataifa au ujumbe wa kazi za wikendi wa familia yako - kama piramidi. Una watu wachache waliochaguliwa hapo juu, huku watu wengi wakiunda msingi.
Je, unahitaji picha wazi? Fikiria Vatikani. Makadinali wachache, ambao wengi wao Joe na Jane Wakatoliki hata hawajasikia, wanakutana kwa siri kumchagua Papa kwa mabilioni ya waumini. Au ilete karibu na nyumbani: wakati watu katika Majembe Auction Marts wanaweza kuwa wanajiandaa kupiga mnada makao yako unayopenda, Baba na mama wananong'ona kwa sauti ya chini, wakiwaacha watoto hawajui na pengine bado wanapigania rimoti ya TV.
Sasa, hebu tuangazie tamthilia yetu ya sasa ya kisiasa: Mjadala wa "DP World". Upande mmoja wa pete, tuna 'Wazalendo' ndani ya serikali wanaokunja mikono, tayari kuunga mkono mpango huo. Kwa upande mwingine, kuna timu ya tag ya 'Wazalendo' wakitupa jicho la upande kwa jambo zima. Ngumi (au tuseme, tweets na video za Tiktok) hutupwa, mijadala inazidi kuongezeka, na kila Tom, Dick, na Harry ana maoni. Lakini hili ndilo swali kuu: je, sisi, watazamaji, tunajua hadithi kamili?
Fikiria kama jengo la ghorofa nyingi. Watu walio juu wana mtazamo wa ndege. Wanaona jiji zima, kila uchochoro, kila paa. Lakini unapoenda chini, mtazamo hupungua. Kufikia wakati unapiga sakafu ya chini, unaona tu barabara iliyo mbele yako.
Katika toleo letu la kisiasa la jengo hili, wigi kubwa, vichwa vya kichwa, wale wanaovuta kamba - wanaona picha kubwa zaidi. Wanajua maelezo ya nyuma ya pazia ya mjadala wa DP World. Wanafahamu minong'ono kwenye korido za mamlaka na siri zilizowekwa kwenye bahasha zilizofungwa. Lakini vipi sisi? Je, wastani wa Johns na Janes wanajaribu tu kuelewa yote? Mara nyingi tunaachwa tukiunganisha fumbo la jigsaw na nusu ya vipande vinakosekana.
Hii sio tu juu ya kuachwa nje ya kitanzi cha uvumi. Ni juu ya kufanya maamuzi sahihi na kuelewa simulizi la kweli. Ni rahisi kwa wale walio juu kuzunguka neno "Uzalendo nchini Tanzania" ili kupata msaada wetu. Lakini habari inapopotoshwa, kubadilishwa, au kuzuiwa moja kwa moja, je, tunaweza kusema kweli kwamba tunatenda kwa manufaa ya taifa letu?
Unajua mchezo huo wa utotoni, ‘simu,’ ambapo tungenong’ona siri kwenye mstari ili tu kucheka wakati inabadilika kuwa kitu tofauti kabisa mwishoni? Naam, njama twist! Vigogo wetu wa kisiasa wanaonekana kuwa mashabiki wa siri wa mchezo huo, lakini wanapocheza, mihemko hubadilishwa na miguno. CCM na nguvu ya pamoja ya watetezi wa Haki za Binadamu, Chadema na ACT Wazalendo wana wafuasi wao wa kutupwa, wanachama wa kawaida wanaovaa beji ya uzalendo kwa kujigamba. Lakini ni muhimu kwa kila Mtanzania kukumbuka: sio kuchagua upande; ni kutafuta ukweli. Kwa sababu, kama vile historia inavyopenda kutukumbusha, hadithi kamili mara nyingi huwa ngumu zaidi kuliko vichwa vya habari vinavyoonyeshwa. Kwa sababu katika toleo la watu wazima la 'simu', ujumbe ambao haujafanikiwa si jambo la mzaha - unaweza kuandika upya historia, kugeuza hisia za umma, na, tuwe wa kweli, kuamua hatima ya mataifa.
Kwa hivyo, wakati ujao tunapokaribia kutuma tena, kujadiliana, au kuinua bango la kuunga mkono, tusitishe. Tujiulize. Na tuhakikishe sisi si wachezaji tu katika mchezo wa ‘simu’ wa mtu mwingine.
Michezo ya Akili: Misingi ya Kisaikolojia ya Uzalendo na Ngoma ya Udanganyifu
Sasa mimi ni mwanasayansi moyoni, singemaliza nakala hii bila kutupa sayansi. Unaona, jambo hili zima la "Uzalendo nchini Tanzania" sio tu kuhusu kauli mbiu za kuvutia na kupeperusha bendera au kuitana majina. Hapana, ina mizizi ya kina, ya akili.
Upendeleo wa Utambuzi na Upendeleo wa Uthibitishaji
Je! umewahi kuona jinsi unapoamini jambo fulani, unatafuta maelezo ambayo yanaunga mkono jambo hilo na kupuuza mengine? Huo ni upendeleo wa uthibitisho. Na unapokabiliana na jambo ambalo linapingana na imani yako, unaweza kuhisi wasiwasi. Huo ni utofauti wa utambuzi. Wawili hawa hufanya kazi kama Batman na Robin wa nadharia za kisaikolojia, haswa katika siasa. Kumbuka, Mitandao ya Kijamii ni nzuri sana katika kuboresha hii, mtindo wao wote wa biashara umeundwa kukupa zaidi ya kile unachopenda. Kuunda silo za habari au kupanga.
Hebu tuunganishe pointi na mambo yetu ya sasa. Chukua mjadala wa DP World. Iwapo unaunga mkono serikali, unaweza kuchagua data inayochora mpango huo kwa rangi za dhahabu. Kwa upande mwingine, ikiwa una shaka, unaweza kuwa unaangazia kila hitilafu ndogo. Huu sio tu kuwa na upendeleo; ndivyo akili zetu zinavyounganishwa.
Groupthink & Spiral of Silence:
Kuwa sehemu ya kikundi kunajisikia vizuri. Ni nzuri sana, kwa kweli, kwamba wakati mwingine watu hukubaliana na wengi hata wakati hawakubaliani kwa siri, ili tu kuepuka kuwa mtu wa ajabu. Hili linaweza kuingia katika hali ambapo kila mtu anafikiri kuwa yuko upande wa "kushinda", hata kama sio kile anachoamini kwa dhati.
Yahusishe haya na matukio yetu ya kisiasa. Unakumbuka Dr Slaa na wengine walipowekwa mahabusu? Wengi walikaa kimya, si kwa sababu walikubaliana na kuwekwa kizuizini, lakini labda kwa sababu ya kuogopa kutengwa au kuadhibiwa. Ond ya Ukimya katika vitendo. Na wale waliozungumza, sio lazima kujali sana mazingira yao - wengine wanaweza kufurahi kwa urahisi kupata Ajenda ya Bingwa (hata hivyo, kutetea binadamu ni biashara yenye faida kubwa nchini Tanzania. Nyumba zinajengwa, magari yananunuliwa na kazi zimeundwa kutoka kwa Mwavuli wa Kutetea Haki za Binadamu.
Athari ya Bandwagon
Ikiwa kila mtu anafanya, lazima iwe sawa ... sawa? Si sahihi. Lakini huu ni ujanja wa kawaida ambao akili zetu hucheza kwetu. Tunaona kila mtu akikusanyika nyuma ya sababu (au alama ya reli), na tunaruka kwenye bandwagon bila kutoa wazo la pili. Wabongo wetu wanafanya hivi ili kujinusuru, ukiona kundi la watu wanakimbia ni bora kukimbia kwanza kuliko kuuliza maswali kwanini tunakimbia?
Gymnastics hizi zote za akili zinaweza kubadilishwa na wale walio na nguvu na ushawishi. Changanya katika kinyunyizio cha uzalendo, chochea hisia fulani, na voila! Una kichocheo cha kudanganywa kwa wingi.
Sasa, hii haimaanishi kwamba kila hoja ya kisiasa au mjadala ni maonyesho ya vibaraka na sisi kama marioneti. Lakini inatukumbusha umuhimu wa ufahamu, wa kuhoji, wa kutoruhusu mambo ya akili yetu yatupeleke kwenye shimo la sungura bila chaguo letu la kufahamu. Unakumbuka hiyo mikataba mibovu serikali iliweka wino huko nyuma? Ni zile ambazo zilibadilika kutoka kwa fursa za dhahabu kwenda kwa makosa dhahiri? Ni vyema kukagua bili ya bidhaa tunazokabidhiwa. Na hebu, tusiwape wapinzani pasi ya bure pia. Kurejea kwa Lowassa, sakata la Ufisadi, na kile kimbunga cha Kugombea Urais? Kuweka uaminifu kwa upofu kunaweza kutuanzisha tu kwa mabadiliko ya njama ambayo hatukuona yanakuja.
Wakati ujao "Uzalendo" unapeperushwa mbele yetu kama bendera au silaha, tuahidi kuchungulia nyuma ya pazia. Si kwa ajili yetu tu, bali kwa wazo lenyewe la uzalendo na kile unachokisimamia katika taifa letu tunalolipenda.
Mwongozo wa Wazalendo kwa Wajibu wa Maadili
Mwisho wa siku, baada ya mabango kuwekwa kando, tweets zinatumwa, na mijadala imetulia, tunabaki na mwangwi wa matendo na imani zetu. Na ingawa roho ya bidii inaweza kusifiwa, ni muhimu kukumbuka kwamba kwa sababu tu unaamini kwamba unafanya mema haimaanishi kwamba unafanya vizuri.
Historia - mwalimu huyo mkali ambaye wakati mwingine tunasahau kumsikiliza - imejaa hadithi za tahadhari, kutoka kwa ukatili uliofunikwa chini ya mabango ya utaifa hadi utisho unaofanywa kwa jina la itikadi au ushawishi wa kidini. Hizi sio hadithi tu; ni mafunzo juu ya umuhimu wa uwajibikaji wa maadili.
Hiki hapa ni kitabu cha mwongozo cha haraka kwa kila mzalendo wa Kitanzania huko nje:
Imarisha Ustadi Wako Muhimu wa Kufikiri: Kama vile hungekula kila kitu ulichokabidhiwa (namaanisha, chakula cha ajabu cha mitaani? La, asante!), usimeze kila taarifa au itikadi bila kufikiria tena. Swali. Mjadala. Tafakari. Kumbuka, mzalendo mwenye mawazo daima ana athari zaidi kuliko mfuasi kipofu.
Tembea Ukiwa na Viatu vya Wengine: Najua, inaonekana kama maneno mafupi, lakini nisikilize. Kwa kujaribu kikweli kuelewa maoni ya mtu mwingine - haswa ikiwa anatoka kundi au itikadi tofauti - sio tu unaboresha mtazamo wako lakini pia unapata nafasi nzuri zaidi ya kupata msingi unaokubaliana. Na nani anajua? Labda utafanya rafiki njiani.
Hebu Tuizungumzie: Wacha tukuze nafasi ambapo mazungumzo ya wazi hayaruhusiwi tu bali yanasherehekewa. Maeneo ambapo unaweza kutoa maoni yako bila wingu linalokuja la upinzani. Ni pale tu tunapoanza kuzungumza sisi kwa sisi, badala ya kuhasimiana, tunaweza kutumaini kweli kuunganisha muundo wa umoja katika taifa letu tofauti?
Katika kumalizia, tukumbuke hili: "Uzalendo Tanzania" si tu kuhusu mapenzi; inahusu kusudi. Inahusu kuhakikisha upendo wetu kwa taifa letu unaongozwa na uelewa, uwajibikaji, na nia ya kweli ya maendeleo. Kwa hivyo, wakati ujao unapopaza sauti yako, iwe katika wimbo au mjadala, hakikisha inaambatana na kiburi na kanuni.
Kisha, bam! Nilipata tweet kutoka LHRC. Agosti 15, 2023, mabingwa wa haki zetu za kiraia - Kituo cha Sheria na Haki za Binadamu, Muungano wa Watetezi wa Haki za Binadamu Tanzania, Chama cha Wanasheria wa Tanganyika, na Jukwaa la Katiba Tanzania - walikuwa wakipeperusha bendera nyekundu kuhusu kukamatwa kwa Dk. Wilbroad Slaa, Wakili Boniface Mwabukusi. , na Mpaluka Said Nyagali. Na, kana kwamba ulimwengu (au labda tu kanuni ya Elon) ilitaka kunipa lishe bora, maandishi machache chini yalikuwa tweet kutoka Mhe Nape Nnauye, Waziri wetu mtukufu wa Habari, Mawasiliano, na Teknolojia ya Habari, kuhusu “baadhi ya mashirika – ndani na nje ya nchi – kutoa taarifa zenye makosa na upotoshaji mkubwa wa ukweli kuhusu kukamatwa kwa hivi karibuni kwa watu watatu nchini Tanzania wanaodaiwa kuhusika na uhalifu”.
Sasa, mimi ni mnyonyaji kwa sehemu nzuri ya maoni; wakati mwingine, nadhani mtandao mzima ulibuniwa kwa maoni. Kwa hivyo, kwa kawaida, nilipoteza saa chache za maisha yangu majibu ya kusoma kwa tweets hizi zote mbili. Na wacha nikuambie, ilikuwa kama kutazama mechi ya ping pong ya hali ya juu. Kushoto, kulia, kushoto, kulia! Kila shujaa wa kidijitali alikuwa na toleo lao la ngao ya "Uzalendo nchini Tanzania", tayari kutetea uwanja wao. Ni kama kila tweet ilikuwa na jeshi lake dogo, kila askari akiimba, "Hapana, sisi ndio wazalendo wa kweli!"
Mchezo huu wa kuvuta kamba wa dijitali umenifanya nibadilishe gia zangu: Katika mchezo huu usioisha wa "Nasa Bendera ya Wazalendo," ni nani hasa anafunga pointi? Na ni nani anayekimbia kuzunguka uwanja bila kidokezo?
Uzalendo Tanzania: The What, The Why, and The Historical Hoo-Ha
Tunapozungumzia uzalendo unahusu nini? Katika kiwango chake cha msingi, uzalendo ni kama kuwa na mapenzi makubwa na nchi yako. Ni kupenda ulikotoka, kuitakia mema, na labda kuvaa tai ya bendera kila mara - Nyoozesha Mwigulu na Lugola.
Kihistoria, uzalendo sio dhana mpya ambayo iliibuka wakati mitandao ya kijamii ikawa kitu. Hapana, bwana. Wazo hili la fahari ya kitaifa limekuwepo kwa karne nyingi. Hebu wazia wapiganaji wa kale wakiwa na tattoos za makabila yao, wapiganaji wanaocheza kwa ajili ya heshima ya ufalme wao, au hata washairi wakiandika mistari inayoimba sifa za nchi zao. Hiyo ndiyo yote, kwa asili, uzalendo.
Lakini hapa ndipo inakuwa gumu kidogo. Unaona, wakati kila mtu anafikiri toleo lao la Uzalendo nchini Tanzania ni "kiwango cha dhahabu," historia inatuambia ni zaidi kama sufuria ya rangi za rangi tofauti. Chukua Tanzania yetu wenyewe, kwa mfano. Wazee wetu hawakuwa wakifikiria tu eneo walipohisi wazalendo. Walikuwa wakifikiria kuhusu utamaduni, hadithi za pamoja, mila, na wazo la ndoto la uhuru. Kumbuka: Makaburi hujazwa na Wazalendo waliouawa na wazalendo wengine.
Njia ya Kumbukumbu ya Safari ya Chini: Wazalendo au Pawns?
Tukirudi kwenye sura muhimu sana katika historia yetu: harakati za kupigania uhuru wa Tanzania. Katikati ya kimbunga hiki walikuwapo mashujaa wetu wenyewe, Julius Kambarage Nyerere, Abdulwahid Sykes, Bibi Titi Mohamed, Paul Bomani, Rashidi Mfaume Kawawa, Oscar Kambona, James Chunya na wengineo wa Tanganyika. Kwa Zanzibar, tulikuwa na akina Abeid Amani Karume, Sheikh Abdulrahman Mohamed Babu, Sheikh Thabit Kombo, na wengine wengi.
Hiki ndicho kilikuwa kielelezo cha “Uzalendo nchini Tanzania.” Kwa nini? Kwa sababu walikuwa na ndoto - ndoto ambayo Watanzania hawakuwa tu ‘watawaliwa’ bali raia wa kujivunia na huru wa taifa lao. Hawakuwa wakipigania umaarufu, bahati, au tiki ya uthibitishaji wa samawati karibu na majina yao. Hapana, walikuwa ndani yake kwa ajili ya upendo wa nchi. Hata hivyo, ndani yao wenyewe, kulikuwa na matoleo mbalimbali ya Uzalendo, ambayo yalisababisha wahamishwaji na kusikilizwa kwa mahakama.
Lakini hapa ndipo njama inapoongezeka. Upande wa pili wa shilingi, Tanganyika, tulikuwa na Waingereza. Sasa, ikiwa ungewahi kuwauliza wakati unakunywa chai, labda wangesema, "Tunajaribu tu kuwasaidia watu hawa, kuwastaarabu kidogo, na lo, tumpe Malkia tukiwa tunafanya hivyo!"
Kwa akili zao, walikuwa ni mashujaa wasioimbwa wa nchi yao, wazalendo wakihatarisha maisha yao wakiitumikia nchi yao kwa kueneza toleo lao la ‘ustaarabu’ kwenye nchi za mbali. Na tuwe wakweli, na waliamini kweli kuwa kukoloni maeneo kama Tanganyika ni jambo jema. Ilikuwa ni toleo lao la uzalendo, kutumikia Taji, kupanua himaya yao, na labda, labda, kuwa na maeneo machache zaidi ambapo wangeweza kufurahia chai yao.
Hivi, ni nani alikuwa mzalendo ‘halisi’ hapa?
Nyerere na wenzake, wakipigania uhuru, wanaota ndoto ya Tanzania huru? Kabisa! Lakini kwa njia iliyopinda, ya kupinduka, ya juu chini, ndivyo walivyokuwa Brits (angalau katika vichwa vyao wenyewe). Waliamini kwamba walikuwa wakifanya kazi yao ya kizalendo kwa nchi yao, hata ikiwa ilimaanisha kuchukua ya mtu mwingine.
Mgongano huu wa “Uzalendo Tanzania” unakufanya ujiulize: Je, pande mbili zinazokinzana zote zinaweza kuwa wazalendo kivyao? Tunachokiona katika mjadala wa kitaifa wa leo kinahusiana na hili. Baada ya yote, Uzalendo ni sawa na mapishi ya siri ya familia yako; imepitishwa kwa vizazi, na kila mtu anadhani chao ni bora zaidi, lakini mara kwa mara, mtu anaongeza kiungo cha kutiliwa shaka.
Na ni jinsi gani sisi, tukitazama nyuma, tunachora mstari kati ya upendo wa kweli kwa taifa la mtu na shauku isiyoelekezwa, iliyogeuzwa, labda yenye kudhuru?
Ni mchuna mie, kwa hakika. Lakini tunapochimba zaidi "Uzalendo wa Tanzania" na vivuli vyake vingi, siwezi kuahidi utapata majibu katika makala hii; Nisingeiota. Walakini, angalau utapata chakula cha kufikiria na hadithi chache zaidi za kupendeza za kutweet!
Daraja na Mchezo wa Simu: Nani Hasa Anafahamu Kuna Nini?
Niruhusu nirudishe pazia kwenye ‘Njia za Habari.’ Wazia takriban kila muundo - iwe shirika la kimataifa au ujumbe wa kazi za wikendi wa familia yako - kama piramidi. Una watu wachache waliochaguliwa hapo juu, huku watu wengi wakiunda msingi.
Je, unahitaji picha wazi? Fikiria Vatikani. Makadinali wachache, ambao wengi wao Joe na Jane Wakatoliki hata hawajasikia, wanakutana kwa siri kumchagua Papa kwa mabilioni ya waumini. Au ilete karibu na nyumbani: wakati watu katika Majembe Auction Marts wanaweza kuwa wanajiandaa kupiga mnada makao yako unayopenda, Baba na mama wananong'ona kwa sauti ya chini, wakiwaacha watoto hawajui na pengine bado wanapigania rimoti ya TV.
Sasa, hebu tuangazie tamthilia yetu ya sasa ya kisiasa: Mjadala wa "DP World". Upande mmoja wa pete, tuna 'Wazalendo' ndani ya serikali wanaokunja mikono, tayari kuunga mkono mpango huo. Kwa upande mwingine, kuna timu ya tag ya 'Wazalendo' wakitupa jicho la upande kwa jambo zima. Ngumi (au tuseme, tweets na video za Tiktok) hutupwa, mijadala inazidi kuongezeka, na kila Tom, Dick, na Harry ana maoni. Lakini hili ndilo swali kuu: je, sisi, watazamaji, tunajua hadithi kamili?
Fikiria kama jengo la ghorofa nyingi. Watu walio juu wana mtazamo wa ndege. Wanaona jiji zima, kila uchochoro, kila paa. Lakini unapoenda chini, mtazamo hupungua. Kufikia wakati unapiga sakafu ya chini, unaona tu barabara iliyo mbele yako.
Katika toleo letu la kisiasa la jengo hili, wigi kubwa, vichwa vya kichwa, wale wanaovuta kamba - wanaona picha kubwa zaidi. Wanajua maelezo ya nyuma ya pazia ya mjadala wa DP World. Wanafahamu minong'ono kwenye korido za mamlaka na siri zilizowekwa kwenye bahasha zilizofungwa. Lakini vipi sisi? Je, wastani wa Johns na Janes wanajaribu tu kuelewa yote? Mara nyingi tunaachwa tukiunganisha fumbo la jigsaw na nusu ya vipande vinakosekana.
Hii sio tu juu ya kuachwa nje ya kitanzi cha uvumi. Ni juu ya kufanya maamuzi sahihi na kuelewa simulizi la kweli. Ni rahisi kwa wale walio juu kuzunguka neno "Uzalendo nchini Tanzania" ili kupata msaada wetu. Lakini habari inapopotoshwa, kubadilishwa, au kuzuiwa moja kwa moja, je, tunaweza kusema kweli kwamba tunatenda kwa manufaa ya taifa letu?
Unajua mchezo huo wa utotoni, ‘simu,’ ambapo tungenong’ona siri kwenye mstari ili tu kucheka wakati inabadilika kuwa kitu tofauti kabisa mwishoni? Naam, njama twist! Vigogo wetu wa kisiasa wanaonekana kuwa mashabiki wa siri wa mchezo huo, lakini wanapocheza, mihemko hubadilishwa na miguno. CCM na nguvu ya pamoja ya watetezi wa Haki za Binadamu, Chadema na ACT Wazalendo wana wafuasi wao wa kutupwa, wanachama wa kawaida wanaovaa beji ya uzalendo kwa kujigamba. Lakini ni muhimu kwa kila Mtanzania kukumbuka: sio kuchagua upande; ni kutafuta ukweli. Kwa sababu, kama vile historia inavyopenda kutukumbusha, hadithi kamili mara nyingi huwa ngumu zaidi kuliko vichwa vya habari vinavyoonyeshwa. Kwa sababu katika toleo la watu wazima la 'simu', ujumbe ambao haujafanikiwa si jambo la mzaha - unaweza kuandika upya historia, kugeuza hisia za umma, na, tuwe wa kweli, kuamua hatima ya mataifa.
Kwa hivyo, wakati ujao tunapokaribia kutuma tena, kujadiliana, au kuinua bango la kuunga mkono, tusitishe. Tujiulize. Na tuhakikishe sisi si wachezaji tu katika mchezo wa ‘simu’ wa mtu mwingine.
Michezo ya Akili: Misingi ya Kisaikolojia ya Uzalendo na Ngoma ya Udanganyifu
Sasa mimi ni mwanasayansi moyoni, singemaliza nakala hii bila kutupa sayansi. Unaona, jambo hili zima la "Uzalendo nchini Tanzania" sio tu kuhusu kauli mbiu za kuvutia na kupeperusha bendera au kuitana majina. Hapana, ina mizizi ya kina, ya akili.
Upendeleo wa Utambuzi na Upendeleo wa Uthibitishaji
Je! umewahi kuona jinsi unapoamini jambo fulani, unatafuta maelezo ambayo yanaunga mkono jambo hilo na kupuuza mengine? Huo ni upendeleo wa uthibitisho. Na unapokabiliana na jambo ambalo linapingana na imani yako, unaweza kuhisi wasiwasi. Huo ni utofauti wa utambuzi. Wawili hawa hufanya kazi kama Batman na Robin wa nadharia za kisaikolojia, haswa katika siasa. Kumbuka, Mitandao ya Kijamii ni nzuri sana katika kuboresha hii, mtindo wao wote wa biashara umeundwa kukupa zaidi ya kile unachopenda. Kuunda silo za habari au kupanga.
Hebu tuunganishe pointi na mambo yetu ya sasa. Chukua mjadala wa DP World. Iwapo unaunga mkono serikali, unaweza kuchagua data inayochora mpango huo kwa rangi za dhahabu. Kwa upande mwingine, ikiwa una shaka, unaweza kuwa unaangazia kila hitilafu ndogo. Huu sio tu kuwa na upendeleo; ndivyo akili zetu zinavyounganishwa.
Groupthink & Spiral of Silence:
Kuwa sehemu ya kikundi kunajisikia vizuri. Ni nzuri sana, kwa kweli, kwamba wakati mwingine watu hukubaliana na wengi hata wakati hawakubaliani kwa siri, ili tu kuepuka kuwa mtu wa ajabu. Hili linaweza kuingia katika hali ambapo kila mtu anafikiri kuwa yuko upande wa "kushinda", hata kama sio kile anachoamini kwa dhati.
Yahusishe haya na matukio yetu ya kisiasa. Unakumbuka Dr Slaa na wengine walipowekwa mahabusu? Wengi walikaa kimya, si kwa sababu walikubaliana na kuwekwa kizuizini, lakini labda kwa sababu ya kuogopa kutengwa au kuadhibiwa. Ond ya Ukimya katika vitendo. Na wale waliozungumza, sio lazima kujali sana mazingira yao - wengine wanaweza kufurahi kwa urahisi kupata Ajenda ya Bingwa (hata hivyo, kutetea binadamu ni biashara yenye faida kubwa nchini Tanzania. Nyumba zinajengwa, magari yananunuliwa na kazi zimeundwa kutoka kwa Mwavuli wa Kutetea Haki za Binadamu.
Athari ya Bandwagon
Ikiwa kila mtu anafanya, lazima iwe sawa ... sawa? Si sahihi. Lakini huu ni ujanja wa kawaida ambao akili zetu hucheza kwetu. Tunaona kila mtu akikusanyika nyuma ya sababu (au alama ya reli), na tunaruka kwenye bandwagon bila kutoa wazo la pili. Wabongo wetu wanafanya hivi ili kujinusuru, ukiona kundi la watu wanakimbia ni bora kukimbia kwanza kuliko kuuliza maswali kwanini tunakimbia?
Gymnastics hizi zote za akili zinaweza kubadilishwa na wale walio na nguvu na ushawishi. Changanya katika kinyunyizio cha uzalendo, chochea hisia fulani, na voila! Una kichocheo cha kudanganywa kwa wingi.
Sasa, hii haimaanishi kwamba kila hoja ya kisiasa au mjadala ni maonyesho ya vibaraka na sisi kama marioneti. Lakini inatukumbusha umuhimu wa ufahamu, wa kuhoji, wa kutoruhusu mambo ya akili yetu yatupeleke kwenye shimo la sungura bila chaguo letu la kufahamu. Unakumbuka hiyo mikataba mibovu serikali iliweka wino huko nyuma? Ni zile ambazo zilibadilika kutoka kwa fursa za dhahabu kwenda kwa makosa dhahiri? Ni vyema kukagua bili ya bidhaa tunazokabidhiwa. Na hebu, tusiwape wapinzani pasi ya bure pia. Kurejea kwa Lowassa, sakata la Ufisadi, na kile kimbunga cha Kugombea Urais? Kuweka uaminifu kwa upofu kunaweza kutuanzisha tu kwa mabadiliko ya njama ambayo hatukuona yanakuja.
Wakati ujao "Uzalendo" unapeperushwa mbele yetu kama bendera au silaha, tuahidi kuchungulia nyuma ya pazia. Si kwa ajili yetu tu, bali kwa wazo lenyewe la uzalendo na kile unachokisimamia katika taifa letu tunalolipenda.
Mwongozo wa Wazalendo kwa Wajibu wa Maadili
Mwisho wa siku, baada ya mabango kuwekwa kando, tweets zinatumwa, na mijadala imetulia, tunabaki na mwangwi wa matendo na imani zetu. Na ingawa roho ya bidii inaweza kusifiwa, ni muhimu kukumbuka kwamba kwa sababu tu unaamini kwamba unafanya mema haimaanishi kwamba unafanya vizuri.
Historia - mwalimu huyo mkali ambaye wakati mwingine tunasahau kumsikiliza - imejaa hadithi za tahadhari, kutoka kwa ukatili uliofunikwa chini ya mabango ya utaifa hadi utisho unaofanywa kwa jina la itikadi au ushawishi wa kidini. Hizi sio hadithi tu; ni mafunzo juu ya umuhimu wa uwajibikaji wa maadili.
Hiki hapa ni kitabu cha mwongozo cha haraka kwa kila mzalendo wa Kitanzania huko nje:
Imarisha Ustadi Wako Muhimu wa Kufikiri: Kama vile hungekula kila kitu ulichokabidhiwa (namaanisha, chakula cha ajabu cha mitaani? La, asante!), usimeze kila taarifa au itikadi bila kufikiria tena. Swali. Mjadala. Tafakari. Kumbuka, mzalendo mwenye mawazo daima ana athari zaidi kuliko mfuasi kipofu.
Tembea Ukiwa na Viatu vya Wengine: Najua, inaonekana kama maneno mafupi, lakini nisikilize. Kwa kujaribu kikweli kuelewa maoni ya mtu mwingine - haswa ikiwa anatoka kundi au itikadi tofauti - sio tu unaboresha mtazamo wako lakini pia unapata nafasi nzuri zaidi ya kupata msingi unaokubaliana. Na nani anajua? Labda utafanya rafiki njiani.
Hebu Tuizungumzie: Wacha tukuze nafasi ambapo mazungumzo ya wazi hayaruhusiwi tu bali yanasherehekewa. Maeneo ambapo unaweza kutoa maoni yako bila wingu linalokuja la upinzani. Ni pale tu tunapoanza kuzungumza sisi kwa sisi, badala ya kuhasimiana, tunaweza kutumaini kweli kuunganisha muundo wa umoja katika taifa letu tofauti?
Katika kumalizia, tukumbuke hili: "Uzalendo Tanzania" si tu kuhusu mapenzi; inahusu kusudi. Inahusu kuhakikisha upendo wetu kwa taifa letu unaongozwa na uelewa, uwajibikaji, na nia ya kweli ya maendeleo. Kwa hivyo, wakati ujao unapopaza sauti yako, iwe katika wimbo au mjadala, hakikisha inaambatana na kiburi na kanuni.
