Wana JF, kuna ndugu yangu yaani yeye asipokunywa chai kabla hajalala basi atakesha akihesabu 'kenchi' na kuna siku alikosa chai akanywa kahawa na matokeo yake 'alikesha', je, hali hiyo ya kutopata usingizi bila kunywa chai ni ugonjwa?
Kuna namna ya kuepukana nayo?
Tatizo la Ukosefu wa Usingizi
UKOSEFU wa usingizi ni hali ya kushindwa kupata usingizi wakati wa usiku, kushindwa kulala kwa muda wa kutosha au kushindwa kurudia kulala pale ambapo umeamka.
Watu wenye tatizo la ukosefu wa usingizi, hulala kwa muda mfupi au hawalali usingizi mzuri pamoja na kuwepo kwenye mazingira yanayoruhusu kupata usingizi mzuri.
Ukosefu wa usingizi huambatana na hali ya mwili kuwa mchovu wakati wa mchana.
Idadi ya saa ambazo mtu huwa amelala, sio kipimo cha ukosefu wa usingizi kwa kuwa saa za kulala hutofautiana kati ya mtu na mtu na kati ya watu wa umri tofauti.
Ukosefu wa usingizi ni tofauti na kulala saa chache kwa sababu wapo watu ambao wanaweza kulala saa chache na kuamka asubuhi mwili ukiwa umepumzika vizuri na wakaendelea na shughuli bila shida yoyote.
Ukosefu wa usingizi unakuwa tatizo, pale ambapo unaambatana na kuwa mchovu siku inayofuata.
Vilevile, kuna tofauti kati ya ukosefu wa usingizi na kupungua kwa saa za kulala. Ikiwa ukosefu wa usingizi umesababishwa na kupungua kwa saa za kulala, mazingira yanaporuhusu kulala muda mrefu, mtu anaendelea kupata usingizi kama kawaida. Kukosa uzingizi ni mojawapo ya sababu za watu, kuhudhuria hospitali.
Karibu kila mtu hupatwa na hali ya ukosefu wa usingizi kwa wakati fulani kutokana na sababu mbalimbali na mara nyingi hali hiyo haijirudii. Ukosefu wa usingizi unakuwa tatizo, endapo hali hiyo inatokea mara kwa mara au inaendelea kwa muda mrefu.
Dalili ambazo zinaashiria kuwa mtu ana tatizo la ukosefu wa usingizi ni pamoja na kushindwa kupata usingizi wakati wa kulala usiku, au kulala kwa muda mfupi, ambayo inaambatana na kuwa mchovu au kusinzia wakati wa mchana; kuwa na hali ya usahaulifu au kushindwa kufanya kazi na kuwa na hali ya wasiwasi.
Kwa watu walio wengi ukosefu wa usingizi kwa muda mrefu, husababisha matatizo kazini, hasa kwa sababu ya kupunguza ufanisi wa kazi, na pia husababisha matatizo katika mahusiano.
Hali ya ukosefu wa usingizi, huleta hofu ambayo pia inaongeza tatizo la kupata usingizi, hivyo kuendelea kuongeza ukubwa wa tatizo.
Yapo mambo mengi ambayo yanasababisha ukosefu wa usingizi, baadhi ni ya muda mfupi na mengine ni ya muda mrefu.
Mambo yanayoleta ukosefu wa usingizi kwa kipindi kifupi ni mabadiliko ya mazingira ya kulala (mfano sehemu yenye kelele, hali ya hewa ya joto sana au baridi sana, mwanga n.k); kutumia au kuacha kutumia kahawa au dawa zinazoathiri usingizi; kuwa na msongo wa mawazo au wasiwasi hasa baada kupata shida kama vile za kufiwa, kutalikiwa, au kupoteza kazi; au kuwa na maumivu ya kuugua.
Vilevile, mabadiliko ya saa za kulala yanaweza kuleta ukosefu wa usingizi, mfano kusafiri kwenye maeneo yenye tofauti kubwa ya saa au kubadili saa ya kazi.
Ukosefu wa usingizi kwa muda mrefu, unaweza kusababishwa na mambo mbalimbali, kama vile ugonjwa ambao unaleta maumivu au hali ya msongo wa mawazo au matumizi ya dawa ambao zinaathiri usingizi.
Hata hivyo, ukosefu wa usingizi unaweza kutokea bila kuwa na sababu yoyote, ambapo kunakuwa na historia ya ukosefu wa usingizi kwenye familia na tatizo huanza wakati wa utoto.
Madhara ya ukosefu wa usingizi, yamegawanyika katika makundi makuu mawili ambayo ni madhara ya muda mfupi na madhara ya muda mrefu. Madhara ya muda mfupi ni kupunguza ufanisi wa kufanya kazi wakati wa mchana, kuumia au kupata ajali.
Ukosefu wa usingizi kwa muda mrefu, husababisha madhara ya kiafaya kama vile kisukari, magonjwa ya moyo, unene kupita kiasi na kupungua uwezo wa kufikiri. Hatua ya kwanza katika matibabu ya ukosefu wa usingizi ni kutambua endapo kuna chanzo.
Matibabu ya ukosefu wa usingizi, hufanywa na wataalamu wa afya kwa kuzingatia historia na mazingira, ambayo yamesababisha ukosefu wa usingizi. Endapo ipo sababu maalumu, mara chanzo kitakapoondoka hali ya usingizi huimarika.
Usingizi bora huletwa na mambo mbalimbali, ambayo yanatakiwa kufanyika wakati wa mchana, usiku kabla ya kulala, wakati wa kulala na wakati usingizi umepotea.
Wakati wa mchana: Mazoezi ya mara kwa mara, hata dakika 20 yanachangamsha mwili, hata hivyo kwa wenye ukosefu wa usingizi, mazoezi yasifanyike wakati wa jioni.
Kutolala wakati wa mchana, na endapo ni lazima kulala, basi muda wa kulala usiwe zaidi ya nusu saa.
Kabla ya kulala: Kutotumia vilevi, kahawa au sigara jioni au usiku kabla ya kulala; kupunguza utumiaji wa vitu vya maji maji na kuzima luninga angalau saa moja kabla ya kulala. Wakati wa kulala: Ni vizuri kwenda kulala na kuamka asubuhi wakati uleule hata kama ni siku za wikiendi.
Ikiwa ni lazima kula kitu wakati wa kwenda kulala, vitu vizuri vya kutumia ni pamoja na maziwa ya moto au ndizi. Chumba cha kulala kitumike kwa matumizi ya kulala na sio kusoma, kuangalia luninga au kufanya kazi.
Ni vizuri kulalia upande ambao mara nyingi huamkia asubuhi (mfano kama mara nyingi mtu anaamka asubuhi akiwa amelalia upande wa kushoto, huu ndio upande mzuri wa kuanza kulala).
Ni muhimu kwenda kulala wakati mmoja na mwenza.
Wakati wa ukosefu wa usingizi: Endapo baada ya kuingia kitandani kulala usingizi haujaja kwa dakika 15, ni vema kutoka kitandani na kutafuta kitu cha kufanya kama vile kusikilliza muziki kwenye chumba kingine, au kusoma vitabu mpaka usingizi utapokuja.
Hatua hii inaweza kurudiwa mpaka usingizi utakapopatikana.
Zipo dawa ambazo zinatumika kuleta usingizi kwa watu wenye shida ya kupata usingizi.
Dawa hizi japokuwa zinapatikana kwenye maduka ya dawa, ni vizuri zitumike baada ya kushauriwa na daktari tu na zisitumike kwa muda mrefu.
BAADHI YA MAJIBU YALIYOTOLEWA NA WADAU:
KUKOSA USINGIZI (INSOMNIA/SLEEPLESS NIGHT)
Leo ninapenda tuongelee suala zima la kukosa usingizi.
Kwa kawaida mtumzima anatakiwa kulala masaa7-8 kwa usiku mzima. Lakini kuna watu hushindwa kulala kabisa au hulala kwa masaa machache sana kutokana na sababu mbalimbali.
KUKOSA USINGIZI(INSOMNIA) ni tatizo la kukosa usingizi japokuwa una fursa ya kuweza kulala. Tatizo hili linaweza kuwa ni la muda mfupi au ni la muda mrefu, yaani tatizo sugu ambapo mtu hushindwa kulala au kupata usingizi mzuri kwa miezi sita(6) au zaidi.
Tatizo hili husababishwa na mambo mbalimbali lakini zaidi nitazungumzia jinsi tatizo hili linayosababisha kwa kuwa na UPUNGUFU WA MELATONIN HORMONE.
Melatonini hormone ni vichocheo vinavyotengenezwa au kutolewa na pineal gland. Homoni hizi husaidia kuucontrol mzunguko wetu wa kawaida wa kulala na kuamka, hurekebisha saa ya mwili(biological clock) hivyo ukiwa na hormone hizi za kutosha utaweza kulala usingizi mzuri wala hautachukua muda mrefu sana kitandani pasipo kupata usingizi kama hauna shughuli maalumu ya kufanya.
Melatonini hormone hupunguzwa uzalishwaji wake kwa asilimia 10%-15% kila baada mtu akifikia umri wa miaka 35 na kuendelea.
SABABU ZINGINE ZINAZOSABABISHA KUKOSA USINGIZI
Sababu ziko nyingi sana zikiwemo;
1. Magonjwa hapa ni magonjwa mbalimbali kama Miguu kuwaka moto, pumu, shinikizo la damu, matatizo ya moyo, kipanda uso na kuwashwa au mzio.
3. Baadhi ya matibabu hii inahusisha matumizi ya baadhi ya dawa kali zenye kemikali
4. Upungufu wa hormone za kijinsia (estrogen).
5. Msongo wa mawazo.
6. Ugomvi na kelele.
7. Mazingira
8. Kuishi au kufanya kazi za usiku katika mazingira yenye mwanga kwa muda mrefu, hii huathiri sana.
ATHARI ZA KUKOSA USINGIZI
1. Uchovu wa mwili au kuhisi mwili hauna nguvu.
2. Kuwa na hasira au mkali bila sababu za msingi.
3. Maamuzi mabovu
4. Kupoteza kumbukumbu au kusahau sahau.
5. Kushindwa kufanya kazi kwa ufanisi
6. Kupatwa na magonjwa ya shinikizo la damu au kisukari n.k
MATIBABU
· Badili mfumo wako wa maisha hapa ni katika ulaji wa vyakula pendelea kula zaidi vitu asilia kama mboga za majani na matunda na punguza vyakula au vinywaji vyenye caffein.
· Kunywa maji kwa wingi
· Tumia Asali mbichi vijiko viwili usiku
· Weka mazingira mazuri ya mtu kulala
· Tumia dawa zinazofanya uwe na hormone za melatonini katika kiwango sitahiki
---
How To Treat Insomnia : Chronic Insomnia
Many factors contribute to the installation of a serious sleep disorder such as chronic insomnia, there are physical as well as psychological issues that need to be taken into consideration for the proper treatment of this health problem.
Chronic insomnia affects people of all ages, and research indicated alarmingly high numbers of people who suffer from it because of daily stress and depression. Among the physical triggers behind the affection we could count asthma, heart failure, Parkinson's disease or the restless legs syndrome, to mention just a few. Moreover, most people who suffer from painful health problems like arthritis are more prone to developing chronic insomnia.
Despite the physical element behind the affection, stress, improper sleep-wake cycles, caffeine abuse and depression are among the most common elements that need to be tackled with in order to treat chronic insomnia. Once the underlying factor has been identified, a proper treatment or therapeutic scheme can be created to help people resume a good night's rest.
Though the first and probably most easy to use type of treatment involves the administration of sleeping pills. What most people fail to take into consideration here is the fact that such chemical substances that induce sleep cannot be taken indefinitely, and without a real solution to the problem, chronic insomnia will keep bothering them after treatment cessation.
If stress is the main element that prevents you from having some quality sleep over night, you need to find ways of limiting the anxiety caused by daily work duties. Presently there are actually hundreds of available solutions to help one eliminate chronic insomnia by means of relaxation techniques.
It is ideal to actually achieve a good state of mind during the day, which means the elimination of stress as it tries to take control over you. Though it may seem difficult at the beginning, stress management can be achieved by an increased self-awareness; the moment you feel very tense, try to empty your mind of all thoughts and breathe deeply several times.
Relaxation is the great enemy of chronic insomnia; the moment you come in control of your thoughts, and you make silence inside of your mind, you'll be able to sleep like a baby. Once you get home from work, stop thinking about all the problems you had during the day; focus on family, friends and personal well being.
Sport can be a great help in the attempt to stop chronic insomnia, physical exercises actually free both the mind and the body from the toxins resulting from stress or negative thinking. Relaxation music, breathing techniques, sport, aromatherapy are all great ways of fighting chronic insomnia regardless of its generating factors.
---
Mnamo mwaka 2007, watafiti nchini Marekani walifanikiwa kutoa ripoti inayojaribu kuhusisha ukosefu wa usingizi na upungufu wa homoni ya testosterone miongoni mwa wanaume watu wazima.
Kwa kawaida kiwango cha homoni ya testosterone hupungua kadiri mwanaume anavyozidi kuwa mtu mzima, na kwa baadhi ya wanaume, kupungua huku kwa testosterone huweza kusababisha ulegevu wa mwili, kukosa hamu ya ngono na hata kuvunjika mifupa ya mwili.
Watafiti wanasema kuwa, wapo baadhi ya wanaume walio kwenye miaka 80 bado huweza kuwa na kiwango cha juu cha testosterone sawa na kile kinachopatikana kwa wanaume vijana. Hata hivyo sababu kubwa inayofanya kuwepo na utofauti katika viwango vya testosterone miongoni mwa rika hizo mbili bado hazieleweki sawasawa,
ingawa watafiti wanasema kuwa ukosefu wa usingizi miongoni mwa watu wazima na wazee unaweza kuwa chanzo kimojawapo cha kuwepo kwa hali hiyo.
"Matokeo ya utafiti wetu yanaongeza uwezekano kuwa wanaume watu wazima na wazee ambao hupata muda mfupi sana wa kulala nyakati za usiku huwa na kiwango kidogo sana cha homoni ya testosterone wakati wa asubuhi," anasema mtafiti Plamen Penev, wa kutoka Chuo Kikuu cha Chicago, nchini Marekani.
Wakati wa utafiti, wataalamu waliofanya uchunguzi huo walipima kiwango cha homoni ya testosterone katika damu kila asubuhi cha wanaume watu wazima wenye umri kati ya miaka 64 na 74 waliojitolea kushiriki kwenye utafiti huo. Aidha, mtindo wao wa kulala pamoja na kupata usingizi pia vilichunguzwa kila siku kwa muda wa wiki nzima.
Matokeo ya uchunguzi huo yalionesha kuwa kiasi cha usingizi walicholala kilikuwa na uhusiano wa karibu sana na kiwango cha testosterone katika damu wakati wa asubuhi. Wale waliopata usingizi mzuri na kwa muda mrefu (walau saa nane) walikuwa na kiwango kikubwa cha testosterone wakati wale waliopata usingizi wa
kubabaisha (saa nne) walikutwa na kiwango cha chini cha homoni hiyo. Wastani wa muda wa kulala ulikuwa masaa sita.
"Pamoja na kwamba matokeo ya utafiti huu yanaonesha kuwa urefu wa muda wa kulala wa mtu waweza kuwa kiashiria cha mabadiliko ya homoni katika mwili yanayohusiana na umri, matokeo ya utafiti huu yanatoa tu picha ya nini kinachotokea mwilini kama mtu asipopata usingizi wa kutosha. Hata hivyo, tafiti zaidi
zinahitajika ili kuthibitisha umuhimu wa uhusiano kati ya usingizi na mabadiliko ya homoni katika mwili," anasema Dr. Penev.
Wataalamu wa masuala ya afya ya usingizi wanashauri watu wazima kupata wastani wa angalau saa saba mpaka nane za kulala kila usiku ili kuwa na afya bora. Ripoti kamili ya matokeo ya utafiti huu inapatikana katika toleo la mwezi April, 2007 la jarida la afya la Sleep.
CHANZO: Kukosa Usingizi Husababisha Upungufu wa Homoni ya Testosterone
tatizo la kukosa usingizi isomnea husababishwa na mambo yafuatayo
mawazo :msongo wa mawazo hufanya mtu kukosa usingizi hivyo hutumia muda mwingia kuchanganua baadhi ya mizunguko na changamoto za maisha. mawazo ni adui mkubwa sana kwenye afya ya akili mpka ya mwili na tabia kwa ujumla.
matumizi ya computer ama simu: matumizi ya simu ya muda mrefu ni tatizo kwa kuipa kazi kubwa macho pupil na cornea ya jicho kucontrol mwanga ivo basi kukaa kwa muda mrefu kwny screaan ama tv huleta changamoto kubwa kumaintain muda wa kulala.
Madawa/chemical : zipo dawa amabazo husabisha mtu kutokupata usingizi nazo n mirungi , caffein ,kahawa energy drink hizo humfanya mtu kutopata usingizi na kufanya misuli kuwa active wakati ili mtu alale anahitaji misuli irelax na mwili kuwa at rest ndo hupata usingizi.
Maumivu makali /pain:Yapo magonjwa yanayoleta maumivu makali muda wote mfano cancer ,dental diseases ... maumivu makali hufanya mtu kutopata usingizi.
Upweke |sonona huu n ugonjwa mkubwa kwa wali waliozoea kulala pembeni mwa wenzi wao wanapokua mbali hupata shida kupata usingizi.
Makelele : kelele ni sauti ambazo hazipo kwenye mpangilio maalumu hivyo bac huleta sauti mchanganyiko ambazo huumiza ngoma ya sikio na kuleta kuchanganyiwa distabance.
mwisho usingizi n bora kwa afya ya ubongo.