Ajira kwa vijana ni suala nyeti na muhimu kwa maendeleo ya kijamii na kiuchumi ya Tanzania. Kwa mujibu wa sensa ya mwaka 2022, zaidi ya nusu ya idadi ya watu nchini Tanzania ni vijana wenye umri wa chini ya miaka 35.
Hii inaonesha kuwa nguvu kazi kubwa ya taifa ni vijana, ambao wanategemewa kwa ajili ya maendeleo ya sasa na ya baadaye.
Hata hivyo, changamoto ya ukosefu wa ajira kwa vijana imekuwa ikiongezeka kwa kasi, hali inayotishia ustawi wa taifa na maendeleo endelevu.Kwa sasa, mfumo wa elimu nchini Tanzania unakabiliwa na changamoto za kutoa ujuzi unaohitajika kwenye soko la ajira.
Vijana wengi wanaomaliza masomo wanakosa ujuzi wa vitendo na mafunzo stadi yanayohitajika kwenye ajira za kisasa.
Aidha, ukuaji wa sekta binafsi umekuwa wa kusuasua, hivyo kusababisha ukosefu wa nafasi za ajira rasmi. Ujasiriamali pia umekuwa ukikabiliwa na vikwazo kama vile urasimu, ukosefu wa mitaji, na mazingira magumu ya kufanya biashara.
Katika kipindi cha miaka mitano hadi ishirini ijayo, Tanzania inahitaji kuchukua hatua za haraka na za kimkakati ili kuboresha hali ya ajira kwa vijana wake. Hatua hizi ni muhimu sio tu kwa ajili ya ustawi wa vijana wenyewe, bali pia kwa ajili ya maendeleo ya taifa kwa ujumla.
Katika kutatua changamoto ya ajira kwa vijana nchini Tanzania, serikali na sekta binafsi zinapaswa kushirikiana katika maeneo yafuatayo:
(1)KUIMARISHA MIFUMO YA ELIMU NA MAFUNZO YA UFUNDI STADI: Serikali inapaswa kuboresha mfumo wa elimu ili kuhakikisha kwamba unawaandaa vijana vyema kwa soko la ajira. Hii inajumuisha kuimarisha mafunzo ya ufundi stadi na elimu ya vitendo, pamoja na kuhakikisha kwamba mitaala inazingatia ujuzi unaohitajika katika soko la ajira la sasa na la baadaye.
Serikali inaweza kushirikiana na sekta binafsi katika kuanzisha programu za mafunzo kwa vitendo (internships) na uanagenzi (apprenticeships) ili kuwapa vijana uzoefu wa kazi wa moja kwa moja.
(2)KUKUZA SEKTA BINAFSI NA MAZINGIRA YA UJASIRIAMALI: Ili kuongeza ajira kwa vijana, ni muhimu kukuza sekta binafsi na mazingira ya ujasiriamali nchini. Serikali inapaswa kuweka mazingira rafiki kwa biashara kwa kupunguza urasimu, kutoa motisha kwa wawekezaji, na kuwezesha upatikanaji wa mitaji kwa vijana.
Hii itawawezesha vijana wengi kuanzisha na kuendesha biashara zao wenyewe, na hivyo kuongeza ajira na kupunguza utegemezi wa ajira rasmi. Sekta binafsi inaweza kushiriki kwa kutoa programu za mentorship na ushauri kwa vijana kuhusu jinsi ya kuanzisha na kuendesha biashara zao.
(3)KUBORESHA SERA NA SHERIA ZINAZOHUSU AJIRA NA BIASHARA: Serikali inapaswa kuboresha sera na sheria zinazohusu ajira na biashara. Hii inajumuisha kuweka sera zinazoendana na mazingira ya sasa ya soko la ajira, pamoja na kuhakikisha kwamba sheria zinazoendana na ajira zinatetea maslahi ya vijana. Pia, ni muhimu kuweka sera za kusaidia ukuaji wa sekta zinazoweza kuzalisha ajira nyingi kama vile kilimo, utalii, na viwanda vidogo vidogo.
( 4)KUIMARISHA MIUNDOMBINU NA HUDUMA ZA KIJAMII: Serikali inapaswa kuimarisha miundombinu na huduma za kijamii ili kuwezesha maendeleo ya kiuchumi na kijamii. Hii inajumuisha kuboresha barabara, nishati, maji, na huduma za afya, ambazo zote zina mchango mkubwa katika kuwezesha biashara na ajira.
Sekta binafsi inaweza kushirikiana na serikali katika miradi ya uwekezaji wa miundombinu, ambayo itatoa ajira za moja kwa moja na zisizo za moja kwa moja kwa vijana.
(5) KUTEKELEZA MIFUMO YA UFUATILIAJI NA TATHMINI: Ni muhimu kuwa na mfumo wa ufuatiliaji na tathmini ili kuhakikisha kwamba hatua zote zinazochukuliwa zinafanikiwa na kutoa matokeo yaliyotarajiwa.
Hii inajumuisha kukusanya takwimu na taarifa kuhusu hali ya ajira kwa vijana, na kutumia taarifa hizi kuboresha mipango na sera zinazohusu ajira.
Serikali na sekta binafsi zinapaswa kushirikiana katika uundaji wa mfumo huu wa uwajibikaji ili kuhakikisha kwamba wadau wote wanawajibika katika utekelezaji wa mipango na sera
(6)USHIRIKIANO KATI YA SERIKALI SEKTA BINAFSI NA MASHIRIKA YA KIMATAIFA,ni muhimu sana katika kufanikisha malengo haya. Serikali inapaswa kushirikiana na wadau wote ili kuhakikisha kwamba mipango yote inayowekwa inatekelezwa kwa ufanisi na inatoa matokeo yanayotarajiwa.
Pia, mashirika ya kimataifa yanaweza kusaidia kwa kutoa rasilimali, utaalamu, na mifano ya mafanikio kutoka nchi nyingine ambazo zimeweza kutatua changamoto kama hizi.
(7)KUBORESHA TEKNOLOJIA NA MIUNDOMBINU YA KIDIJITALI: Serikali inapaswa kuwekeza katika teknolojia na miundombinu ya kidijitali ili kuwawezesha vijana kushiriki kikamilifu katika uchumi wa kidijitali, ambao unazidi kuwa muhimu katika dunia ya sasa.
Hii inajumuisha kuweka sera zinazohamasisha matumizi ya teknolojia, pamoja na kuhakikisha kwamba vijana wanapata ujuzi wa kidijitali unaohitajika.
Kwa kumalizia, tatizo la ajira kwa vijana nchini Tanzania linahitaji suluhisho la haraka na la kimkakati. Ni kupitia mashindano kama haya, ambapo mawazo na mapendekezo mbalimbal Tunahitaji kujenga taifa ambalo vijana wake wana ajira zenye tija na fursa za maendeleo, na hivyo kusaidia kujenga uchumi endelevu na jamii yenye ustawi.
Hii inaonesha kuwa nguvu kazi kubwa ya taifa ni vijana, ambao wanategemewa kwa ajili ya maendeleo ya sasa na ya baadaye.
Hata hivyo, changamoto ya ukosefu wa ajira kwa vijana imekuwa ikiongezeka kwa kasi, hali inayotishia ustawi wa taifa na maendeleo endelevu.Kwa sasa, mfumo wa elimu nchini Tanzania unakabiliwa na changamoto za kutoa ujuzi unaohitajika kwenye soko la ajira.
Vijana wengi wanaomaliza masomo wanakosa ujuzi wa vitendo na mafunzo stadi yanayohitajika kwenye ajira za kisasa.
Aidha, ukuaji wa sekta binafsi umekuwa wa kusuasua, hivyo kusababisha ukosefu wa nafasi za ajira rasmi. Ujasiriamali pia umekuwa ukikabiliwa na vikwazo kama vile urasimu, ukosefu wa mitaji, na mazingira magumu ya kufanya biashara.
Katika kipindi cha miaka mitano hadi ishirini ijayo, Tanzania inahitaji kuchukua hatua za haraka na za kimkakati ili kuboresha hali ya ajira kwa vijana wake. Hatua hizi ni muhimu sio tu kwa ajili ya ustawi wa vijana wenyewe, bali pia kwa ajili ya maendeleo ya taifa kwa ujumla.
Katika kutatua changamoto ya ajira kwa vijana nchini Tanzania, serikali na sekta binafsi zinapaswa kushirikiana katika maeneo yafuatayo:
(1)KUIMARISHA MIFUMO YA ELIMU NA MAFUNZO YA UFUNDI STADI: Serikali inapaswa kuboresha mfumo wa elimu ili kuhakikisha kwamba unawaandaa vijana vyema kwa soko la ajira. Hii inajumuisha kuimarisha mafunzo ya ufundi stadi na elimu ya vitendo, pamoja na kuhakikisha kwamba mitaala inazingatia ujuzi unaohitajika katika soko la ajira la sasa na la baadaye.
Serikali inaweza kushirikiana na sekta binafsi katika kuanzisha programu za mafunzo kwa vitendo (internships) na uanagenzi (apprenticeships) ili kuwapa vijana uzoefu wa kazi wa moja kwa moja.
(2)KUKUZA SEKTA BINAFSI NA MAZINGIRA YA UJASIRIAMALI: Ili kuongeza ajira kwa vijana, ni muhimu kukuza sekta binafsi na mazingira ya ujasiriamali nchini. Serikali inapaswa kuweka mazingira rafiki kwa biashara kwa kupunguza urasimu, kutoa motisha kwa wawekezaji, na kuwezesha upatikanaji wa mitaji kwa vijana.
Hii itawawezesha vijana wengi kuanzisha na kuendesha biashara zao wenyewe, na hivyo kuongeza ajira na kupunguza utegemezi wa ajira rasmi. Sekta binafsi inaweza kushiriki kwa kutoa programu za mentorship na ushauri kwa vijana kuhusu jinsi ya kuanzisha na kuendesha biashara zao.
(3)KUBORESHA SERA NA SHERIA ZINAZOHUSU AJIRA NA BIASHARA: Serikali inapaswa kuboresha sera na sheria zinazohusu ajira na biashara. Hii inajumuisha kuweka sera zinazoendana na mazingira ya sasa ya soko la ajira, pamoja na kuhakikisha kwamba sheria zinazoendana na ajira zinatetea maslahi ya vijana. Pia, ni muhimu kuweka sera za kusaidia ukuaji wa sekta zinazoweza kuzalisha ajira nyingi kama vile kilimo, utalii, na viwanda vidogo vidogo.
( 4)KUIMARISHA MIUNDOMBINU NA HUDUMA ZA KIJAMII: Serikali inapaswa kuimarisha miundombinu na huduma za kijamii ili kuwezesha maendeleo ya kiuchumi na kijamii. Hii inajumuisha kuboresha barabara, nishati, maji, na huduma za afya, ambazo zote zina mchango mkubwa katika kuwezesha biashara na ajira.
Sekta binafsi inaweza kushirikiana na serikali katika miradi ya uwekezaji wa miundombinu, ambayo itatoa ajira za moja kwa moja na zisizo za moja kwa moja kwa vijana.
(5) KUTEKELEZA MIFUMO YA UFUATILIAJI NA TATHMINI: Ni muhimu kuwa na mfumo wa ufuatiliaji na tathmini ili kuhakikisha kwamba hatua zote zinazochukuliwa zinafanikiwa na kutoa matokeo yaliyotarajiwa.
Hii inajumuisha kukusanya takwimu na taarifa kuhusu hali ya ajira kwa vijana, na kutumia taarifa hizi kuboresha mipango na sera zinazohusu ajira.
Serikali na sekta binafsi zinapaswa kushirikiana katika uundaji wa mfumo huu wa uwajibikaji ili kuhakikisha kwamba wadau wote wanawajibika katika utekelezaji wa mipango na sera
(6)USHIRIKIANO KATI YA SERIKALI SEKTA BINAFSI NA MASHIRIKA YA KIMATAIFA,ni muhimu sana katika kufanikisha malengo haya. Serikali inapaswa kushirikiana na wadau wote ili kuhakikisha kwamba mipango yote inayowekwa inatekelezwa kwa ufanisi na inatoa matokeo yanayotarajiwa.
Pia, mashirika ya kimataifa yanaweza kusaidia kwa kutoa rasilimali, utaalamu, na mifano ya mafanikio kutoka nchi nyingine ambazo zimeweza kutatua changamoto kama hizi.
(7)KUBORESHA TEKNOLOJIA NA MIUNDOMBINU YA KIDIJITALI: Serikali inapaswa kuwekeza katika teknolojia na miundombinu ya kidijitali ili kuwawezesha vijana kushiriki kikamilifu katika uchumi wa kidijitali, ambao unazidi kuwa muhimu katika dunia ya sasa.
Hii inajumuisha kuweka sera zinazohamasisha matumizi ya teknolojia, pamoja na kuhakikisha kwamba vijana wanapata ujuzi wa kidijitali unaohitajika.
Kwa kumalizia, tatizo la ajira kwa vijana nchini Tanzania linahitaji suluhisho la haraka na la kimkakati. Ni kupitia mashindano kama haya, ambapo mawazo na mapendekezo mbalimbal Tunahitaji kujenga taifa ambalo vijana wake wana ajira zenye tija na fursa za maendeleo, na hivyo kusaidia kujenga uchumi endelevu na jamii yenye ustawi.
