Mamshungulii
Senior Member
- May 3, 2023
- 124
- 66
Sababu za Serikali kutokumzingatia mwananchi zinaweza kuchangiwa na kazi na mtazamo wa baadhi ya watumishi wa Serikali, mapungufu ya miundo ya kitaasisi yaliyopo na pia wananchi wenyewe.Ingawa sheria zinazotungwa na Bunge zinaweza kuwa muhimu na nzuri, wakati mwingi hazitekelezwi ipasavyo na watendaji wa serikali.Muundo wa kitaasisi unaotolewa unaweza pia kuwa dhaifu wakati fulani na kama haukufikiriwa vizuri hukosa uwezo, au nyenzo za kutekeleza sheria kwa matendo na roho.
WaziriMkuu wasasa wa India NarendraModi alisema :
"Taasisi zenye ufanisi na weledi ni uti-wa-mgongo wa mchakato wa maendeleo na utawala wenye mafanikio. Waanzilishi walikuwa na maono ya mbele ya kujenga mfumo muhimu wa kitaasisi ambao umetufikisha hadi sasa. Tunahitaji kufikiria kama mfumo huu unatosha katika miaka ijayo; ikiwa njia za zamani za utendaji zitashughulikia mahitaji ya siku zijazo katika ulimwengu unaobadilika haraka; kama ujuzi na uwezo ambao ulikuwa muhimu hapo awali umepita matumizi yao? Ni kwa kuuliza na kujibu maswali haya tu ndipo tutaweza kutambua mageuzi ya kitaasisi ambayo yatakidhi mahitaji ya nyakati zetu. ”
UTAWALA BORA
Hatua zinazochukuliwa na serikali kusimamia mambo yake katika jimbo au nchi huitwa utawala .Unaweza kuwa chanya au hasi; uwekaji mzuri au mbaya wa kumbukumbu ,matokeo ya utawala na jinsi wananchi/umma wanavyoyapokea.
Utawala bora ni neno la umuhimu unaoongezeka katika mpangilio wa ulimwengu wa leo utawala unaweza kufafanuliwa kuwa ‘mchakato wa kufanya maamuzi na namna ambavyo maamuzi hutekelezwa.’Utawala unarejelea ufanyaji maamuzi na utawala unaohusika katika ngazi yoyote, yaani, kitaifa, kikanda, mtaa, ushirika, familia.Serikali ni mhusika mkuu katika utawala.
Kulingana na kiwango cha utawala kinachozungumziwa, wahusika wengine watakuwa vyama- vya-ushirika, mashirika, vyama, vyama-vya-wafanyakazi, mashirika-yasiyo-ya-kiserikali, viongozi-wa-kidini, makabaila-wenye-ushawishi mkubwa, viwanda, vyama-vy- siasa, taasisi za fedha, polisi, jeshi..
Katika utawala, wahusika wote mbali na serikali na wanajeshi wanaitwa ‘watumishi wa umma’.
Jambo muhimu la kuzingatia ni kwamba wananchi ndio msingi wa utawala bora. Kwa hivyo, utawala unaozingatia raia na utawala bora vinaenda pamoja.Mfumo mara nyingi unakumbwa na changamoto ya uundaji serikali kuu kupitiliza na sera na mipango ya utekelezaji iko mbali na mahitaji ya wananchi. Hii hatimaye husababisha kutolingana kati ya kile kinachohitajika na kile kinachotolewa.
Kutokujengewa uwezo wa kutosha watumishi ambao ndio wanaotekeleza sheria pia kunasababisha sera na sheria kutokutekelezwa ipasavyo. Zaidi ya hayo, ukosefu wa ufahamu kuhusu wajibu na haki na mtazamo usio na kifani wa kufuata sheria kwa baadhi ya wananchi pia huleta vikwazo kwa utawala bora.
Matatizo ya Mtazamo wa Watumishi wa Umma ni wasiwasi unaoongezeka kwamba Utumishi wa Umma na utawala kwa ujumla, umekuwa usiobadilika, ubabaifu umekuwa mwingi sana.
Kwa hiyo, mtazamo wao ni wa kutokujali na kuzingatia mahitaji ya wananchi. Imeunganishwa na ulinganifu mkubwa katika utumiaji wa madaraka katika ngazi zote, jambo ambalo limezidisha hali hiyo. ¬Matokeo yake ni kwamba maafisa wanadhani kuwa wanatoa upendeleo kwa wananchi na sio kuwatumikia, kutokana na umaskini wa kutisha, kutojua kusoma na kuandika bado ni changamoto.
UKOSEFU MZURI WA NJIA YA UWAJIBIKAJI
Sababu ya kawaida inayotajwa na wengi ni uzembe katika utawala hii ni kutokuwa na uwezo ndani ya mfumo,uwezo wa kuwawajibisha watoa Huduma za Kiraia kwa matendo yao.
Ni mara chache kesi za kinidhamu huanzishwa dhidi ya watumishi wa serikali wahalifu na utoaji wa adhabu ni nadra zaidi.
Kimsingi katika ngazi nyingi mamlaka yametenganishwa na uwajibikaji unaopelekea mfumo wa uhalisia kuwa wa kusadikika.
Taratibu mbovu za kinidhamu zimeongeza kutokujali kwa ujumla kwa watendaji Serikalini. Zaidi ya hayo, ulinzi unaotolewa kwa watumishi wa umma, - ambao ulikuwa na nia njema - mara nyingi umetumiwa vibaya.
Sababu nyingine ya kukosekana kwa uwajibikaji ni kwamba mifumo ya tathmini ya utendaji ndani ya serikali haijaandaliwa ipasavyo.
Utoshelevu unaotokana na mfumo huu umesababisha wafanyakazi kuwa na mtazamo wa kutojali au kuzingatia kuhusu wananchi na malalamiko yao.
VIWANGO VYA CHINI VYA UELEWA WA HAKI NA WAJIBU WA RAIA
Uelewa mdogo kuhusu haki zao unazuia wananchi kuwawajibisha watumishi wa serikali wanaofanya makosa.
Vilevile, viwango vya chini vya uzingatiaji wa Kanuni kwa wananchi pia ni kikwazo cha utawala bora; Wananchi wasipozingatia wajibu wao wanaingilia uhuru na haki za raia wengine. Kwa hivyo, ufahamu wa haki na uzingatiaji wa majukumu ni pande mbili za sarafu moja.
Raia makini, anayefahamu kikamilifu haki zake na wajibu wake, labda ndiyo njia bora ya kuhakikisha kwamba viongozi pamoja na wananchi wengine, wanatekeleza wajibu wao kwa ufanisi na uaminifu.
JUMUIYA DHAIFU ZA KIRAIA
Utawala bora unaathiriwa vibaya na taasisi dhaifu za kiraia.
Mashirika ya kiraia yanaziba pengo kati ya wananchi na serikali. Inachunguza ukuaji wa mazoea yasiyo ya kimaadili.
Lakini, wakati Asasi za Kiraia zinapodhoofika au hazipo, pengo kati ya watu na serikali huongezeka.
UTEKELEZAJI USIOFAA WA SHERIA NA KANUNI,
Kuna kundi kubwa la sheria nchini, kila moja likitunga sheria kwa malengo tofauti - kudumisha utulivu na usalama wa umma, kudumisha usafi wa mazingira na umakini, kulinda haki za raia, kutoa ulinzi maalum kwa sehemu zilizo hatarini nk.
Utekelezaji mzuri wa sheria hizi unaweka mazingira ambayo yangeboresha ustawi wa raia wote na wakati huo huo, kuhimiza kila mwananchi kuchangia kwa uwezo wake wote katika maendeleo ya jamii.Kwa upande mwingine, utekelezaji hafifu unaweza kusababisha adha kubwa kwa wananchi na hata kuondosha imani ya mwananchi katika mifumo ya serikali.
UKOSEFU WA TAASISI IMARA ZA UTAWALA
Muhtasari wa uungwaji mkono wa taasisi mbalimbali kama vile bunge,Raisi, na mahakama, kwa mgawanyo wa wazi wa madaraka.
Iwapo taasisi hizi zitakabiliwa na shinikizo zisizo halali na zisizo za kimaadili, na zikashindwa kutekeleza majukumu yao yaliyoainishwa, basi taasisi hizo hudhoofika.Hii inasababisha kushindwa kwa mchakato wa utawala na kukwamisha mipango ya maendeleo.
Hitimisho
Ili kurejesha utawala bora nchini na kuzingatia ukuu wa kanuni za utawala bora, kuna haja ya kurekebisha mkakati wetu wa kitaifa. Tanzania inapaswa pia kuzingatia kukuza usawa katika utawala, ambavyo itafanya utawala kuwa wa maadili zaidi. Serikali inapaswa kuendelea kufanyia kazi maadili ya viongozi kwa mujibu wa sheria ambayo yatasababisha maendeleo jumuishi na endelevu. Utendaji bora wa utawala ndio jambo kuu la kila raia wa nchi. Wananchi wako tayari kulipa bei ya huduma nzuri zinazotolewa na serikali, lakini kinachotakiwa ni mfumo wa utawala wa uwazi, uwajibikaji na unaoeleweka usio na upendeleo na chuki.
WaziriMkuu wasasa wa India NarendraModi alisema :
"Taasisi zenye ufanisi na weledi ni uti-wa-mgongo wa mchakato wa maendeleo na utawala wenye mafanikio. Waanzilishi walikuwa na maono ya mbele ya kujenga mfumo muhimu wa kitaasisi ambao umetufikisha hadi sasa. Tunahitaji kufikiria kama mfumo huu unatosha katika miaka ijayo; ikiwa njia za zamani za utendaji zitashughulikia mahitaji ya siku zijazo katika ulimwengu unaobadilika haraka; kama ujuzi na uwezo ambao ulikuwa muhimu hapo awali umepita matumizi yao? Ni kwa kuuliza na kujibu maswali haya tu ndipo tutaweza kutambua mageuzi ya kitaasisi ambayo yatakidhi mahitaji ya nyakati zetu. ”
UTAWALA BORA
Hatua zinazochukuliwa na serikali kusimamia mambo yake katika jimbo au nchi huitwa utawala .Unaweza kuwa chanya au hasi; uwekaji mzuri au mbaya wa kumbukumbu ,matokeo ya utawala na jinsi wananchi/umma wanavyoyapokea.
Utawala bora ni neno la umuhimu unaoongezeka katika mpangilio wa ulimwengu wa leo utawala unaweza kufafanuliwa kuwa ‘mchakato wa kufanya maamuzi na namna ambavyo maamuzi hutekelezwa.’Utawala unarejelea ufanyaji maamuzi na utawala unaohusika katika ngazi yoyote, yaani, kitaifa, kikanda, mtaa, ushirika, familia.Serikali ni mhusika mkuu katika utawala.
Kulingana na kiwango cha utawala kinachozungumziwa, wahusika wengine watakuwa vyama- vya-ushirika, mashirika, vyama, vyama-vya-wafanyakazi, mashirika-yasiyo-ya-kiserikali, viongozi-wa-kidini, makabaila-wenye-ushawishi mkubwa, viwanda, vyama-vy- siasa, taasisi za fedha, polisi, jeshi..
Katika utawala, wahusika wote mbali na serikali na wanajeshi wanaitwa ‘watumishi wa umma’.
Jambo muhimu la kuzingatia ni kwamba wananchi ndio msingi wa utawala bora. Kwa hivyo, utawala unaozingatia raia na utawala bora vinaenda pamoja.Mfumo mara nyingi unakumbwa na changamoto ya uundaji serikali kuu kupitiliza na sera na mipango ya utekelezaji iko mbali na mahitaji ya wananchi. Hii hatimaye husababisha kutolingana kati ya kile kinachohitajika na kile kinachotolewa.
Kutokujengewa uwezo wa kutosha watumishi ambao ndio wanaotekeleza sheria pia kunasababisha sera na sheria kutokutekelezwa ipasavyo. Zaidi ya hayo, ukosefu wa ufahamu kuhusu wajibu na haki na mtazamo usio na kifani wa kufuata sheria kwa baadhi ya wananchi pia huleta vikwazo kwa utawala bora.
Matatizo ya Mtazamo wa Watumishi wa Umma ni wasiwasi unaoongezeka kwamba Utumishi wa Umma na utawala kwa ujumla, umekuwa usiobadilika, ubabaifu umekuwa mwingi sana.
Kwa hiyo, mtazamo wao ni wa kutokujali na kuzingatia mahitaji ya wananchi. Imeunganishwa na ulinganifu mkubwa katika utumiaji wa madaraka katika ngazi zote, jambo ambalo limezidisha hali hiyo. ¬Matokeo yake ni kwamba maafisa wanadhani kuwa wanatoa upendeleo kwa wananchi na sio kuwatumikia, kutokana na umaskini wa kutisha, kutojua kusoma na kuandika bado ni changamoto.
UKOSEFU MZURI WA NJIA YA UWAJIBIKAJI
Sababu ya kawaida inayotajwa na wengi ni uzembe katika utawala hii ni kutokuwa na uwezo ndani ya mfumo,uwezo wa kuwawajibisha watoa Huduma za Kiraia kwa matendo yao.
Ni mara chache kesi za kinidhamu huanzishwa dhidi ya watumishi wa serikali wahalifu na utoaji wa adhabu ni nadra zaidi.
Kimsingi katika ngazi nyingi mamlaka yametenganishwa na uwajibikaji unaopelekea mfumo wa uhalisia kuwa wa kusadikika.
Taratibu mbovu za kinidhamu zimeongeza kutokujali kwa ujumla kwa watendaji Serikalini. Zaidi ya hayo, ulinzi unaotolewa kwa watumishi wa umma, - ambao ulikuwa na nia njema - mara nyingi umetumiwa vibaya.
Sababu nyingine ya kukosekana kwa uwajibikaji ni kwamba mifumo ya tathmini ya utendaji ndani ya serikali haijaandaliwa ipasavyo.
Utoshelevu unaotokana na mfumo huu umesababisha wafanyakazi kuwa na mtazamo wa kutojali au kuzingatia kuhusu wananchi na malalamiko yao.
VIWANGO VYA CHINI VYA UELEWA WA HAKI NA WAJIBU WA RAIA
Uelewa mdogo kuhusu haki zao unazuia wananchi kuwawajibisha watumishi wa serikali wanaofanya makosa.
Vilevile, viwango vya chini vya uzingatiaji wa Kanuni kwa wananchi pia ni kikwazo cha utawala bora; Wananchi wasipozingatia wajibu wao wanaingilia uhuru na haki za raia wengine. Kwa hivyo, ufahamu wa haki na uzingatiaji wa majukumu ni pande mbili za sarafu moja.
Raia makini, anayefahamu kikamilifu haki zake na wajibu wake, labda ndiyo njia bora ya kuhakikisha kwamba viongozi pamoja na wananchi wengine, wanatekeleza wajibu wao kwa ufanisi na uaminifu.
JUMUIYA DHAIFU ZA KIRAIA
Utawala bora unaathiriwa vibaya na taasisi dhaifu za kiraia.
Mashirika ya kiraia yanaziba pengo kati ya wananchi na serikali. Inachunguza ukuaji wa mazoea yasiyo ya kimaadili.
Lakini, wakati Asasi za Kiraia zinapodhoofika au hazipo, pengo kati ya watu na serikali huongezeka.
UTEKELEZAJI USIOFAA WA SHERIA NA KANUNI,
Kuna kundi kubwa la sheria nchini, kila moja likitunga sheria kwa malengo tofauti - kudumisha utulivu na usalama wa umma, kudumisha usafi wa mazingira na umakini, kulinda haki za raia, kutoa ulinzi maalum kwa sehemu zilizo hatarini nk.
Utekelezaji mzuri wa sheria hizi unaweka mazingira ambayo yangeboresha ustawi wa raia wote na wakati huo huo, kuhimiza kila mwananchi kuchangia kwa uwezo wake wote katika maendeleo ya jamii.Kwa upande mwingine, utekelezaji hafifu unaweza kusababisha adha kubwa kwa wananchi na hata kuondosha imani ya mwananchi katika mifumo ya serikali.
UKOSEFU WA TAASISI IMARA ZA UTAWALA
Muhtasari wa uungwaji mkono wa taasisi mbalimbali kama vile bunge,Raisi, na mahakama, kwa mgawanyo wa wazi wa madaraka.
Iwapo taasisi hizi zitakabiliwa na shinikizo zisizo halali na zisizo za kimaadili, na zikashindwa kutekeleza majukumu yao yaliyoainishwa, basi taasisi hizo hudhoofika.Hii inasababisha kushindwa kwa mchakato wa utawala na kukwamisha mipango ya maendeleo.
Hitimisho
Ili kurejesha utawala bora nchini na kuzingatia ukuu wa kanuni za utawala bora, kuna haja ya kurekebisha mkakati wetu wa kitaifa. Tanzania inapaswa pia kuzingatia kukuza usawa katika utawala, ambavyo itafanya utawala kuwa wa maadili zaidi. Serikali inapaswa kuendelea kufanyia kazi maadili ya viongozi kwa mujibu wa sheria ambayo yatasababisha maendeleo jumuishi na endelevu. Utendaji bora wa utawala ndio jambo kuu la kila raia wa nchi. Wananchi wako tayari kulipa bei ya huduma nzuri zinazotolewa na serikali, lakini kinachotakiwa ni mfumo wa utawala wa uwazi, uwajibikaji na unaoeleweka usio na upendeleo na chuki.
