OLS
JF-Expert Member
- Oct 12, 2019
- 419
- 670
Kila mwaka, tunashuhudia Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali (CAG) akitoa Hati za Ukaguzi kuhusu utayarishaji wa hesabu za taasisi za umma. Hati hizi ni muhimu sana katika kuhakikisha uwazi na uwajibikaji katika matumizi ya fedha za umma.
Hati ya Kwanza ni ile inayoitwa "Hati inayoridhisha" au "hati safi." Hati hii inatolewa pale CAG anapojiridhisha kuwa hesabu za taasisi zimetayarishwa kwa usahihi kwa kuzingatia Viwango vya Kimataifa vya Uhasibu (IPSAs na IFRS) na miongozo inayotolewa na Bodi ya Taifa ya Wahasibu na Wakaguzi wa Hesabu (NBAA). Hati safi inathibitisha kuwa hesabu hizo zinaonesha ukweli wa mapato yaliyokusanywa na matumizi yaliyofanywa na taasisi husika.
Hati Ya Pili inayotolewa ni "Hati Yenye Shaka." Hati hii inawekwa pale CAG anapobaini uwepo wa makosa ya kiuhasibu yanayohusu mapato, matumizi ya rasilimali au utendaji wa jumla wa taasisi iliyokaguliwa. Hati Yenye Shaka inamaanisha kuwa, kwa ujumla hesabu za taasisi husika ni sahihi, lakini kuna maeneo machache ambayo mkaguzi ameyatilia mashaka.
Hati ya Tatu ni "Hati Mbaya." Hati hii inatolewa kama CAG atagundua kuwa taarifa za mapato na matumizi ya fedha na rasilimali za taasisi zina makosa mengi ya kiuhasibu na kiutendaji, pamoja na kuwepo kwa usimamizi mbovu wa mifumo ya udhibiti wa ndani. Hati Mbaya inathibitisha kuwa hesabu zilizokaguliwa sio sahihi na hivyo, hazioneshi uhalisia wa hali ya kifedha na utendaji wa taasisi iliyokaguliwa.
Aidha, Hati Ya Nne inayoweza kutolewa ni "Kushindwa kutoa Hati." Hati hii hufikiwa pale ambapo CAG anapojiridhisha kuwa taasisi iliyokaguliwa haina kumbukumbu za kutosha za mapato na matumizi ya fedha na rasilimali, pamoja na kuwepo kwa udhaifu mkubwa katika usimamizi wa mifumo ya ndani ya udhibiti. Hali hii inamfanya CAG ashindwe kutoa hati ya ukaguzi kwa taasisi husika.
Uwepo wa Hati za Ukaguzi na hatua zinazochukuliwa na CAG zina umuhimu mkubwa katika kuimarisha uwazi na uwajibikaji katika matumizi ya fedha za umma. Wakati hati safi inathibitisha uadilifu na uwazi katika utumiaji wa fedha hizo, hati yenye shaka na hati mbaya zinatoa fursa kwa taasisi husika kurekebisha dosari zilizopo na kufanya maboresho kwa lengo la kuboresha utendaji wao.
Kwa hiyo, ni jukumu letu sote kama wananchi kuisimamia serikali yetu na taasisi za umma, ili zifanye kazi kwa uwazi na ufanisi na kuzingatia viwango vya kimataifa vya utayarishaji hesabu. Kwa kufanya hivyo, tutahakikisha kuwa rasilimali za umma zinatumika kwa njia bora na zinawanufaisha wananchi wote kwa kutoa huduma bora na za msingi.
Tuwatie moyo Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali na wafanyakazi wake kwa kazi kubwa wanayofanya katika kusimamia matumizi ya fedha za umma. Aidha, tushirikiane nao kwa karibu ili kufanikisha dhamira yetu ya kuwa na taasisi za umma zilizoimarika kiutawala na kiutendaji.
Tusimame pamoja kwa uwazi na uwajibikaji katika matumizi ya fedha za umma, na hakikisha kuwa taasisi zetu za umma zinafanya kazi kwa manufaa ya wote. Kwa kufanya hivyo, tutajenga taifa imara lenye misingi imara ya maendeleo na utawala bora.
Hati ya Kwanza ni ile inayoitwa "Hati inayoridhisha" au "hati safi." Hati hii inatolewa pale CAG anapojiridhisha kuwa hesabu za taasisi zimetayarishwa kwa usahihi kwa kuzingatia Viwango vya Kimataifa vya Uhasibu (IPSAs na IFRS) na miongozo inayotolewa na Bodi ya Taifa ya Wahasibu na Wakaguzi wa Hesabu (NBAA). Hati safi inathibitisha kuwa hesabu hizo zinaonesha ukweli wa mapato yaliyokusanywa na matumizi yaliyofanywa na taasisi husika.
Hati Ya Pili inayotolewa ni "Hati Yenye Shaka." Hati hii inawekwa pale CAG anapobaini uwepo wa makosa ya kiuhasibu yanayohusu mapato, matumizi ya rasilimali au utendaji wa jumla wa taasisi iliyokaguliwa. Hati Yenye Shaka inamaanisha kuwa, kwa ujumla hesabu za taasisi husika ni sahihi, lakini kuna maeneo machache ambayo mkaguzi ameyatilia mashaka.
Hati ya Tatu ni "Hati Mbaya." Hati hii inatolewa kama CAG atagundua kuwa taarifa za mapato na matumizi ya fedha na rasilimali za taasisi zina makosa mengi ya kiuhasibu na kiutendaji, pamoja na kuwepo kwa usimamizi mbovu wa mifumo ya udhibiti wa ndani. Hati Mbaya inathibitisha kuwa hesabu zilizokaguliwa sio sahihi na hivyo, hazioneshi uhalisia wa hali ya kifedha na utendaji wa taasisi iliyokaguliwa.
Aidha, Hati Ya Nne inayoweza kutolewa ni "Kushindwa kutoa Hati." Hati hii hufikiwa pale ambapo CAG anapojiridhisha kuwa taasisi iliyokaguliwa haina kumbukumbu za kutosha za mapato na matumizi ya fedha na rasilimali, pamoja na kuwepo kwa udhaifu mkubwa katika usimamizi wa mifumo ya ndani ya udhibiti. Hali hii inamfanya CAG ashindwe kutoa hati ya ukaguzi kwa taasisi husika.
Uwepo wa Hati za Ukaguzi na hatua zinazochukuliwa na CAG zina umuhimu mkubwa katika kuimarisha uwazi na uwajibikaji katika matumizi ya fedha za umma. Wakati hati safi inathibitisha uadilifu na uwazi katika utumiaji wa fedha hizo, hati yenye shaka na hati mbaya zinatoa fursa kwa taasisi husika kurekebisha dosari zilizopo na kufanya maboresho kwa lengo la kuboresha utendaji wao.
Kwa hiyo, ni jukumu letu sote kama wananchi kuisimamia serikali yetu na taasisi za umma, ili zifanye kazi kwa uwazi na ufanisi na kuzingatia viwango vya kimataifa vya utayarishaji hesabu. Kwa kufanya hivyo, tutahakikisha kuwa rasilimali za umma zinatumika kwa njia bora na zinawanufaisha wananchi wote kwa kutoa huduma bora na za msingi.
Tuwatie moyo Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali na wafanyakazi wake kwa kazi kubwa wanayofanya katika kusimamia matumizi ya fedha za umma. Aidha, tushirikiane nao kwa karibu ili kufanikisha dhamira yetu ya kuwa na taasisi za umma zilizoimarika kiutawala na kiutendaji.
Tusimame pamoja kwa uwazi na uwajibikaji katika matumizi ya fedha za umma, na hakikisha kuwa taasisi zetu za umma zinafanya kazi kwa manufaa ya wote. Kwa kufanya hivyo, tutajenga taifa imara lenye misingi imara ya maendeleo na utawala bora.
