MYAO WA KASKAZINI
Senior Member
- Aug 10, 2015
- 133
- 59
Ndugu wana Jamvi,
Kwanza nisikitike kwamba kuna baadhi ya watu wana mambo mazuri sana vichwani mwao wangetaka kuyazungumza kwa ajili ya maendeleo ya Taifa lao, lakni kwa sababu moja ama nyingine, wanakosa forum sahihi za kusemea mambo muhimu. Ndiyo sababu kwa Wakili Mgeni kama mimi, nimeamua kukimbilia JF ili kusudi nipate kusema machache kuhusu Mahakama yetu ya Kazi, yaani CMA.
CMA ilianzishwa kwa nia na madhumuni ya kutatua migogoro mbalimbali ya kazi ambayo inatokea baina ya Mwajiri na Mwajiriwa. Ina Makao yake Makuu pale jengo la Idara ya Kazi Mkoa wa Dar es Salaam na ina ofisi karibu kila mkoa wa Tanzania.
Kazi kubwa ya chombo hiki ni kusuluhisha na kuamua migogoro yote ya kazi ambayo inapelekwa pale.
Cha kushangaza, ni kwamba ofisi za CMA zina hali mbaya kuliko pengine ofisi nyingine za serikali ambazo zinajulikana hapa Tanzania.
Ubaya wa ofisi za CMA unatokana na mapungufu yafuatayo:
(1) Ni ukosefu wa vitendea kazi. Ni aibu kubwa sana kufika kwenye ofisi ya CMA Makao Makuu na kuambiwa kwamba hakuna majalada ya kufungulia kesi. Hali hiyo nimeikuta Geita, Shinyanga, Njombe na Mtwara. Pale Shinyanga kwa mfano, walimwambia Mlalamikaji ambae n mteja wangu kununua jalada la kuja nalo ili documents zake zisiwe uchi, ziwe kwenye cover. Hii ni aibu kwa taasisi kubwa na ya Muhimu kama hii.
(2) Mara nyingi sana, ofisi za CMA karibu zote, kuanzia Makao Makuu mpaka mikoani, wanakosa wino kwa ajili ya ku print Tuzo za Mahakama. Hili linasababisha kesi kuchelewa kwa sababu hakuna wino wa printer.
(3) OFISI NYINGI ZA CMA HAZINA KARATASI NA STATIONERIES KWA UJUMLA WAKE.
Ndugu wanajamvi, hivi kweli ofisi kubwa na nyeti kama CMA ikose karatasi kwa ajili ya kutolea maamuzi, hivi inajiendeshaje. Nilibahatika kwenda Bukoba Mwaka huu, nikakutana na kijana mmoja pale, anaonekana kuchoooka vibaya sana, akaniambia kwa bahati mbaya ofisi yangu haina karatasi za kukutolea Uamuzi wako. Yaani nilimwonea huruma ikabidi niende kununua ream moja nimpe. Sina uhakika kama zikiisha atapata msamaria mwema wa kununua ama la.
(4) Maafisa wa CMA hasa Makao Makuu wanajisikia sana. Kuna baadhi ya mahakimu wa pale wana dharau sana na kauli zao siyo nzuri. Hii ni kwa sababu wamekaa sana pale Makao Makuu kiasi kwamba wanapaona kama ndiyo nyumbani kwao na hakuna wa kuwafanya kitu. Ahsante kwa Kaimu Mkurugenzi ameanza kuwabadilisha tabia na wanaanza kunyooka sasa. Ila tunamshauri Mkurugenzi awahamishe baadhi ya watumishi hapo makao Makuu na kuwasogeza hata Kibaha kwani wanafanya mambo ndiyo siyo.
(5) Ofisi ya CMA imeshindwa kuwa Huru kama ambavyo Standing Orders imetamka. Tume ya Usuluhishi na Uamuzi ni idara huru ya serikali. lakini hata hivyo, inaonekana wazi kwamba siyo huru kama ambavyo inasemekana. Inaonekana baadhi ya viongozi wanaiingilia sana.
Idara nyingine huru za serikali zina scheme of service zake, salary scale zake, zina majengo yake, zina vitendea kazi vyake, na wafanyakazi wake ambao ni huru. hata hivyo, CMA inaonekana kutokuwa huru kwa sababu bado ipo chini ya Idara ya Kazi (hata kama wadau watakuja na kusema hapana, lakini uhalisia ndio huo), pale ilipo Idara ya Kazi basi na CMA ipo hapo hapo kiasi kwamba wadau wanashindwa kutofautisha kati ya Idara ya kazi na CMA, wanasema tunaenda leba, peleka malalamiko yako leba; wakifika pale kama akitangulia kuingia Leba basi, ujue hiyo kesi mpaka ifike CMA itakuwa nje ya muda, labda kama Afisa wa kazi ni mwadilifu, lakini kama la, basi ujue kwamba itafanyiwa kazi huko huko na kama ikifika CMA jua ipo nje ya muda; katibu Mkuu wa Wizara anaonekana kuwa na chuki na baadhi ya watu ikiwa ni pamoja na Mkurugenzi Mkuu aliyestaafu.....hili lilisababisha CMA kukosa mambo mengi sana.
Uhuru huo imefika pahala nasikia mpaka RPC anaingilia kesi kwa kumwamrisha Muamuzi aamue kesi fulani ndani ya muda fulani (Nasikia hilo limetokea Arusha). Mkuu wa Mkoa anatoa amri, CMA fanyeni hivi, hatuendi wala hatufiki kwa mtindo huo.
Umefika wakati sasa CMA kuwa na majengo yake, kuwa na ofisi zake, kuwa na vitendea kazi zake na pia magari yake kama zilivyo mahakama kwa ajili ya kurahishisha utendaji kazi.
(6) Ofisi za CMA hazina wafanyakazi wa kutosha. Utakuta ofisi kama Njombe, kuna maafisa wawili, wao ndo wafagizi, wachapaji, wasuluhishi na waamuzi. Ni vema kazi za hawa wajamaa zikaheshimiwa. Ofisa anatoka alikotoka na suti yake, lakini akifika kwa ofisi anakutana na vumbi hivyo inambidi afagie kwanza, hata ile hamu ya kuvaa suti baada ya hapo inatoweka. CMA waajiri wafanyakazi wa kada za makarani na wasaidizi wa ofisi ili kurahisisha kazi hizo.
(7) Nilishangaa sana nilipopewa Uamuzi na baada ya muda nikarudi kukazia hukumu, nikaambiwa kwamba CMA haina mamlaka ya kukazia hukumu. Hukumu inakaziwa Mahakama Kuu. Nikaanza kujihoji, hivi ni kwanini Mahakama iliyotoa uamuzi wake isikazie hukumu yenyewe mpaka eti Msajili wa Mahakama ya kazi ndiye aje kukazia? Na kwa bahati mbaya sana, kesi moja niliimaliza Kigoma na kushinda mwaka 2013, lakini mpaka sasa haijakaziwa hukumu. Sasa kama wanaokazia hukumu ni Wasajili, basi wawe wanatembelea mikoani na wakifika wafanye Ukazaji kweli na si kufika na kula per diem na kuahirisha kesi bila kutazama haki za walioshinda. Vinginevyo, CMA inatakiwa ipewe mamlaka ya Kukazia Hukumu zake yenyewe na wapewe ili haki za wadau zisicheleweshwe. Mbona Mahakama ya Ardhi na Nyumba wao wanakazia wenyewe?
(8) Hivi wadau, mkienda kule CMA mnakutana na Ulinzi wa polisi kama Mahakama nyingine? Hawa Mahakimu wa CMA wanapata shida sana pale wanapopata wadau wabishi na wakorofi. Wengine wanapigwa na yupo jamaa kule Musoma alikimbia ofisi baada ya kina Mura kumchukulia masimu yake ya bei ghali. Ana bahati hakupigwa. Lakini Serikali, mlishawahi kulitazama hili, ni kwanini hawa wafanyakazi wa CMA wasipewe Ulinzi wakati wanaendesha kesi, walau wakiwa ndani ya Mahakama zao ili kujiepusha na madhara ambayo yanaweza kuwapata wakiwa wanaendesha kesi za wadaawa wakorofi. Wapeni ulinzi vijana wasije wakadhuriwa ikawa tabu hapo.
(9) Viofisi vingine vya CMA ni vidogo sana kiasi kwamba wadau wanabanana mpaka basi, serikali na kwa vile sasa ipo chini ya Waziri Mkuu, ichukue hatua za makusudi kabisa kuhakikisha kwamba CMA inakuwa na ofisi zake binafsi ili kuwa huru zaidi.
(10) Nimekuwa najiuliza swali moja, ni kwanini Mahakama ya Tanzania (Judiciary) isiichukue hii taasisi na kuiweka chini yake? Kwa sababu kwa mtazamo wangu naona taasisi hii ipo chini ya wrong ministry, na kwa sababu hiyo hata huduma zake zinaonekana kusua sua kwa sababu haipati budget ya kutosha. Inaonekana inabanwa. Sasa Judiciary wangeichukua, naamini kwamba hata utendaji wao wa kazi ungekuwa safi sana.
Hapo walipo CMA, hawana motisha, hawapati professional attires allowances, hawapati House Rent Allowance, Hwana hata extra duties allowance.....................ni shida sana kwa watumishi wa CMA kutoa haki kwa wadau ukizingatia kwamba na vimishahara vyao ni viduchu, kama unavyojua mishahara ya serikali.
MWISHO, Kaimu Mkurugenzi Mkuu wa CMA anaonekana yupo vizuri. naona anaanza kufanya mabadiliko kidogo kidogo. Ajitahidi aendane na kasi ya Mzee wa Hapa Kazi tu.
Waziri Mkuu, tembelea ofisi hii, ipo chini ya Ofisi yako; Mwakyembe waziri wa Sheria, tazama endapo bado Taasisi hii inastahili kuwa chini ya Wizara ya Kazi (Kwa sababu kazi zake ni za Kimahakama kabisa, ni kwanini usibadilishe sheria ukaichukua na kuiweka chini ya Wizara yako tena kwenye Mhimili wa Mahakama)
Mheshimiwa Mohamed Omary Mchengerwa, Mwenyekiti wa Kamati ya Sheria, wewe ni Mwanasheria, itazame hii taasisi, inaweza kufa kifo cha mende kama hatua zisipochukuliwa. Shirikiana na Mheshimiwa Mwakyembe kuona namna ya kuinusuru taasisi hii inayokaribia kufa.
Mkurugenzi, tembelea ofisi zako Mkoa wa Dodoma, kunanuka rushwa (rejea jalada lililoenda Mahakama Kuu bila vielelezo).
CMA ofisi nyeti sana, Isaidieni iendelee kuwa nyeti kwa sababu ina deal na haki za wafanyakazi na waajiri, kama mkiiacha ikafa, nchi yetu itapata aibu kubwa sana kwa sababu mpaka nchi za Ulaya na Asia wanakuja kuiga utendaji kazi wa CMA.
Kwanza nisikitike kwamba kuna baadhi ya watu wana mambo mazuri sana vichwani mwao wangetaka kuyazungumza kwa ajili ya maendeleo ya Taifa lao, lakni kwa sababu moja ama nyingine, wanakosa forum sahihi za kusemea mambo muhimu. Ndiyo sababu kwa Wakili Mgeni kama mimi, nimeamua kukimbilia JF ili kusudi nipate kusema machache kuhusu Mahakama yetu ya Kazi, yaani CMA.
CMA ilianzishwa kwa nia na madhumuni ya kutatua migogoro mbalimbali ya kazi ambayo inatokea baina ya Mwajiri na Mwajiriwa. Ina Makao yake Makuu pale jengo la Idara ya Kazi Mkoa wa Dar es Salaam na ina ofisi karibu kila mkoa wa Tanzania.
Kazi kubwa ya chombo hiki ni kusuluhisha na kuamua migogoro yote ya kazi ambayo inapelekwa pale.
Cha kushangaza, ni kwamba ofisi za CMA zina hali mbaya kuliko pengine ofisi nyingine za serikali ambazo zinajulikana hapa Tanzania.
Ubaya wa ofisi za CMA unatokana na mapungufu yafuatayo:
(1) Ni ukosefu wa vitendea kazi. Ni aibu kubwa sana kufika kwenye ofisi ya CMA Makao Makuu na kuambiwa kwamba hakuna majalada ya kufungulia kesi. Hali hiyo nimeikuta Geita, Shinyanga, Njombe na Mtwara. Pale Shinyanga kwa mfano, walimwambia Mlalamikaji ambae n mteja wangu kununua jalada la kuja nalo ili documents zake zisiwe uchi, ziwe kwenye cover. Hii ni aibu kwa taasisi kubwa na ya Muhimu kama hii.
(2) Mara nyingi sana, ofisi za CMA karibu zote, kuanzia Makao Makuu mpaka mikoani, wanakosa wino kwa ajili ya ku print Tuzo za Mahakama. Hili linasababisha kesi kuchelewa kwa sababu hakuna wino wa printer.
(3) OFISI NYINGI ZA CMA HAZINA KARATASI NA STATIONERIES KWA UJUMLA WAKE.
Ndugu wanajamvi, hivi kweli ofisi kubwa na nyeti kama CMA ikose karatasi kwa ajili ya kutolea maamuzi, hivi inajiendeshaje. Nilibahatika kwenda Bukoba Mwaka huu, nikakutana na kijana mmoja pale, anaonekana kuchoooka vibaya sana, akaniambia kwa bahati mbaya ofisi yangu haina karatasi za kukutolea Uamuzi wako. Yaani nilimwonea huruma ikabidi niende kununua ream moja nimpe. Sina uhakika kama zikiisha atapata msamaria mwema wa kununua ama la.
(4) Maafisa wa CMA hasa Makao Makuu wanajisikia sana. Kuna baadhi ya mahakimu wa pale wana dharau sana na kauli zao siyo nzuri. Hii ni kwa sababu wamekaa sana pale Makao Makuu kiasi kwamba wanapaona kama ndiyo nyumbani kwao na hakuna wa kuwafanya kitu. Ahsante kwa Kaimu Mkurugenzi ameanza kuwabadilisha tabia na wanaanza kunyooka sasa. Ila tunamshauri Mkurugenzi awahamishe baadhi ya watumishi hapo makao Makuu na kuwasogeza hata Kibaha kwani wanafanya mambo ndiyo siyo.
(5) Ofisi ya CMA imeshindwa kuwa Huru kama ambavyo Standing Orders imetamka. Tume ya Usuluhishi na Uamuzi ni idara huru ya serikali. lakini hata hivyo, inaonekana wazi kwamba siyo huru kama ambavyo inasemekana. Inaonekana baadhi ya viongozi wanaiingilia sana.
Idara nyingine huru za serikali zina scheme of service zake, salary scale zake, zina majengo yake, zina vitendea kazi vyake, na wafanyakazi wake ambao ni huru. hata hivyo, CMA inaonekana kutokuwa huru kwa sababu bado ipo chini ya Idara ya Kazi (hata kama wadau watakuja na kusema hapana, lakini uhalisia ndio huo), pale ilipo Idara ya Kazi basi na CMA ipo hapo hapo kiasi kwamba wadau wanashindwa kutofautisha kati ya Idara ya kazi na CMA, wanasema tunaenda leba, peleka malalamiko yako leba; wakifika pale kama akitangulia kuingia Leba basi, ujue hiyo kesi mpaka ifike CMA itakuwa nje ya muda, labda kama Afisa wa kazi ni mwadilifu, lakini kama la, basi ujue kwamba itafanyiwa kazi huko huko na kama ikifika CMA jua ipo nje ya muda; katibu Mkuu wa Wizara anaonekana kuwa na chuki na baadhi ya watu ikiwa ni pamoja na Mkurugenzi Mkuu aliyestaafu.....hili lilisababisha CMA kukosa mambo mengi sana.
Uhuru huo imefika pahala nasikia mpaka RPC anaingilia kesi kwa kumwamrisha Muamuzi aamue kesi fulani ndani ya muda fulani (Nasikia hilo limetokea Arusha). Mkuu wa Mkoa anatoa amri, CMA fanyeni hivi, hatuendi wala hatufiki kwa mtindo huo.
Umefika wakati sasa CMA kuwa na majengo yake, kuwa na ofisi zake, kuwa na vitendea kazi zake na pia magari yake kama zilivyo mahakama kwa ajili ya kurahishisha utendaji kazi.
(6) Ofisi za CMA hazina wafanyakazi wa kutosha. Utakuta ofisi kama Njombe, kuna maafisa wawili, wao ndo wafagizi, wachapaji, wasuluhishi na waamuzi. Ni vema kazi za hawa wajamaa zikaheshimiwa. Ofisa anatoka alikotoka na suti yake, lakini akifika kwa ofisi anakutana na vumbi hivyo inambidi afagie kwanza, hata ile hamu ya kuvaa suti baada ya hapo inatoweka. CMA waajiri wafanyakazi wa kada za makarani na wasaidizi wa ofisi ili kurahisisha kazi hizo.
(7) Nilishangaa sana nilipopewa Uamuzi na baada ya muda nikarudi kukazia hukumu, nikaambiwa kwamba CMA haina mamlaka ya kukazia hukumu. Hukumu inakaziwa Mahakama Kuu. Nikaanza kujihoji, hivi ni kwanini Mahakama iliyotoa uamuzi wake isikazie hukumu yenyewe mpaka eti Msajili wa Mahakama ya kazi ndiye aje kukazia? Na kwa bahati mbaya sana, kesi moja niliimaliza Kigoma na kushinda mwaka 2013, lakini mpaka sasa haijakaziwa hukumu. Sasa kama wanaokazia hukumu ni Wasajili, basi wawe wanatembelea mikoani na wakifika wafanye Ukazaji kweli na si kufika na kula per diem na kuahirisha kesi bila kutazama haki za walioshinda. Vinginevyo, CMA inatakiwa ipewe mamlaka ya Kukazia Hukumu zake yenyewe na wapewe ili haki za wadau zisicheleweshwe. Mbona Mahakama ya Ardhi na Nyumba wao wanakazia wenyewe?
(8) Hivi wadau, mkienda kule CMA mnakutana na Ulinzi wa polisi kama Mahakama nyingine? Hawa Mahakimu wa CMA wanapata shida sana pale wanapopata wadau wabishi na wakorofi. Wengine wanapigwa na yupo jamaa kule Musoma alikimbia ofisi baada ya kina Mura kumchukulia masimu yake ya bei ghali. Ana bahati hakupigwa. Lakini Serikali, mlishawahi kulitazama hili, ni kwanini hawa wafanyakazi wa CMA wasipewe Ulinzi wakati wanaendesha kesi, walau wakiwa ndani ya Mahakama zao ili kujiepusha na madhara ambayo yanaweza kuwapata wakiwa wanaendesha kesi za wadaawa wakorofi. Wapeni ulinzi vijana wasije wakadhuriwa ikawa tabu hapo.
(9) Viofisi vingine vya CMA ni vidogo sana kiasi kwamba wadau wanabanana mpaka basi, serikali na kwa vile sasa ipo chini ya Waziri Mkuu, ichukue hatua za makusudi kabisa kuhakikisha kwamba CMA inakuwa na ofisi zake binafsi ili kuwa huru zaidi.
(10) Nimekuwa najiuliza swali moja, ni kwanini Mahakama ya Tanzania (Judiciary) isiichukue hii taasisi na kuiweka chini yake? Kwa sababu kwa mtazamo wangu naona taasisi hii ipo chini ya wrong ministry, na kwa sababu hiyo hata huduma zake zinaonekana kusua sua kwa sababu haipati budget ya kutosha. Inaonekana inabanwa. Sasa Judiciary wangeichukua, naamini kwamba hata utendaji wao wa kazi ungekuwa safi sana.
Hapo walipo CMA, hawana motisha, hawapati professional attires allowances, hawapati House Rent Allowance, Hwana hata extra duties allowance.....................ni shida sana kwa watumishi wa CMA kutoa haki kwa wadau ukizingatia kwamba na vimishahara vyao ni viduchu, kama unavyojua mishahara ya serikali.
MWISHO, Kaimu Mkurugenzi Mkuu wa CMA anaonekana yupo vizuri. naona anaanza kufanya mabadiliko kidogo kidogo. Ajitahidi aendane na kasi ya Mzee wa Hapa Kazi tu.
Waziri Mkuu, tembelea ofisi hii, ipo chini ya Ofisi yako; Mwakyembe waziri wa Sheria, tazama endapo bado Taasisi hii inastahili kuwa chini ya Wizara ya Kazi (Kwa sababu kazi zake ni za Kimahakama kabisa, ni kwanini usibadilishe sheria ukaichukua na kuiweka chini ya Wizara yako tena kwenye Mhimili wa Mahakama)
Mheshimiwa Mohamed Omary Mchengerwa, Mwenyekiti wa Kamati ya Sheria, wewe ni Mwanasheria, itazame hii taasisi, inaweza kufa kifo cha mende kama hatua zisipochukuliwa. Shirikiana na Mheshimiwa Mwakyembe kuona namna ya kuinusuru taasisi hii inayokaribia kufa.
Mkurugenzi, tembelea ofisi zako Mkoa wa Dodoma, kunanuka rushwa (rejea jalada lililoenda Mahakama Kuu bila vielelezo).
CMA ofisi nyeti sana, Isaidieni iendelee kuwa nyeti kwa sababu ina deal na haki za wafanyakazi na waajiri, kama mkiiacha ikafa, nchi yetu itapata aibu kubwa sana kwa sababu mpaka nchi za Ulaya na Asia wanakuja kuiga utendaji kazi wa CMA.
