Fahamu kuhusu kipimo cha CT-SCAN

Dr. Wansegamila

Dr. Wansegamila

JF-Expert Member
Feb 3, 2012
2,954
8,093
1595423920744.png

CT Scan (Computerized Tomography Scan) ni aina ya kipimo cha kuchunguza tishu na ogani za mwili kwa kutumia mionzi ya X-ray. CT scan huweza kupima sehemu zote za mwili, kuanzia kichwani mpaka miguuni. Pia hujulikana kama Computed Axial Tomography (CAT scan) auX-ray Computed Tomography (X-ray CT Scan). Hiki ni kipimo kisichosababisha maumivu yoyote wakati kinafanyika

Namna Inavyofanya Kazi
Mashine ya CT Scan ina sehemu ya kulala na mtambo wa X-ray wenye umbo kama donati. Wakati wa kupimwa utalala kwenye kitanda kisha mtambo wa X-ray utapelekwa sehemu inayotaka kuchunguzwa.

Kwa kutumia mionzi ya X-ray, picha nyingi hupigwa kutoka pande mbalimbali za sehemu ya mwili inayochunguzwa. Kisha kompyuta huunganishwa picha hizi kutoa picha ambazo huonesha ndani mpaka nje ya mwili. Picha hizi hutoka kwa slices (vipande vipande) vya sehemu za mwili. Pia huweza kutoa picha za 3D za sehemu inayochunguzwa. Kwa kurahisisha uelewa, fikiria kama mtu anakata mkate; Hivyo basi, CT scan huchukua picha za sehemu za mwili kwa vipande vipande visivyozidi milimita moja katika upana (kama vipande vya mkate); Hivyo kuwezesha kuona viungo na ogani za ndani ya mwili. CT scan za kisasa zina uwezo wa kupiga slices hadi 640.

Picha za CT Scan hutoa picha zenye taarifa nyingi zaidi kuliko picha za X-ray za kawaida. CT Scan ina uwezo wa kuonesha tishu za kawaida na zisizo kawaida.

CT Scan haina maumivu yoyote wakati inapofanyika na haihitaji maandalizi maalumu.

Contrast media, dawa yenye madini ya joto (Iodine) hutumika kusaidia tishu za mwili kuonekana vizuri kwenye picha za CT Scan.

Kuna aina mbalimbali za CT Scan ambazo hutegemea na sehemu ya mwili inayochunguzwa.

Kuna aina zifuatazo;

  • CT Scan ya Kichwa (CT Scan of the Brain)
Hutumika kuchunguza uvimbe, damu kuganda au kumwagika kwenye ubongo kutokana na kiharusi au ajali, mifupa ya kichwa kuvunjika. Huonesha sehemu uvimbe au tatizo lilipo na ukubwa wake, hivyo kusaidia kupanga njia ya matibabu ya tatizo husika.

  • CT Scan ya kifua (Chest CT Scan)
CT scan ya Kifua inatumika kuchunguza mabadiliko ya karibuni au muda mrefu kwenye tishu za mapafu ili kugundua kama kuna tatizo lolote. Huweza kutengeneza picha za 3D za mapafu ambazo husaidia kugundua kwa urahisi vivimbe, fibrosis, emphysema, mkusanyiko wa maji, damu au usaha kwenye mapafu. Huonesha layer mpaka layer ya tishu za mapafu.

Cardiac CT inaweza kufanyika kuchunguza moyo.

  • CT Scan ya Tumbo na Kiuno (Abdominal and Pelvic CT)
Hutumika kuchunguza viungo vilivyopo kwenye tumbo na kiuno. Matatizo ya uvimbe mbalimbali kwenye tumbo, utumbo, ini, bandama, kongosho, mfuko wa nyongo, viungo vya uzazi (tumbo la uzazi, mirija ya uzazi, ovari na tezi dume).

  • CT Scan Ya Miguu na Mikono (CT Scan Of The Extrimities)
Hutumika kuchunguza mifupa hasa pale imevunjika vibaya, vivimbe kwenye misuli au mifupa, kuharibika tendoni

CT Angiography

CT Angiography ni aina ya CT Scan ambayo hutumika kuchunguza mishipa ya damu ya sehemu maalum ya mwili. Hutumia contrast ambayo huweza kwenye mishipa ya damu inayoenda kwenye sehemu inayotaka kuchunguzwa na kisha picha za CT kuchukuliwa kama kawaida. Husaidia kugundua matatizo yanayotokana na mishipa ya damu au damu kuganda.

Matumizi Ya CT Scan
Kipimo cha CT Scan hufanyika ili;
  • Kugundua uvimbe kwenye misuli, mifupa au viungo vya mwili, ukubwa wake na mahali ulipo.
  • Kugundua sehemu mifupa ulipovunjika
  • Kuongoza vipimo vingine kama kutoa kinyama sehemu fulani ya mwili kwa ajili ya histopatholojia au utoaji wa mionzi kwa ajili ya matibabu.
  • Kufuatilia matibabu ya magonjwa mbalimbali kama ya moyo, saratani, uvimbe kwenye mapafu, tumbo au ini.
  • Kugundua viungo vilivyoumia kwa ndani au kuvuja damu (internal injuries and internal bleeding)
Kujiandaa Kufanya CT Scan
Kipimo cha CT Scan hakina maamdalizi maalum kabla ya kufanya.

Madhara
Mionzi inayotumika kwenye CT Scan inaweza kuleta madhara kwenye seli za mwili na kuharibu vinasaba hivyo kuleta hatari ya saratani miaka mingi baadae. Kiasi cha mionzi kwenye kufanya CT Scan moja ni karibu mara 100 ya mionzi ya picha ya X-ray moja. Hata hivyo, uwezekano huu wa kupatan saratani hapo baadae ni mdogo, na unazidi faida inayopatikana kwa kufanya CT scan.

Contrast media, inayotumika kuonesha tishu vizuri kwenye CT Scan huweza kuleta allergy (mzio) kwa mgonjwa.

Usalama Wa CT Scan Wakati Wa Ujauzito
CT Scan ambazo zinafanyika maeneo ambayo sio tumbo na kiuno hazina madhara yoyote kwa mtoto tumboni.

CT Scan ya maeneo ya tumbo na kiuno hufanya mtoto apate mionzi ya X-ray ambayo inaongeza uwezekano wa mtoto kupata saratani ukubwani kwake. Kwa hiyo haishauriwi kufanya CT Scan tumboni na kiunoni isipokuwa pale ni muhimu kuokoa maisha ya mjamzito.
 
tutafikatu said:
Mkuu bila shaka kuna typing errors, hatuna CT Scan zilizofikisha slices 1320. Zinazotesa sasa sokoni kwetu Africa ni za 128 slices, na maximum slices za CT Scan mpaka sasa ni slices 640. I hope sijakosea.
Click to expand...
Yes mkuu, ahsante kwa correction, it was a typo. Nimesha correct tayari tutafikatu
 
Ile CT Scan ya Muhimbili ni ya sehemu gani ya mwili? Brain, chest & Abdomen au?
 
vegas said:
Ile CT Scan ya Muhimbili ni ya sehemu gani ya mwili? Brain, chest & Abdomen au?
Click to expand...
Ok naona umeelewa vibaya mkuu; mashine ya CT scan inaweza kufanya CT scanning ya sehemu yoyote ile ya mwili, kwa kadiri ya uhitaji na technician atakavyoi set. Sio kwamba kuna specific CT scan ya abdomen, au ya chest peke yake. Natumaini umeelewa mkuu vegas
 
Mkuu asnte sana na nimependa sana maelezo yako..ila nina maswali kama mawili hivi:

1.Maelezo yako yanasema mionzi ya CT scan ni mara 100 zaidi ya xray ya kawaida,hivi wanasayansi wameshindwa kupunguza ukali wa hii mionzi au njia mbadala wa mionzi mingine?? maana 100 times daaaah.

2.Kuna hii mashine inaitwa MRi..Nini utofauti wa MRI na CT scan? ni mashine ipi inafanya kazi vizuri zaidi ya mwenzake? sio mbaya ukituwekea na gharama za kutumia hizi mashie pia itasaidia.

Asante
 
Sambusa kavu said:
Mkuu asnte sana na nimependa sana maelezo yako..ila nina maswali kama mawili hivi:
1.Maelezo yako yanasema mionzi ya CT scan ni mara 100 zaidi ya xray ya kawaida,hivi wanasayansi wameshindwa kupunguza ukali wa hii mionzi au njia mbadala wa mionzi mingine?? maana 100 times daaaah...
Click to expand...
Kiasi cha mionzi anayoipata mgonjwa kwa kufanya ct scan imepunguzwa sana kulinganisha na miaka ya nyuma kwa kuongezeka kwa teknolojia. Kwa hiyo kwa sasa teknolojia iko hapo, na kiukweli kiasi cha mionzi hiyo ni kidogo sana, kiasi kwamba ni kidogo kuliko ile mtu anayoipata akisafiri angani kwa ndege kwa muda wa masaa nane. Hivyo basi kisayansi mtu anaesafiri long flight kwa ndege (zaidi ya masaa 8 anapata mionzi zaidi kuliko anaefanya CT scan).

MRI (magnetic resonance imaging) yenyewe haitumii mionzi ya X ray kama CT scans, bali inatumia nguvu ya usumaku (magnetic fields) na mawimbi ya radio (radio waves) kupata picha za sehemu tofauti za mwili.

Ct scan ni useful zaidi katika kutambua uzima wa mifupa (kama imevunjika) ya sehemu mbalimbali za mwili. Wakati MRI ni accurate zaidi katika kuangalia soft tissues(misuli,viunganishi vya misuli na mifupa, na part nyingine za mwili ambazo si mifupa). Pia MRI ni accurate zaidi katika kuangalia uti wa mgongo.

MRI ni ghali zaidi (mara mbili hadi tatu ya MRI). Kwa mfano ct scan ya goti inaweza kuwa kati ya laki 2-laki 3.5, wakati MRI ya goti ni kati ya laki 7-laki 9. Sambusa kavu
 
Dr. Wansegamila said:
Kiasi cha mionzi anayoipata mgonjwa kwa kufanya ct scan imepunguzwa sana kulinganisha na miaka ya nyuma kwa kuongezeka kwa teknolojia. Kwa hiyo kwa sasa teknolojia iko hapo, na kiukweli kiasi cha mionzi hiyo ni kidogo sana, kiasi kwamba ni kidogo kuliko ile mtu anayoipata akisafiri angani kwa ndege kwa muda wa masaa nane. Hivyo basi kisayansi mtu anaesafiri long flight kwa ndege (zaidi ya masaa 8 anapata mionzi zaidi kuliko anaefanya CT scan)...
Click to expand...

Ubarikiwe dokta...duuuh kumbe kupanda ndege kwa masaa marefu tunakula mionzi eeeh..leo nimejifunza kitu
 
Dr: hiko kipimo cha CT Scan kinaweza kuchunguza vivimbe hasa maeneo ya kifua,binafsi nilikua na kivimbe upande wa kulia wa titi,kigumu,kinachezacheza,hakina maumivu, ila kwa sasa kimepungua kimebaki kwa mbali sana.

Hebu nielekeze, vivimbe vya kansa ya titi hua vinapungua baada ya muda au vinabaki km vilivyokuwa mwanzo mpk viondolewe? na je, kila uvimbe kwny titi ni dalili ya kansa?

Asante!
 
kasigazi kalungi said:
Kwa hapa Tanzania tunazo CT scan ngapi na MRI ngapi katika hospital zetu za umma?
Click to expand...
CT scan kwa hospitali za umma nafahamu iko muhimbili,kcmc, bugando,pia peramiho(songea), MRI kwa hosp za umma nafahamu ipo muhimbili (ilikwepo na ile hosp mpya ya dodoma,ila nasikia ndo imehamishiwa muhimbili baada ya MRI ya muhimbili kuharibika).
 
jd41 said:
... Dr: hiko kipimo cha CT Scan kinaweza kuchunguza vivimbe hasa maeneo ya kifua,binafsi nilikua na kivimbe upande wa kulia wa titi,kigumu,kinachezacheza,hakina maumivu, ila kwa sasa kimepungua kimebaki kwa mbali snana...
Click to expand...
Kwa uvimbe wa titi, kipimo kizuri cha kufanya kuweza kufahamu kama ni kansa au hapana ni kufanya ni kukata sehemu ya kiuvimbe hicho na kukiotesha (biopsy); kipimo hiki ndio hutoa majibu kwa asilimia 100 kama ni kansa au si kansa.

Sii kila uvimbe kwenye titi ni kansa. In fact asilimia kubwa ya vivimbe kwenye titi huwa si kansa; hasa kwa wadada ambao bado wako kwenye umri wa kuweza kushika mimba.

Vivimbe vya kansa huwa kwa kawaida ni vigumu (kama jiwe), vinakuwa vinaongezeka ukubwa with time, havina maumivu yoyote, na pia huweza kuambatana na kutoka damu kwenye chuchu, na mabadiliko ya rangi sehemu yenye uvimbe.

Nakushauri uweze kwenda hospitali ambapo wanaweza kukupima, na kukuondolea wasiwasi kuhusu uvimbe huo.

Ahsante. jd41
 
You must log in or register to reply here.

Similar Discussions

Back
Top Bottom
Forums
New posts
Post thread
Back