OLS
JF-Expert Member
- Oct 12, 2019
- 419
- 670
Uwasilishwaji wa bajeti ya Tanzania kwa mwaka wa fedha 2023/2024 umesababisha hisia tofauti miongoni mwa sekta mbalimbali za uchumi. Ingawa bajeti hiyo inajumuisha hatua kadhaa zinazolenga kukuza uchumi na uwekezaji, pia kuna mambo ambayo yana haja ya uchunguzi na uhakiki zaidi.
Moja ya maeneo yanayopewa kipaumbele katika bajeti ni kodi, ambazo zina athari chanya na hasi. Katika sekta ya mawasiliano, kuondolewa kwa kodi kwenye miamala ya pesa kupitia simu za mkononi ni hatua nzuri ambayo itarahisisha shughuli za kifedha na kupunguza mzigo kwa watumiaji. Hata hivyo, ongezeko la 50% kwenye kodi ya miamala ya pesa kwa ajili ya kutoa pesa linaweza kusababisha watu kupunguza matumizi ya huduma za kifedha za kidijitali, ambazo zimekuwa muhimu katika kukuza upatikanaji wa huduma za kifedha.
Katika sekta ya madini, kuondolewa kwa VAT kwenye mauzo ya vito vya thamani, metali, na vito vya vito katika vituo vilivyotengwa vya kununua, masoko, na refineries ni hatua inayolenga kuendeleza sekta hiyo na kuwavutia wawekezaji. Lakini, msamaha wa ada za ukaguzi kwa vituo vya usafishaji wa madini unatia wasiwasi kuhusu athari kwa viwango vya mazingira na usalama.
Sekta ya utalii na usafirishaji, ambayo imeathiriwa vibaya na janga la COVID-19, imepokea msaada kupitia bajeti. Kupunguzwa kwa ada za leseni za biashara ya utalii kwa vituo vya malazi vilivyomilikiwa na Watanzania na vituo visivyopangwa katika maeneo ya uhifadhi ni hatua nzuri ambayo inaweza kusaidia kuchochea sekta hiyo. Ni muhimu kutambua kuwa ongezeko lililopendekezwa kwenye ada za barabara na mafuta linaweza kuleta changamoto kwa watoa huduma za usafirishaji na watumiaji, na kuongeza gharama za bidhaa na huduma.
Bajeti pia inajumuisha hatua za kuendeleza viwanda vya ndani na uwekezaji. Ustahiki wa msamaha wa VAT kwa bidhaa za mtaji zinazotengenezwa ndani ni hatua inayotia moyo uzalishaji wa ndani na inaweza kuchangia uundaji wa ajira na ukuaji wa viwanda. Hata hivyo, mahitaji ya wageni wanaopenda kununua nyumba yenye thamani ya Dola za Marekani milioni 150 au zaidi kupata Kibali cha Makazi daraja B kunaweza kuleta changamoto juu ya vizuizi vya uwekezaji wa kigeni.
Wakati bajeti inazingatia hatua za kuunga mkono sekta muhimu, ni muhimu kuchambua athari za muda mrefu na matokeo yasiyotarajiwa ya hatua hizi. Serikali inapaswa kuhakikisha kuwa mabadiliko yaliyopendekezwa yanafikia usawa kati ya kukuza ukuaji wa kiuchumi, kuvutia uwekezaji, na kulinda maslahi ya wadau wote, ikiwa ni pamoja na biashara na watumiaji.
Zaidi ya hayo, uwazi na uwajibikaji katika utekelezaji wa bajeti ni muhimu. Mifumo iliyo wazi ya kufuatilia na kutathmini athari za hatua zilizopendekezwa inapaswa kuwekwa ili kuhakikisha kuwa zinafikia malengo yao kwa ufanisi na kuepuka kuunda changamoto mpya au ukosefu wa usawa.
Kwa ujumla, bajeti ya Tanzania ya mwaka 2023/2024 inaleta hatua zenye mchanganyiko ambazo zinahitaji uchambuzi na utafiti wa kina. Ni muhimu kwa serikali kushirikiana na wadau husika na kuzingatia maoni yao ili kuhakikisha kuwa bajeti inasaidia ukuaji endelevu na jumuishi wa uchumi wakati inakidhi mahitaji ya sekta zote za jamii.
Moja ya maeneo yanayopewa kipaumbele katika bajeti ni kodi, ambazo zina athari chanya na hasi. Katika sekta ya mawasiliano, kuondolewa kwa kodi kwenye miamala ya pesa kupitia simu za mkononi ni hatua nzuri ambayo itarahisisha shughuli za kifedha na kupunguza mzigo kwa watumiaji. Hata hivyo, ongezeko la 50% kwenye kodi ya miamala ya pesa kwa ajili ya kutoa pesa linaweza kusababisha watu kupunguza matumizi ya huduma za kifedha za kidijitali, ambazo zimekuwa muhimu katika kukuza upatikanaji wa huduma za kifedha.
Katika sekta ya madini, kuondolewa kwa VAT kwenye mauzo ya vito vya thamani, metali, na vito vya vito katika vituo vilivyotengwa vya kununua, masoko, na refineries ni hatua inayolenga kuendeleza sekta hiyo na kuwavutia wawekezaji. Lakini, msamaha wa ada za ukaguzi kwa vituo vya usafishaji wa madini unatia wasiwasi kuhusu athari kwa viwango vya mazingira na usalama.
Sekta ya utalii na usafirishaji, ambayo imeathiriwa vibaya na janga la COVID-19, imepokea msaada kupitia bajeti. Kupunguzwa kwa ada za leseni za biashara ya utalii kwa vituo vya malazi vilivyomilikiwa na Watanzania na vituo visivyopangwa katika maeneo ya uhifadhi ni hatua nzuri ambayo inaweza kusaidia kuchochea sekta hiyo. Ni muhimu kutambua kuwa ongezeko lililopendekezwa kwenye ada za barabara na mafuta linaweza kuleta changamoto kwa watoa huduma za usafirishaji na watumiaji, na kuongeza gharama za bidhaa na huduma.
Bajeti pia inajumuisha hatua za kuendeleza viwanda vya ndani na uwekezaji. Ustahiki wa msamaha wa VAT kwa bidhaa za mtaji zinazotengenezwa ndani ni hatua inayotia moyo uzalishaji wa ndani na inaweza kuchangia uundaji wa ajira na ukuaji wa viwanda. Hata hivyo, mahitaji ya wageni wanaopenda kununua nyumba yenye thamani ya Dola za Marekani milioni 150 au zaidi kupata Kibali cha Makazi daraja B kunaweza kuleta changamoto juu ya vizuizi vya uwekezaji wa kigeni.
Wakati bajeti inazingatia hatua za kuunga mkono sekta muhimu, ni muhimu kuchambua athari za muda mrefu na matokeo yasiyotarajiwa ya hatua hizi. Serikali inapaswa kuhakikisha kuwa mabadiliko yaliyopendekezwa yanafikia usawa kati ya kukuza ukuaji wa kiuchumi, kuvutia uwekezaji, na kulinda maslahi ya wadau wote, ikiwa ni pamoja na biashara na watumiaji.
Zaidi ya hayo, uwazi na uwajibikaji katika utekelezaji wa bajeti ni muhimu. Mifumo iliyo wazi ya kufuatilia na kutathmini athari za hatua zilizopendekezwa inapaswa kuwekwa ili kuhakikisha kuwa zinafikia malengo yao kwa ufanisi na kuepuka kuunda changamoto mpya au ukosefu wa usawa.
Kwa ujumla, bajeti ya Tanzania ya mwaka 2023/2024 inaleta hatua zenye mchanganyiko ambazo zinahitaji uchambuzi na utafiti wa kina. Ni muhimu kwa serikali kushirikiana na wadau husika na kuzingatia maoni yao ili kuhakikisha kuwa bajeti inasaidia ukuaji endelevu na jumuishi wa uchumi wakati inakidhi mahitaji ya sekta zote za jamii.
