OLS
JF-Expert Member
- Oct 12, 2019
- 419
- 670
Vitendo vya rushwa, ubadhilifu, na udanganyifu vina madhara makubwa katika maendeleo ya taifa letu. Rushwa, kama ilivyoelezwa katika "Mkakati wa Taifa Dhidi ya Rushwa na Mpango wa Utekelezaji wa Awamu ya Tatu 2017-2022 (NASCAP III)," ni tendo la kutoa, kupokea, au kushawishi moja kwa moja kutolewa au kupokelewa kwa kitu chochote cha thamani kwa maslahi binafsi. Lengo la vitendo hivi ni kupotosha utaratibu wa maamuzi au kupata faida ambayo haistahili.
Rushwa imekuwa suala ambalo limejadiliwa na kupewa kipaumbele katika ngazi mbalimbali za kimataifa, kikanda, na hata katika nchi zetu. Kwenye Ajenda 2063 ya Afrika, lengo namba 3 ni kuhakikisha kuwa Afrika ina utawala bora, demokrasia, na heshima kwa haki za binadamu, usawa, na utawala wa sheria.
Kulingana na viwango vya kimataifa vya ukaguzi kama "ISA 240, ISSAI 1224, pamoja na ISSAI 1315," udanganyifu na ufisadi ni vitendo vinavyofanywa kwa makusudi ili kupata faida binafsi kwa njia haramu au isiyo ya haki.
Ripoti ya Tume ya Rais ya Kupunguza Kero za Rushwa (1996) ilifafanua jinsi rushwa inavyoweza kuonekana kupitia njia mbili kuu:
1. Rushwa katika Mifumo ya Utawala (Rushwa Uchwara): Hii inahusisha watumishi wa serikali na mawakala wanaodai rushwa wakati wanahudumia wananchi. Ripoti hiyo ilieleza kuwa kiwango kidogo cha mishahara inayotolewa kwa wafanyakazi kinachangia aina hii ya rushwa. Mishahara isiyotosheleza mahitaji yao inawafanya kutafuta njia zingine za kupata kipato.
2. Rushwa Kubwa (Rushwa Kabambe): Aina hii ya rushwa inahusisha viongozi wa ngazi za juu serikalini wenye mamlaka ya kutoa maamuzi kupitia sera na mikataba. Ripoti ilibainisha kuwa sababu kuu ya rushwa hii ni ulafi uliokithiri na tamaa ya kujilimbikizia mali.
Ni muhimu sana kupambana na vitendo hivi vya rushwa, ubadhilifu, na udanganyifu ili kujenga taifa lenye maendeleo endelevu. Serikali inapaswa kuchukua hatua madhubuti kuhakikisha kuwa watumishi wa umma wanapata mishahara inayokidhi mahitaji yao na kuwajibika kikamilifu katika kutoa huduma kwa wananchi. Viongozi wa ngazi za juu wanapaswa kuwa mfano bora na kuongoza kwa uwazi, uwajibikaji, na maadili ya juu.
Tunahitaji pia kuelimisha jamii juu ya madhara ya rushwa na kuhamasisha uwajibikaji na utawala bora. Wananchi wenyewe wanapaswa kuwa sehemu ya suluhisho kwa kutoa taarifa za vitendo vya rushwa wanavyoshuhudia. Pamoja na juhudi za pamoja, tunaweza kujenga jamii yenye utawala bora, haki za binadamu, na maendeleo endelevu kwa faida ya sisi sote.
Rushwa imekuwa suala ambalo limejadiliwa na kupewa kipaumbele katika ngazi mbalimbali za kimataifa, kikanda, na hata katika nchi zetu. Kwenye Ajenda 2063 ya Afrika, lengo namba 3 ni kuhakikisha kuwa Afrika ina utawala bora, demokrasia, na heshima kwa haki za binadamu, usawa, na utawala wa sheria.
Kulingana na viwango vya kimataifa vya ukaguzi kama "ISA 240, ISSAI 1224, pamoja na ISSAI 1315," udanganyifu na ufisadi ni vitendo vinavyofanywa kwa makusudi ili kupata faida binafsi kwa njia haramu au isiyo ya haki.
Ripoti ya Tume ya Rais ya Kupunguza Kero za Rushwa (1996) ilifafanua jinsi rushwa inavyoweza kuonekana kupitia njia mbili kuu:
1. Rushwa katika Mifumo ya Utawala (Rushwa Uchwara): Hii inahusisha watumishi wa serikali na mawakala wanaodai rushwa wakati wanahudumia wananchi. Ripoti hiyo ilieleza kuwa kiwango kidogo cha mishahara inayotolewa kwa wafanyakazi kinachangia aina hii ya rushwa. Mishahara isiyotosheleza mahitaji yao inawafanya kutafuta njia zingine za kupata kipato.
2. Rushwa Kubwa (Rushwa Kabambe): Aina hii ya rushwa inahusisha viongozi wa ngazi za juu serikalini wenye mamlaka ya kutoa maamuzi kupitia sera na mikataba. Ripoti ilibainisha kuwa sababu kuu ya rushwa hii ni ulafi uliokithiri na tamaa ya kujilimbikizia mali.
Ni muhimu sana kupambana na vitendo hivi vya rushwa, ubadhilifu, na udanganyifu ili kujenga taifa lenye maendeleo endelevu. Serikali inapaswa kuchukua hatua madhubuti kuhakikisha kuwa watumishi wa umma wanapata mishahara inayokidhi mahitaji yao na kuwajibika kikamilifu katika kutoa huduma kwa wananchi. Viongozi wa ngazi za juu wanapaswa kuwa mfano bora na kuongoza kwa uwazi, uwajibikaji, na maadili ya juu.
Tunahitaji pia kuelimisha jamii juu ya madhara ya rushwa na kuhamasisha uwajibikaji na utawala bora. Wananchi wenyewe wanapaswa kuwa sehemu ya suluhisho kwa kutoa taarifa za vitendo vya rushwa wanavyoshuhudia. Pamoja na juhudi za pamoja, tunaweza kujenga jamii yenye utawala bora, haki za binadamu, na maendeleo endelevu kwa faida ya sisi sote.
