OLS
JF-Expert Member
- Oct 12, 2019
- 419
- 670
Kupambana na rushwa, udanganyifu, na ubadhirifu ni suala muhimu katika maendeleo ya taifa letu. Ripoti za Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za mwaka wa fedha 2021/22 zinaangazia maeneo ambayo yanaonyesha uwepo wa viashiria vya vitendo hivi viovu katika usimamizi wa rasilimali za umma. Katika uchambuzi wa ripoti hizo, WAJIBU imetumia vigezo mbalimbali kubainisha maeneo hayo.
Moja ya vigezo vilivyotumika ni mapato kutopokelewa benki. Hii inaashiria kuwepo kwa upotevu wa fedha za umma na inakuwa vigumu kufuatilia matumizi sahihi ya rasilimali hizo. Pia, kukosekana kwa hati za malipo ni ishara nyingine ya kuwepo kwa udanganyifu na ubadhirifu. Hati za malipo ni ushahidi wa kisheria unaosaidia kufuatilia matumizi sahihi ya fedha za umma.
Kwenda kinyume na sheria, kanuni, na taratibu za usimamizi wa rasilimali za umma ni vigezo vingine vilivyotumika. Pale ambapo watumishi wa umma wanakiuka miongozo na taratibu zilizowekwa, hali hiyo inasababisha mazingira ya rushwa na ubadhirifu. Vivyo hivyo, malipo ya huduma na bidhaa ambazo hazijatolewa au hazijapokelewa ni kiashiria cha wazi cha ubadhirifu na udanganyifu.
Matumizi mabaya ya nafasi au cheo ni suala lingine linaloashiria vitendo hivi viovu. Wakati watumishi wa umma wanatumia madaraka yao vibaya kwa faida yao binafsi au kwa kutoa upendeleo kwa watu wengine, wanakwenda kinyume na maadili ya uwajibikaji na uwazi.
Kupokea huduma au bidhaa ambazo hazikidhi viwango au zisizofaa pia ni ishara ya rushwa na udanganyifu. Wakati rasilimali za umma zinatumika kununua bidhaa duni au kupokea huduma zisizofaa, inakuwa ni upotevu wa fedha za umma na ubadhirifu wa rasilimali.
Miradi ya maendeleo ambayo imechelewa kukamilika au imetekelezwa kwa viwango vya chini, au hata miradi iliyokamilika lakini haifanyi kazi kwa kipindi kirefu, ni kiashiria kingine cha rushwa na ubadhirifu. Fedha nyingi zinapotumika katika miradi isiyokuwa na tija na matokeo chanya kwa umma, taifa linapata hasara kubwa.
Makusanyo ya fedha nje ya mfumo wa GePG ni ishara nyingine ya udanganyifu na ubadhirifu. Mfumo wa GePG unawezesha ufuatiliaji wa makusanyo ya serikali na kuhakikisha uwazi na uwajibikaji. Pale ambapo makusanyo yanaendeshwa nje ya mfumo huo, inakuwa vigumu kudhibiti matumizi ya fedha hizo na kuna nafasi kubwa ya vitendo vya rushwa.
Kwa kuzingatia vigezo vilivyotajwa hapo juu, ripoti za CAG za mwaka wa fedha 2021/22 zinaonesha uwepo wa mambo mbalimbali yanayoashiria vitendo vya rushwa, udanganyifu, na ubadhirifu. Ni muhimu sana kuchukua hatua madhubuti za kukabiliana na vitendo hivi viovu ili kujenga taifa lenye uchumi imara, uwazi, na maendeleo endelevu. Serikali, taasisi za umma, na wananchi wote wanapaswa kushirikiana katika vita hii dhidi ya rushwa, udanganyifu, na ubadhirifu ili kuleta mabadiliko chanya na ustawi kwa wote.
Moja ya vigezo vilivyotumika ni mapato kutopokelewa benki. Hii inaashiria kuwepo kwa upotevu wa fedha za umma na inakuwa vigumu kufuatilia matumizi sahihi ya rasilimali hizo. Pia, kukosekana kwa hati za malipo ni ishara nyingine ya kuwepo kwa udanganyifu na ubadhirifu. Hati za malipo ni ushahidi wa kisheria unaosaidia kufuatilia matumizi sahihi ya fedha za umma.
Kwenda kinyume na sheria, kanuni, na taratibu za usimamizi wa rasilimali za umma ni vigezo vingine vilivyotumika. Pale ambapo watumishi wa umma wanakiuka miongozo na taratibu zilizowekwa, hali hiyo inasababisha mazingira ya rushwa na ubadhirifu. Vivyo hivyo, malipo ya huduma na bidhaa ambazo hazijatolewa au hazijapokelewa ni kiashiria cha wazi cha ubadhirifu na udanganyifu.
Matumizi mabaya ya nafasi au cheo ni suala lingine linaloashiria vitendo hivi viovu. Wakati watumishi wa umma wanatumia madaraka yao vibaya kwa faida yao binafsi au kwa kutoa upendeleo kwa watu wengine, wanakwenda kinyume na maadili ya uwajibikaji na uwazi.
Kupokea huduma au bidhaa ambazo hazikidhi viwango au zisizofaa pia ni ishara ya rushwa na udanganyifu. Wakati rasilimali za umma zinatumika kununua bidhaa duni au kupokea huduma zisizofaa, inakuwa ni upotevu wa fedha za umma na ubadhirifu wa rasilimali.
Miradi ya maendeleo ambayo imechelewa kukamilika au imetekelezwa kwa viwango vya chini, au hata miradi iliyokamilika lakini haifanyi kazi kwa kipindi kirefu, ni kiashiria kingine cha rushwa na ubadhirifu. Fedha nyingi zinapotumika katika miradi isiyokuwa na tija na matokeo chanya kwa umma, taifa linapata hasara kubwa.
Makusanyo ya fedha nje ya mfumo wa GePG ni ishara nyingine ya udanganyifu na ubadhirifu. Mfumo wa GePG unawezesha ufuatiliaji wa makusanyo ya serikali na kuhakikisha uwazi na uwajibikaji. Pale ambapo makusanyo yanaendeshwa nje ya mfumo huo, inakuwa vigumu kudhibiti matumizi ya fedha hizo na kuna nafasi kubwa ya vitendo vya rushwa.
Kwa kuzingatia vigezo vilivyotajwa hapo juu, ripoti za CAG za mwaka wa fedha 2021/22 zinaonesha uwepo wa mambo mbalimbali yanayoashiria vitendo vya rushwa, udanganyifu, na ubadhirifu. Ni muhimu sana kuchukua hatua madhubuti za kukabiliana na vitendo hivi viovu ili kujenga taifa lenye uchumi imara, uwazi, na maendeleo endelevu. Serikali, taasisi za umma, na wananchi wote wanapaswa kushirikiana katika vita hii dhidi ya rushwa, udanganyifu, na ubadhirifu ili kuleta mabadiliko chanya na ustawi kwa wote.
