Sijali
JF-Expert Member
- Sep 30, 2010
- 2,660
- 1,801
"Nimehazwa' kuandika kipande hiki kutokana na mjadala unaoendelea hivi sasa juu ya weledi wa rais Magufuli wa kuzungumza Kiingereza.
Kuna wale walioona alichokisema katika mkutano wa EAC ni aibu kubwa. Mimi ni mtetezi wa matumizi ya Kiswahili, ila pia natambua Kiingereza bado ni muhimu kwa Tanzania. Kwa sasa, ni muhimu viongozi wetu wajue vizuri lugha zote mbili hizo.
Kwa kweli katika hali ya kawaida kusingekuwa na sababu yeyote ya viongozi wetu kuona wana lazima ya kuzungumza Kiingereza. Ila kwa vile hatukufanya lolote kukikuza Kiswahili tangu tupate uhuru, ni kweli kuwa hadi sasa msomi wa kweli ni yule anayejua Kiingereza. Hadi sasa bado haiwezekani kusoma kwa Kiswahili tu na kuwa msomi. Ili tufikie daraja hili ingebidi tangu kupata uhuru tungeanzisha mkakati wa kweli wa kufasiri vitabu vyote muhimu vinavyotambulika duniani, ikiwa vya sayansi au literature kwenye lugha ya Kiswahili.
Hadi hapo siku tutakapoweza kusoma Illiad ya Homer, Great Expectations ya Charles Dickens, Virgin Soil ya Ivan Sergeyevich Turgenev....au hata Lolita cha Vladmir Nabokov, kwa Kiswahili......hapo ndipo Kiingereza hakitakuwa na maana, na mtu angekuwa msomi wa kweli kweli hata kama hajui neno moja la Kiingereza au lugha nyingine.
Kwa hivi sasa kwa kweli mtu kutojua Kiingereza kunaleta maswali mengi juu ya taaluma yake. Hata kama tukisema kutokujua kuzungumza lugha hakumaanishi kutokuwa msomi. Hilo si kwa nchi kama Tanzania.
Hilo linaweza kuwa kweli kwa nchi kama za Kiarabu, Iran, Korea nk. Kwa sababu hawa tayari wana hazina kubwa ya vitabu vilivyofasiriwa katika lugha zao kiasi mtu anaweza kusomea udaktari mpaka akawa mpasua moyo, kwa Kiarabu tu. Iran nilikutana na wanasayansi wanaotengeneza safina ya kwenda anga za nje, na wengi walikuwa hawajui neno moja la lugha ya Kigeni.
Wenzetu hawa walitambua kabisa tangu mwanzo kwamba bila ya ku-'izalendosha' elimu haitawezekana kupata wataalamu wa kufikiria mambo mapya.
Kwa mfano Waarabu kuanzia miaka ya hamsini wamekuwa na kituo kikubwa Misri cha kufasiri vitabu kutoka lugha zote za taaluma: Kiingereza, Kirusi, Kifaransa, Kihispaniola nk kwenda kwenye Kiarabu. Juhudi zao zilileta tija kuanzia miaka ya sabini wakati nchi nyingi za Kiarabu zilipoanza kutumia mtaala wa Kiarabu kitupu.
Kazi hii ya kufasiri vitabu ilitakiwa tuianze tangu wakati tulipopata uhuru. Hii ni kazi inayochukua karne nzima ndiyo tija iwe imeiva. Kwa bahati nzuri hata miaka 50 tangu kuanza kazi hiyo matokeo yanaweza kuonekana, kama kwa Waarabu na Waajemi; ambao bado wana miaka mingine 30-40 hivi ya ku- catch up.
Ila sisi kila kukicha ni kusema tu na kupiga domo. Hata Nyerere ambaye alikuwa na nia nzuri, ila hakuwa na ufahamu kuwa ili ku-zalendosha mtaala inabidi kwa kweli kuwa na serious government mkakati wa kufasiri vitabu, tena mkakati wa muda mrefu.
haiwezekani ufanye 'ilani' tu na kesho iwe!
Ukisoma maendeleo ya Ulaya hadi kufikia 'industrial revolution' mnamo karne ya 17, utaona kuanzia mwaka 1444 ambapo Johannes Gutenberg alipovumbua mashine ya kwanza ya kuchapisha vitabu, waliongeza kasi ya kufasiri vitabu vya Kiyunani na Kiarabu na kuvitia kwenye lugha zao. Hii ndiyo iliyopelekea Wazungu kuendelea na hatimaye kuyashinda mataifa yote kielimu. Tunajifnza nini katika hili? Kwamba ugurishaji wa taaluma na maarifa hautatimia ila kwanza kwa kufanya kazi kubwa ya kufasiri vitabu katika lugha yenu. Kuna tafiti nyingi zimefanywa na kugundua ili akili iweze kuvumbua ni lazima i process information katika lugha yake ambayo ndiyo anayoizungumza kwa muda mrefu wa maisha yake na ndiyo anayoitumia katika kufikiria na katika ndoto.
Kwa sababu elimu siyo shule. Elimu ni ile unayoishi nayo wakati wowote ule. Kazi ya shule ni kuelekeza tu mfumo wa kufikiria. Vinginevyo tutakuwa na 'wasomi' wa kurudiarudia tu yale yanayovumbuliwa na wengine, mithili ya kasuku.
Kuna wale walioona alichokisema katika mkutano wa EAC ni aibu kubwa. Mimi ni mtetezi wa matumizi ya Kiswahili, ila pia natambua Kiingereza bado ni muhimu kwa Tanzania. Kwa sasa, ni muhimu viongozi wetu wajue vizuri lugha zote mbili hizo.
Kwa kweli katika hali ya kawaida kusingekuwa na sababu yeyote ya viongozi wetu kuona wana lazima ya kuzungumza Kiingereza. Ila kwa vile hatukufanya lolote kukikuza Kiswahili tangu tupate uhuru, ni kweli kuwa hadi sasa msomi wa kweli ni yule anayejua Kiingereza. Hadi sasa bado haiwezekani kusoma kwa Kiswahili tu na kuwa msomi. Ili tufikie daraja hili ingebidi tangu kupata uhuru tungeanzisha mkakati wa kweli wa kufasiri vitabu vyote muhimu vinavyotambulika duniani, ikiwa vya sayansi au literature kwenye lugha ya Kiswahili.
Hadi hapo siku tutakapoweza kusoma Illiad ya Homer, Great Expectations ya Charles Dickens, Virgin Soil ya Ivan Sergeyevich Turgenev....au hata Lolita cha Vladmir Nabokov, kwa Kiswahili......hapo ndipo Kiingereza hakitakuwa na maana, na mtu angekuwa msomi wa kweli kweli hata kama hajui neno moja la Kiingereza au lugha nyingine.
Kwa hivi sasa kwa kweli mtu kutojua Kiingereza kunaleta maswali mengi juu ya taaluma yake. Hata kama tukisema kutokujua kuzungumza lugha hakumaanishi kutokuwa msomi. Hilo si kwa nchi kama Tanzania.
Hilo linaweza kuwa kweli kwa nchi kama za Kiarabu, Iran, Korea nk. Kwa sababu hawa tayari wana hazina kubwa ya vitabu vilivyofasiriwa katika lugha zao kiasi mtu anaweza kusomea udaktari mpaka akawa mpasua moyo, kwa Kiarabu tu. Iran nilikutana na wanasayansi wanaotengeneza safina ya kwenda anga za nje, na wengi walikuwa hawajui neno moja la lugha ya Kigeni.
Wenzetu hawa walitambua kabisa tangu mwanzo kwamba bila ya ku-'izalendosha' elimu haitawezekana kupata wataalamu wa kufikiria mambo mapya.
Kwa mfano Waarabu kuanzia miaka ya hamsini wamekuwa na kituo kikubwa Misri cha kufasiri vitabu kutoka lugha zote za taaluma: Kiingereza, Kirusi, Kifaransa, Kihispaniola nk kwenda kwenye Kiarabu. Juhudi zao zilileta tija kuanzia miaka ya sabini wakati nchi nyingi za Kiarabu zilipoanza kutumia mtaala wa Kiarabu kitupu.
Kazi hii ya kufasiri vitabu ilitakiwa tuianze tangu wakati tulipopata uhuru. Hii ni kazi inayochukua karne nzima ndiyo tija iwe imeiva. Kwa bahati nzuri hata miaka 50 tangu kuanza kazi hiyo matokeo yanaweza kuonekana, kama kwa Waarabu na Waajemi; ambao bado wana miaka mingine 30-40 hivi ya ku- catch up.
Ila sisi kila kukicha ni kusema tu na kupiga domo. Hata Nyerere ambaye alikuwa na nia nzuri, ila hakuwa na ufahamu kuwa ili ku-zalendosha mtaala inabidi kwa kweli kuwa na serious government mkakati wa kufasiri vitabu, tena mkakati wa muda mrefu.
haiwezekani ufanye 'ilani' tu na kesho iwe!
Ukisoma maendeleo ya Ulaya hadi kufikia 'industrial revolution' mnamo karne ya 17, utaona kuanzia mwaka 1444 ambapo Johannes Gutenberg alipovumbua mashine ya kwanza ya kuchapisha vitabu, waliongeza kasi ya kufasiri vitabu vya Kiyunani na Kiarabu na kuvitia kwenye lugha zao. Hii ndiyo iliyopelekea Wazungu kuendelea na hatimaye kuyashinda mataifa yote kielimu. Tunajifnza nini katika hili? Kwamba ugurishaji wa taaluma na maarifa hautatimia ila kwanza kwa kufanya kazi kubwa ya kufasiri vitabu katika lugha yenu. Kuna tafiti nyingi zimefanywa na kugundua ili akili iweze kuvumbua ni lazima i process information katika lugha yake ambayo ndiyo anayoizungumza kwa muda mrefu wa maisha yake na ndiyo anayoitumia katika kufikiria na katika ndoto.
Kwa sababu elimu siyo shule. Elimu ni ile unayoishi nayo wakati wowote ule. Kazi ya shule ni kuelekeza tu mfumo wa kufikiria. Vinginevyo tutakuwa na 'wasomi' wa kurudiarudia tu yale yanayovumbuliwa na wengine, mithili ya kasuku.