Warasimu wanamhujumu Magufuli?

[The Boss]

• “Hapa kazi tu” kuwa “hapa fukuza kazi tu”
• Lengo ni kumchonganisha na watu wa tabaka la chini

NI zaidi ya mwezi mmoja sasa tangu Rais wa awamu ya tano, Dk. John Pombe Magufuli, aingie Ikulu. Kila uchao, Watanzania hutega sikio kwa umakini kumsikia rais wao atachukua uamuzi gani. Maamuzi yote yamekuwa ni ya kushtukiza. Lakini kwa kuwa mengi ya maamuzi hayo yamelenga kuondoa uozo unaofanywa na watu wa tabaka la juu – vigogo wa serikali na wafanyabiashara wakubwa – basi yanaungwa mkono na watu wa tabaka la chini. Maamuzi ya Magufuli yamemfanya kuwa gumzo kila kona ya nchi. Nyuma yake yapo mamilioni ya wanyonge wanaosubiria kwa shauku maamuzi ya kushtukiza ya Rais wao aliyeazimia “kutumbua majipu”.
Umaarufu wa Magufuli umevuka mipaka ya nchi. Ndani ya bara la Afrika, habari zake zimeenea katika mitandao ya kijamii huku Waafrika wenzetu wakituonea gere na kutuomba tuwaazimishe rais wetu japo kwa wiki moja ili “akatumbue majipu” katika nchi zao. Nje ya Afrika vivyo hivyo, jina la Magufuli limevuma mpaka Australia ambako wananchi wanamng’anganiza Waziri Mkuu wao kuiga mfano wa Magufuli katika kupambana na wakwepa kodi, na kufyeka marupurupu ya vigogo na safari za nje ya nchi.
Mapambano yenye nakisi ya itikadi
Binafsi nimekuwa nikitahadharisha kwamba wanyonge wa Tanzania wanapaswa kuwa waangalifu kwa Magufuli. Wasimkasimishe mamlaka yao ya kufikiri na kuamua juu ya hatma yao. Mamlaka hayo yanapaswa kuwa mikononi mwa wavujajasho wenyewe na wayatumie kupambana dhidi ya tabaka wavunajasho. Kumkabidhi mtu mmoja mamlaka hayo ni kutengeneza dikteta. Mfumo wowote unaomkabidhi mamlaka mtu mmoja, kisha wengine kubaki kuwa washangiliaji au watoa lawama kwa mtu huyo, ni mfumo wa kiimla. Mfumo wa kiimla ni mfumo mbaya bila kujali mtawala huyo wa kiimla anayatumiaje mamlaka aliyojipa.
Hilo mosi, pili ni kuwa Rais pendwa Magufuli licha ya kuwa mtu mwenye nia njema, ni mtu mwenye nakisi ya uelewa mpana wa masuala ya kijamii, kihistoria na kiuchumi. Hana dira inayoeleweka wala msingi thabiti wa maamuzi yake. Jambo hili limemfanya kutoa maamuzi yanayokinzana. Kwa upande mmoja, ameshaweka wazi kuwa injini ya uchumi ni sekta binafsi na ameshakutana na wafanyabiashara wakubwa kuwahakikishia kuwa serikali yake itayalinda maslahi yao. Kwa upande mwingine amewaahidi wanyonge (machinga, mamantilie, bodaboda, wapiga debe, wakulima wadogo na wavuvi wadogo) kuwa serikali yake ni serikali yao.
Ahadi hizo zinanamaanisha kuwa serikali ya Magufuli inafikiria kuleta uhusiano rafiki kati ya wavuja-jasho na wavuna-jasho. Hii ni sawa na kudhani kuwa simba na mbuzi wanaweza kuwekwa katika zizi moja bila ya simba kumla mbuzi au papa kummeza dagaa. Mtu mwenye udhani huo basi ana nakisi ya uelewa wa tabia za asili za wanyama wa mwituni na majini au ana nia ya kumrahisishia simba kazi ya kupata mlo. Kwa vyovyote vile, kuwafungia simba na mbuzi katika banda moja hakuwezi kuwa kumefanyika kwa maslahi ya mbuzi. Mfaidika wa mwisho atakuwa simba. Vivyo hivyo kwa matabaka yenye maslahi kinzani. Ni hulka ya mabepari (wafanyabiashara wakubwa) kuwanyonya, kuwapora na hata kuwaua wafanyakazi pamoja na wazalishaji wadogo. Kufikiria kuleta urafiki kati ya matabaka hayo kielelezo cha upunguani wahistoria ya mapambano ya kitabaka au ni kuwahadaa wanyonge kwa makusudi ili wawe “kitoweo” kwa mabepari.
Viongozi wenye uelewa thabiti huchukua upande. Serikali ya Mwalimu Nyerere ilichukua upande wa wanyonge; ndio maana Azimio la Arusha likatangaza kuwa Tanzania ni nchi ya wakulima na wafanyakazi na kwamba wao ndio watakua gurudumu la maendeleo. Serikali za Mwinyi, Mkapa na Kikwete zilichukua upande wa mabepari. Ndio maana ziliua Azimio la Arusha, zikasalimisha viwanda vya serikali na rasilimali za umma mikononi mwa mabepari chini ya kauli mbiu ya ubinafsishaji na uwekezaji. Magufuli mwenyewe, akiwa waziri katika serikali ya Mkapa, na baadaye Kikwete, alishiriki kikamilifu katika uporaji huo kwa kubinafsisha nyumba za serikali kwa vigogo, huku ndugu zake na kimada wake wakiwa ni wafaidika wakuu.
Kwa hiyo, mapambano yoyote yasiyoongozwa na itikadi ya wanyonge, na yanayomtegemea mtu mmoja, ni mapambano ambayo hulipa nguvu tabaka nyonyaji. Warasimu serikalini (bureaucrats) hushirikiana na mapebari wa ndani na nje katika kuyahujumu mapambano ili kumchonganisha kiongozi wa mapambano na wanyonge na kuleta mageuzi yanayolifaidisha tabaka la wanyonyaji na waporaji.
Hali hii imeanza kujidhihirisha wazi katika kipindi kifupi cha serikali ya Magufuli. Desemba 30, 2015 ulipangwa mkutano kati ya Rais na wakuu wa taasisi na mashirika ya umma nchini, wenye lengo la kutoa dira na maelekezo ya Rais kwa wakuu hao. Hata hivyo, kwa sababu ambazo hazijaelezwa mpaka hivi sasa, Rais Magufuli hakuwepo katika mkutano huo na badala yake alimtuma msajili wa Hazina, Lawrence Mafuru, kuzungumza na wakuu hao.
Hoja kuu ya Mafuru, ambayo alidai ni maelekezo ya Rais, ni kubana matumizi na kuongeza ufanisi katika taasisi na mashirika ya umma. Ili kufanikisha haya, mageuzi kadhaa yalipaswa kufanyika katika matumizi ya fedha. Mosi, serikali ilikusudia kuondoa ruzuku kwa mashirika ya umma na kuyataka yajiendeshe kibiashara kama ilivyo katika sekta binafsi. Pili, serikali ilipiga marufuku posho za kukaa kitako (sitting allowances) katika bodi za mashirika ya umma.Tatu, katika kubana matumizi, mashirika ya umma yalitakiwa kupunguza wafanyakazi ili kuifanya sekta ya umma ifanane na ya binafsi.
Suala la posho za kukaa kitako
Vyombo vingi vya habari viliyaripoti maelekezo ya Mafuru ama kwa makosa ama kwa juu juu bila kuhoji msingi wa kiitikadi unaoyaongoza maelekezo hayo. Mathalani, iliripotiwa kuwa suala la posho za kukaa kitako liliwagusa pia Wabunge hali iliyosababisha shangwe miongoni mwa jamii. Ukweli ni kwamba posho zote za wabunge zipo palepale; kilichopigwa marufuku wabunge kupewa posho na mashirika ya umma ilhali wanakuwa wameshapokea posho toka bungeni. Mafuru mwenyewe alifafanua katika mtandao wa twitter kwamba ofisi yake haina mamlaka ya kupiga marufuku posho za wabunge.
Pili, mjadala wenyewe wa posho za wabunge ni finyu na umelenga kuhalalisha malipo mengine wayapatayo. Mathalani, hata kama mbunge atakataa posho za kukaa kitako (sitting allowances) ataendelea kupokea posho zingine pamoja na malipo mengine ambayo ni zaidi ya milioni 12 kwa mwezi. Kwa hiyo, kuzungumzia sitting allowances peke yake ni njia ya kuwafanya watu wasihoji malipo mengine wajilipayo vigogo wa serikali.
Taasisi za umma kujiendesha kibiashara
Mafuru pia alizitaka taasisi na mashirika ya umma kujiendesha kibiashara ili kuondoa utegemezi kwa ruzuku toka serikalini. Hatuna budi kufanya uchambuzi kuhusu taasisi na mashirika ya umma ili kufahamu ni yapi, ambayo kwa asili yake, yanapaswa kujiendesha kibiashara na yapi hayapaswi kujiendesha kibiashara.
Yapo mashirika ya umma yaliyoundwa mahsusi kwa ajili ya kufanya biashara ili kutengeneza faida. Haya ni kama mabenki, migodi, bandari, na viwanda. Mengi ya mashirika haya yalishaporwa toka umiliki wa serikali na kuwekwa mikononi mwa watu binafsi. Sehemu kubwa ya uporaji huu ilifanyika wakati wa Mkapa na imeendelea hata katika kipindi cha Kikwete. Ubinafsishaji uliofanyika miaka ya karibuni ulihusisha shirika la UDA ambalo liliuzwa kwa bei ya kutupa kwa kada wa CCM, Robert Simon Kisena, na kuisababishia serikali hasara ya shilingi bilioni 6.3.
Aina ya pili ya mashirika ya umma ni yale yaliyoanzishwa mahsusi kwa ajili ya kutoa huduma kwa wananchi. Haya ni kama Shirika la Nyumba la Taifa (NHC), vyuo vikuu vya umma, mashirika ya huduma za maji safi na maji taka pamoja na mashirika yatoayo huduma za afya. Lilipokuja wimbi la soko holela, mashirika haya yalitakiwa kugeuza huduma kuwa bidhaa. Yaani huduma za elimu, makazi, maji na afya zikageuzwa bidhaa na kuuzwa sokoni. Wenye fedha ndio wanaoweza kuzimudu huku wanyonge wakitaabika na hata kupoteza maisha kutokana na kutokuwa na fedha za kununulia “bidhaa” hizo.
Yapo mashirika mengine ambayo yanapaswa kujiendesha kati ya biashara na huduma. Mashirika ya reli na umeme, kwa mfano, yanapaswa kutoa “huduma” zao kwa gharama nafuu kwa wananchi wa kawaida, na wakati huo huo kutengeneza faida kutokana na kuuza bidhaa zao kwa bei kwa wazalishaji wakubwa. Jitihada za kuyabinafsisha mashirika ya umeme na reli ziligonga mwamba kutokana na upinzani mkali ulioongozwa na wafanyakazi wa mashirika hayo. Pamoja na kubaki mikononi mwa dola, mashirika haya yameendelea kuhujumiwa ili yafe au yatoe faida kwa makampuni binafsi.
Hata vyuo vikuu?
Mafuru hakutenganisha aina hizi za taasisi na mashirika ya umma katika maagizo yake kwa wakuu wa mashirika hayo. Katika uelewa wake, ni kwamba taasisi na mashirika yote yanapaswa kujiendesha kibiashara na kutengeneza faida kama ilivyo katika sekta binafsi. Amevishambulia hata vyuo vikuu vya umma na kuvitaka vijiendeshe kibiashara kama ilivyo katika vyuo binafsi. “Kwa mfano Chuo Kikuu binafsi cha Tumaini, kinajiendesha kutokana na ada za wanafunzi pekee. Kwa nini IFM inashindwa kufanya hivyo?” Mafuru amenukuliwa akihoji.
Akijibu swali la Dk. Ng’wanza Kamata wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam (UDSM) aliyetaka kujua iwapo nchi inaweza kuwa na vyuo vikuu vya umma bila kuvigharimia, Mafuru alisema, katika mtandao wa twitter, kuwa vyuo vikuu vya umma “vinapaswa kupunguza utegemezi wa ruzuku kutoka serikalini. Tunavitaka kudahili wanafunzi wengi zaidi, kufanya tafiti na machapisho, pamoja na ushauri-elekezi ili vijiongezee mapato” (tafsiri yangu).
Kama nilivyodokeza hapo awali, vyuo vikuu vya umma tayari vinafanya biashara ya kuuza vyeti kama vilivyo vyuo binafsi. Yalipofanyika mageuzi ya uliberali mamboleo (neoliberal reforms), vyuo vikuu vya umma vilianza kutoza ada kwa wanafunzi, ada ambayo huendelea kupanda kila siku na hivyo kusababisha watoto wa maskini wasio na mikopo kuikosa elimu ya chuo kikuu. Pia viliongeza idadi ya wanafunzi toka mamia hadi makumi elfu bila kufanya utanuzi wa miundo mbinu wala kuongeza idadi ya walimu na vifaa vya kujifunzia. Aghalabu utawakuta wanafunzi elfu moja wakigombania kitabu kimoja katika maktaba, au wamebanana katika ukumbi wa mihadhara ulioandaliwa kwa ajili ya wanafunzi mia mbili.
Idara nyingi zimeanzisha programu za jioni kwa ajili ya vigogo wenye pesa ambao hulipa ada zaidi. Kauli-mbiu imekuwa “lipa pesa zaidi, tukupatie cheti cha digrii”. Mageuzi makubwa ya mtaala yalifanyika ili kuzalisha wanafunzi wauzikao sokoni. Soko halitaki watu wenye kujitambua, wanaohoji na kudai haki zao. Soko linahitaji “vimashine” vyenye kuzalisha bila kuhoji, na vyenye tamaa ya kujilimbikizia mali ambayo hata hivyo haiwezi kutimizika.
Hicho ambacho Mafuru anakiita consultancy, yaani ushauri-elekezi, kiuhalisia ni ukahaba wa kitaaluma (academic prostitution), ambao humfanya mwanataaluma kuuza usomi wao sokoni ili kujipatia pesa zaidi. Ukahaba wa kitaaluma sio tu kwamba umeua tafiti za kinadharia pamoja na kiu ya tafakuri, lakini pia umewafanya wanataaluma kutokuwa na muda kwa ajili ya wanafunzi wao.
Mageuzi yote hayo yamekwishafanyika katika vyuo vikuu vya umma na ndio sababu kubwa ya kuua kiwango cha taaluma vyuoni hapo. Hivi sasa vyuo vikuu havina tofauti na shule za ufundi mchundo, ambazo haziwafundishi wanafunzi kufikiri.
Tukutane juma lijalo kwa sehemu ya pili ya makala hii ambapo tutachambua kuhusu dhana na dhima ya kupunguza wafanyakazi katika sekta ya umma, pamoja na wasifu wa Lawrence Mafuru.
Mwandishi wa makala haya Mwl. Sabatho Nyamsenda ni mwalimu wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, Idara ya Sayansi ya Siasa na Utawala wa Umma. Anapatikana kwa barua-pepe: sany7th@yahoo.com (link sends e-mail)

 

[The Boss]

HII ni sehemu ya pili ya makala yangu niliyoianza wiki jana, ambayo inazungumzia maelekezo ya kufanya mageuzi katika sekta ya umma, yaliyotolewa na Msajili wa Hazina, Lawrence Mafuru, kwa wakuu wa taasisi na mashirika ya umma. Katika makala yaliyopita tulichambua dhana ya kuzitaka taasisi za umma kujiendesha kibiashara bila kujali kama zimeanzishwa mahsusi kwa ajili ya kutoa huduma kwa wananchi au kutengeneza faida. Katika makala ya juma hili, tutajadili dhana na kupunguza wafanyakazi katika uchumi ambao hautengenezi ajira. Ili kuelewa msukumo wa kiitikadi unaoyaongoza mageuzi hayo, tutauchambua pia wasifu wa Lawrence Mafuru.
Ina maana Mafuru hajui…?
Kwa hiyo Mafuru anaposema taasisi na mashirika ya umma yajiendeshe kibiashara, swali ni kwamba, yajiendesheje kibiashara zaidi ya yafanyavyo sasa? Kama nilivyodokeza hapo awali, mashirika yote ya umma – yawe ni yale yaliyolenga kutoa huduma kwa wanyonge ama kutengeneza faida – yanaendeshwa kibiashara tangu mageuzi ya kiuchumi yalipoanza. Kama hayatengenezi faida hilo ni jambo jingine.
Mafuru ananukuliwa na gazeti la Mwananchi la Desemba 1, 2015 akisema, “Kwa mtaji wa Sh20 trilioni, hicho ni kiasi kidogo sana ambacho kinarudi serikalini. Kwa wenzetu wa sekta binafsi, ukimpatia mtaji huo basi baada ya muda fulani unamkuta kapata mara mbili ya mtaji aliopewa.”
Mafuru anajifanya kutojua ni kwa nini mashirika ya umma hayatengenezi faida. Hivi kweli Mafuru hajui ni namna gani mashirika ya umma yanahujumiwa na hicho akiitacho sekta binafsi? Sekta ya reli, hata ikipewa mtaji kiasi gani, haiwezi kusimama kutokana na hujuma zifanywazo na wamiliki wa mabasi na malori makubwa ya mizigo, ambao wengi ni vigogo wenzake serikalini na katika sekta binafsi. Mtandao huo wa wamiliki wa malori makubwa una uhusiano wa moja kwa moja na hujuma za ukwepaji kodi bandarini.
Ina maana Mafuru hajui ni jinsi gani Tanesco imebakia kuwa shirika la ugavi wa umeme, huku kazi ya uzalishaji ikifanywa na kampuni binafsi ambazo zinauza umeme kwa shirika hili kwa bei ghali kupitiliza na hivyo kuwabebesha mzigo wananchi wa kawaida? Tanesco hulipa mabilioni ya fedha kwa kampuni binafsi za uzalishaji umeme kila siku. Inajulikana wazi kabisa kuwa ili Tanesco isimame ni lazima izalishe umeme yenyewe, jambo ambalo litasababisha kampuni binafsi za kuzalisha umeme ziuawe.
Mafuru anaisifia sekta binafsi kuwa inatengeneza faida mara dufu kwa mtaji kiduchu. Ina maana Mafuru hajui ni jinsi gani sekta binafsi inavyotengeneza faida? Sekta binafsi ndiyo iongozayo kwa mishahara ya chini kwa watumishi wake. Ndiyo maana, pale serikali ilipojaribu kuwabana wafanyabiashara wakubwa walipe kima cha chini kama ilivyo katika mwongozo wa serikali, waligoma na kutishia kuwafukuza wafanyakazi. Sekta binafsi aisifiayo Mafuru ndiyo kinara wa ukwepaji kodi, na ndiyo “injini” ya uporaji wa ardhi ya wakulima wadogo na migodi ya wachimbaji wadogo. Kwa ufupi, sekta binafsi inastawi kwa kutegemea unyonyaji wa wafanyakazi, uporaji wa rasilimali za wanyonge, ukwepaji kodi, pamoja na hujuma ifanywayo dhidi ya sekta ya umma na vyama vya ushirika.
Kupunguza wafanyakazi
Gazeti la Mwananchi la Desemba 1, 2015 limemnukuu Mafuru akiwaamuru wakuu wa mashirika ya umma “watafute njia nyingine ya kuongeza uzalishaji kwa kutumia wafanyakazi walionao. Kwenye sekta binafsi, kampuni ikianza kufanya vibaya inapunguza matumizi yake na moja ya njia wanazotumia ni kupunguza wafanyakazi. Huku serikalini utasikia mtendaji mkuu akiandika barua, siyo proposal (mradi), kuomba fedha kwa ajili ya mtaji. Hatuwezi kwenda mbele.”
Pia gazeti la Nipashe la tarehe hiyo limemnukuu akisema kuwa “Ni vema kama kuna shirika au taasisi ya umma ambayo inaona haizalishi na ina wafanyakazi wengi iwapunguze wafanyakazi hao. Kama tunaona tunashindwa, ni vyema tupunguze watu.” huku akiyataja mashirika yanayoendeshwa kwa “hasara” na hivyo yanapaswa kupunguza wafanyakazi kuwa ni Tazara, TRL, ATCL, TTCL, NIC, TPDC, TPA, RAHCO, IFM na Tanesco.
Je, ilitokea kwa nasibu (coincidence) tu kwamba kati ya mashirika yaliyoambiwa kupunguza wafanyakazi ni Tazara, TRL na Tanesco? Haya ni mashirika ambayo wafanyakazi wake walikuwa mstari wa mbele kupinga ubinafsishaji wa mashirika hayo. Kutokana na mapambano ya wafanyakazi, ndiyo maana mashirika haya yakaendelea kubaki mikononi mwa serikali. Wafanyakazi wa TRL, kwa mfano, walifikia hatua ya kuonyesha namna mwekezaji aliyeletwa na serikali alivyokuwa akilihujumu shirika hilo kwa kupeleka vichwa vya garimoshi kufanyiwa ukarabati nchini India, ilhali wao wafanyakazi wenyewe walikuwa na ujuzi pamoja na uwezo wa kufanya ukarabati huo katika karakana ya shirika iliyopo Morogoro. Mwekezaji alifukuzwa, shirika likarudi serikalini na hivi sasa ukarabati wa vichwa na mabehewa ya magarimoshi unafanyika hapa hapa nchini. Leo hii, wanachotakiwa kulipwa mashujaa wa TRL, kwa mujibu wa maelekezo ya Mafuru, ni kufukuzwa kazi. Ndiyo, wafukuzwe kazi, shirika life ili vigogo wenye malori (kwa kutumia kichaka cha sekta binafsi) wazidi kutamba!
Mafuru anataka kutuaminisha kuwa kupunguza wafanyakazi ni jambo jema. Si kweli. Sekta binafsi anayoisifia ndiyo kinara wa kupora ajira, kufukuza wafanyakazi, na kuwatumikisha wachache waliopo kama ng’ombe kwa malipo ya kijungu jicho.
Suala la kupunguza wafanyakazi linapaswa kuangaliwa kwa mrengo wa jicho la wafanyakazi wa kawaida. Wakati Mafuru akitoa tamko hilo jijini Dar es Salaam, huko Mererani wafanyakazi wa “sekta binafsi” walikuwa wakiandamana kupinga hatua ya Kampuni ya TanzaniteOne kuwapunguza wafanyakazi 635 kwa kisingizio kuwa kampuni kuendeshwa kwa hasara.
Wafanyakazi hao walimtaka Rais Magufuli kuingilia kati ili kuokoa ajira zao ambazo zinahujumiwa kwa makusudi. “Maana ya hapa kazi tu ni nini, endapo watu wengi kama hao wanapunguzwa, Magufuli aje hapa kwani hawa wawekezaji wanaendesha mambo bila kufuata sheria kwa kupunguza watu ovyo”, alilalamika Sofia Mbimbi, mmoja wa wafanyakazi hao, kama anavyonukuliwa na gazeti la Mwananchi la Desemba 1, 2015.
Upumbavu huo wa sekta binafsi ndio ambao Mafuru anataka kuuhamishia katika sekta ya umma. Japo nimeuita upumbavu, simaanishi kuwa Mafuru ni mpumbavu. Mafuru sio mpumbavu kiasi cha kutokujua kuwa iwapo kampuni haitengenezi faida jawabu sio kupunguza wafanyakazi. Jawabu ni kuongeza uzalishaji kwa bidii na maarifa. Hili halihitaji shahada ya biashara kulifahamu. Kwa sekta ya umma, kuongeza uzalishaji kunapaswa kwenda sambamba na kuondoa hujuma zifanywazo na warasimu pamoja na hicho kiitwacho sekta binafsi. Mafuru sio juha kiasi cha kutofahamu kuwa uchumi uchwara unaojengwa nchini hautengenezi ajira. Anafahamu vema kuwa kati ya watu wapya milioni moja waingiao katika soko la ajira kila mwaka ni watu takribani elfu sitini tu ndio waajiriwao katika sekta rasmi, huku laki tisa na arobaini elfu wakirudi katika kilimo cha kujikimu na sekta isiyo rasmi. Kwa maana hiyo, nchi inapaswa kuzilinda ajira chache zilizopo pamoja na kujenga uchumi imara unatakaozalisha ajira za staha kwa wananchi wake.
Lengo halisi la Mafuru
Ninaamini kuwa Mafuru yu timamu na ametoa maelekezo yake akiwa na malengo maalumu. Ninadhani lengo lake kuu ni kuhujumu jitihada za Rais Magufuli ambazo zinaungwa mkono na watu wa kawaida, wanaoona kuwa zinalenga kuwakomboa. Tayari wakuu wa mashirika ya umma walikuwa wameanza kuwa wanyenyekevu kwa wafanyakazi wa ngazi za chini kwa hofu kuwa wanaweza kuibua uozo wa wakuu hao na hivyo kumrahisishia Magufuli kazi yake ya kutumbua majipu. Lakini Mafuru kawaepusha wakuu hao na kikombe hicho. Rungu la kupunguza wafanyakazi litawaongezea nguvu wakuu hao, ambao watalitumia kuwadhibiti wafanyakazi wanaoonekana tishio kwa maslahi yao. Kila mwenye “kilomolomo” atawekwa katika orodha ya wanaopunguzwa. Watakaobakia watafyata! Mwisho wa siku, Magufuli atachukiwa na watu wa chini. Rais “pendwa” atageuka kuwa adui wa wavujajasho, na imani yao kwake, ambayo imeanza kujengeka, itayoyoma. Warasimu watajiimarisha na kuendelea kuiua sekta ya umma ili sekta binafsi itambe.
Lawrence Mafuru ni nani?
Ili kuelewa kwa nini anaitaka sekta ya umma kufanya mageuzi ya kiliberali mamboleo (neoliberal reforms), ambayo yataiua sekta ya umma na kuwapora wafanyakazi ajira, ni vema tuutazame wasifu wa mtoa maagizo hayo. Lawrence Mafuru alikuwa mfanyakazi wa Benki ya NBC, ambako alianza kama mhazini (country treasurer) mwaka 2007 na kupanda kufikia hadhi ya Afisa Mtendaji Mkuu (CEO) mwaka 2010. Mwaka 2012 alisimamishwa kazi na bodi ya benki hiyo ili kupisha uchunguzi kuhusu kashfa ya ufisadi wakati wa ununuzi wa mtambo wa kuhifadhi taarifa za kibenki. Baadaye alirejeshwa kazini huku mwenyekiti wa bodi akidai kuwa masuala yote yamekwishawekwa sawa. Hata hivyo Mafuru hakurejea NBC. Alijiuzulu nafasi yake akidai anakwenda kutafuta fursa sehemu nyingine. “Mimi ni mtaalamu wa masuala ya benki,” Mafuru aliliambia gazeti la The Citizen la Desemba 24, 2012, “na ninadhani ni wakati mwafaka wa mimi kutafuta fursa nje ya benki”. Licha ya Mafuru kuhusishwa na kashfa ya ufisadi, Kikwete alimdaka na kumpatia ukuu wa Idara ya Fedha Ikulu, idara inayosimamia mpango wa Matokeo Makubwa Sasa (BRN). Baadaye, Kikwete alimpandisha cheo kwa kumteua kuwa Msajili wa Hazina.
Kwa Mafuru utumishi katika sekta ya umma ni “fursa” nyingine kama nukuu yake hapo juu inavyojieleza. Badala ya kuratibu taasisi za umma ili kuongeza ufanisi pamoja na fursa za ajira kwa wananchi wengi zaidi, ameamua kuleta mbinu za kiliberali mambo-leo ambazo zitaiua sekta ya umma na kupora ajira za watumishi. Masharti kama hayo ndiyo yaliyotolewa na Benki ya Dunia na Shirika la Kimataifa la Fedha (IMF) miaka ya 1980 na 1990 kwa nchi za Kiafrika na kusababisha serikali kusitisha ruzuku katika kilimo, kujiondoka katika kugharimia huduma za jamii kwa wananchi wake, kupunguza wafanyakazi katika sekta ya umma, na kubinafsisha mashirika ya umma.
Masharti hayo ya kiliberali mamboleo yalisababisha na yameendelea kusababisha zahma kubwa kwa wanyonge wa nchi hii. Anapotokea mrasimu mkubwa serikalini na kuitaka sekta ya umma kuufuata uwendawazimu huo ni lazima akemewe. Tayari Shirikisho la Wafanyakazi Tanzania (TUCTA) limeshamkemea Mafuru. Nilitarajia vyama vya wafanyakazi vingemtaka Magufuli achukue hatua stahiki kwa “kumpunguza kazi” Mafuru ili aelewe machungu ya uwendawazimu anaoushabikia. Joka lenye sumu kali ya kiliberali mamboleo lisiachwe lilee vifaranga vya kuku (taasisi na mashirika ya umma). Litavimeza na kuvitokomeza. Tumeshatahadharisha!
Mwandishi wa makala hii Mwl. Sabatho Nyamsenda ni Mwalimu wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam (UDSM), Idara ya Sayansi ya Siasa na Utawala wa Umma. Anapatikana kwa barua-pepe: sany7th@yahoo.com (link sends e-mail)

 

[MeinKempf]

Duuuu....nimeipenda hiyo ya academic prostitution

 

[The Boss]

Duuuu....nimeipenda hiyo ya academic prostitution

Amejibu vizuri sana hoja ya kufukuza wafanyakazi kwa sababu mashirika hatapati faida...
nimemkubali mno kwa hilo alivyo fafanua

 

[Dumelang]

Nitarudi kuchambua

Ila kwa maelezo ya wengi hapa Jf mafuru ni JIPU

 

[nyumba kubwa]

Vyuo vya umma vilishaanza kujiendesha...maana OC zilianza kuwa hewa...
Haya bana ...si ndo soko huria hili...elimu biashara, afya biashara, maji biashara ...tutafika lakini cha moto tutakiona...

 

[Kaundime2]

Upigaji dili umezidi kwenye mashirika hayo hadi yanakuwa mzigo kwa serikali ndo maana

 

[Alfan issa]

Nch ishauzwa yote hii, magufuli turudishie nch yetu kama alivoiacha mwalim

 

[mtoto wa mjini]

Pamoja na yote,mwandishi wa makala hii amemshughulikia Mafuru kama sehemu ya tatizo.
Lakini kama nimeelewa vizuri, ktk kikao kile na wakuu wa mashirika ya umma,Mafuru alikuwa anamuakilisha Magufuli. Kwahiyo binafsi sioni tatizo la Mafuru kwani anatekeleza vision ya Magufuli.

 

[The Boss]

Pamoja na yote,mwandishi wa makala hii amemshughulikia Mafuru kama sehemu ya tatizo.
Lakini kama nimeelewa vizuri, ktk kikao kile na wakuu wa mashirika ya umma,Mafuru alikuwa anamuakilisha Magufuli. Kwahiyo binafsi sioni tatizo la Mafuru kwani anatekeleza vision ya Magufuli.

Nafikiri katumia mbinu ya kiutu uzima
ya kumchapa mtoto kwa kosa la mama yake..
kajiepusha na kumkosoa moja kwa moja.....

 

[The Boss]

Vyuo vya umma vilishaanza kujiendesha...maana OC zilianza kuwa hewa...
Haya bana ...si ndo soko huria hili...elimu biashara, afya biashara, maji biashara ...tutafika lakini cha moto tutakiona...

Mnaweza ku protest tusifike huko

 

[Allen Kilewella]

Mwalimu Sabatho huwa namkubali sana hata kama huwa namuona wakati mwingine "amepagawa" sana na ushoshalisti hadi anapoteza uzingativu wa hoja zake. Lakini kama taifa ni lazima tuweke tafsiri sahihi ya neno umma ndiyo nini. Watu wakiambiwa haya ni mashirika ya umma nadhani wengi wao huwa hawaelewi kwamba wanachoambiwa ni kwamba mashirika hayo yanaendeshwa kwa kodi zao.

Ni lazima kama Umma tuwe na uwezo wa kuyasimamia mashirika hayo ya umma. Na kwa kweli taasisi ambayo ina jukumu la kuyasimamia mashirika hayo kwa niaba ya watanzania wote ni Bunge. Lakini ndani ya Bunge kwenyewe wapo baadhi ya wabunge walioupata ubunge kwa njia za rushwa kwa ivo hata wao kupokea rushwa wanapofanya ukaguzi kwenye mashirika hayo ni suala lisilowapa shida.

Lakini pia ni lazima mfumo wa kuyaendesha mshirka hayo ubadilishwe. Kwa sasa mashirika hayo yanaendeshwa kama ni mali ya Serikali na wala si ya umma. Kuna tofauti kubwa sana kati ya umma na serikali, na ndiyo maana hata namba za magari yao hazifanani. Watu wa mashirika ya Umma wanatumia namba zinazoanzia na "SU" wakati wale wa Serikali namba zao zinaanzia na "ST". Kwa ivo serikali ivuliwe umiliki wa Mashirika ya Umma toka asilimia 100 ya sasa, badala yake wamiliki kwa pamoja na Bunge kwa asilimia hamsini kwa hamsini.

Hoja yangu hapa ni kwamba ni lazima Kama serikali inataka kupunnguza wafanyakazi au kuuza shirika la Umma ama linataka kuingia mkataba kwa niaba ya shirika fulani, ni lazima kwanza ipiltie kwenye kamati ya bunge inayohusika na sekta hiyo na suala hilo liridhiwe na bunge zima. Kwa sasa Serikali inaweza kufanya maamuzi bila ya kulishirikisha bunge, na Bunge linakuja kupewa taarifa mbele ya safari tena mambo yakiwa yameshaharibika. Hata hao wakurugenzi na bodi zao za hayo mashirika huteuliwa na serikali bila ya kuthibitishwa na Bunge au kamati za kisekta za taasisi hiyo muhimu inayowakilisha wananchi kwenye uendeshaji wa serikali.

 

[The Boss]

Mwalimu Sabatho huwa namkubali sana hata kama huwa namuona wakati mwingine "amepagawa" sana na ushoshalisti hadi anapoteza uzingativu wa hoja zake. Lakini kama taifa ni lazima tuweke tafsiri sahihi ya neno umma ndiyo nini. Watu wakiambiwa haya ni mashirika ya umma nadhani wengi wao huwa hawaelewi kwamba wanachoambiwa ni kwamba mashirika hayo yanaendeshwa kwa kodi zao.

Ni lazima kama Umma tuwe na uwezo wa kuyasimamia mashirika hayo ya umma. Na kwa kweli taasisi ambayo ina jukumu la kuyasimamia mashirika hayo kwa niaba ya watanzania wote ni Bunge. Lakini ndani ya Bunge kwenyewe wapo baadhi ya wabunge walioupata ubunge kwa njia za rushwa kwa ivo hata wao kupokea rushwa wanapofanya ukaguzi kwenye mashirika hayo ni suala lisilowapa shida.

Lakini pia ni lazima mfumo wa kuyaendesha mshirka hayo ubadilishwe. Kwa sasa mashirika hayo yanaendeshwa kama ni mali ya Serikali na wala si ya umma. Kuna tofauti kubwa sana kati ya umma na serikali, na ndiyo maana hata namba za magari yao hazifanani. Watu wa mashirika ya Umma wanatumia namba zinazoanzia na "SU" wakati wale wa Serikali namba zao zinaanzia na "ST". Kwa ivo serikali ivuliwe umiliki wa Mashirika ya Umma toka asilimia 100 ya sasa, badala yake wamiliki kwa pamoja na Bunge kwa asilimia hamsini kwa hamsini.

Hoja yangu hapa ni kwamba ni lazima Kama serikali inataka kupunnguza wafanyakazi au kuuza shirika la Umma ama linataka kuingia mkataba kwa niaba ya shirika fulani, ni lazima kwanza ipiltie kwenye kamati ya bunge inayohusika na sekta hiyo na suala hilo liridhiwe na bunge zima. Kwa sasa Serikali inaweza kufanya maamuzi bila ya kulishirikisha bunge, na Bunge linakuja kupewa taarifa mbele ya safari tena mambo yakiwa yameshaharibika. Hata hao wakurugenzi na bodi zao za hayo mashirika huteuliwa na serikali bila ya kuthibitishwa na Bunge au kamati za kisekta za taasisi hiyo muhimu inayowakilisha wananchi kwenye uendeshaji wa serikali.

Very few watakuelewa kuwa kuna tofauti ya shirika la umma na shirika la serikali
halafu hivi bank kama NMB na CRDB nayo si mali ya umma?

Halafu kitu kikiwa ni mali ya serikali ni almost tunasema ni 'mali ya Rais'...

yaaani sisi kuna vitu viingi bado hatujui vina maanisha nini
najiuliza kama hata Magufuli anajua tofauti ya cha umma na cha serikali
na kama CRDB inaweza kuwa grouped kama 'mali ya umma'
since ni public listed pale DSE....

 

[TKNL]

Kwa hiyo maoni ya mwandishi ni nini? Kwamba wanaozembea na kusababishia serikali hasara wasifukuzwe? Kwamba kwa kuwa Rais amesema anataka uchumi wa viwanda basi awatose wafanyabiashara wadogo? Kwamba mashilika yaendelee na mtindo wa kulipana siting allowance? Kwamba wabunge wasiondolewe siting allowance kwa sababu itaondoa uhalali wa kuhoji mapatato yao mengine? Kwamba mashirika ya umma yaendelee tu kuitegemea serikali?

 

[Allen Kilewella]

Halafu kitu kikiwa ni mali ya serikali ni almost tunasema ni 'mali ya Rais'...

yaaani sisi kuna vitu viingi bado hatujui vina maanisha nini
najiuliza kama hata Magufuli anajua tofauti ya cha umma na cha serikali
na kama CRDB inaweza kuwa grouped kama 'mali ya umma'
since ni public listed pale DSE....

Mimi kwa kweli sina ushabiki tu wa kauli mbiu ya "elimu, Elimu, Elimu" bali ni muumini na mfuasi mkubwa sana wa dhana na nadharia hiyo. Tatizo letu lingine kwenye kuyatambua mambo ni kushindwa kwetu kutofautisha kati ya usomi na Elimu. Unaweza kuwa msomi lakini usiwe na Elimu wa jambo husika. Kwa mfano waalimu waliomfundisha Mark Zuckerberg na wenziwe, walikuwa ni wasomi. Lakini kina Zuckerberg wakatumia usomi wao kutafsiri kanuni walizofundishwa kuwa kitu halisi na hiyo ndiyo elmu.

Kwetu tunatambiana kwa kuwa na shahada za uzamili na Uzamivu bila ya kuona tafsiri za Uzamili na Uzamivu kwenye fani tulizosomea. Ili jamii iwe na tafsiri ya mambo kwa usahihi inabidi iwekeze kwenye elimu. Leo utashangaa Msomi mzima wa Sheria anashitakiwa kwa kosa la kufanya ngono na mtoto wa Kidato cha Nne aliye chini ya miaka 18 wakati anajua kwamba ni kosa kisheria. Huyu kasomea sheria lakini hana elimu ya sheria. Ni mjadala!!

 

[Nyamgluu]

Hogwash

 

[UncleBen]

Nafikiri katumia mbinu ya kiutu uzima
ya kumchapa mtoto kwa kosa la mama yake..
kajiepusha na kumkosoa moja kwa moja.....

Huyu mwandishi kwa mtazamo wangu sidhani kama anaogopa kitu kasema wazi kabisa Magufuli ni mmoja wa walio husika na ubinafsishaji uchwara wa nyumba za serikali ambaye yeye alishia kuwapa ndugu zake na kimada wake
Tatizo langu lipo kwa Magufuli je atakua radhi kupokea mapendekezo ya aina hii au atashupaza shingo kama wengi wanao mjua wasemavyo hashauriki ,kama ni swala la kubadilisha mifumo ambayo kazi yake ni kushtukiza kwenye maofisi ya serikali hili halitomsaidia chochote ,aanze na katiba Mpya hapo ndio msingi wa kuwapa wananchi mamlaka yao badala ya katiba iliyopo inayo mpa mtu mmoja mamlaka ya wananchi wote .

 

[The Boss]

Mimi kwa kweli sina ushabiki tu wa kauli mbiu ya "elimu, Elimu, Elimu" bali ni muumini na mfuasi mkubwa sana wa dhana na nadharia hiyo. Tatizo letu lingine kwenye kuyatambua mambo ni kushindwa kwetu kutofautisha kati ya usomi na Elimu. Unaweza kuwa msomi lakini usiwe na Elimu wa jambo husika. Kwa mfano waalimu waliomfundisha Mark Zuckerberg na wenziwe, walikuwa ni wasomi. Lakini kina Zuckerberg wakatumia usomi wao kutafsiri kanuni walizofundishwa kuwa kitu halisi na hiyo ndiyo elmu.

Kwetu tunatambiana kwa kuwa na shahada za uzamili na Uzamivu bila ya kuona tafsiri za Uzamili na Uzamivu kwenye fani tulizosomea. Ili jamii iwe na tafsiri ya mambo kwa usahihi inabidi iwekeze kwenye elimu. Leo utashangaa Msomi mzima wa Sheria anashitakiwa kwa kutembea na mtoto wa Kidato cha Nne wakati anajua kwma ni kosa kisheria. Huyu kasomea sheria lakini hana elimu ya sheria. Ni mjadala!!

Si ndo maana tunashangilia mawaziri na makatibu wengi kuwa madokta na maprofesa
na tunawabeza ambao hawana PHD....hadi maa engineer nchini wanajiita Engineer fulani
elimu kwetu ni 'title' tu.....hata mtu awe mtupu namna gani...ataitwa 'mwenye elimu'

Sasa kama huna shahada ya pili unaanza kuonekana sio 'msomi'

 

[Himidini]

Hivi katika katiba inayopendekezwa, nchi inafuata mfumo upi wa uzalishaji? Maana inafika mahali taifa linaenda kwa utashi wa aliyepo madarakani, na si dira ya kudumu ya miaka walau 50 ijayo!!
^^

 

[habari ya hapa]

Hivi katika katiba inayopendekezwa, nchi inafuata mfumo upi wa uzalishaji? Maana inafika mahali taifa linaenda kwa utashi wa aliyepo madarakani, na si dira ya kudumu ya miaka walau 50 ijayo!!
^^

Katiba inayopendekezwa ishawekwa kapuni,