BigBro
JF-Expert Member
- Jan 9, 2010
- 3,209
- 9,860
Ingawa dola ndiyo sarafu kuu katika biashara ya kimataifa duniani kote, vita vya Urusi na Ukraine vinaashiria hali mpya. Hiyo ni, China na Urusi zimekuwa zikifanya kazi katika kudhoofisha utawala wa dola ya Marekani.
Vikwazo dhidi ya Urusi kutoka Marekani na Umoja wa Ulaya vimekuwa na athari katika soko la sarafu. Nchi nyingi zinajaribu kutumia sarafu zao kama mbadala wa dola katika shughuli za kimataifa.Katika dunia ya sasa, asilimia 70 ya akiba ya jumla ya benki iko katika sarafu ya dola. Je, utawala wa dola utapungua katika jaribio hili la kuzindua sarafu yao wenyewe katika nchi za uchumi mkubwa?
Wengi wanatafuta njia mbadala
Tangu nchi za Magharibi zilipoiwekea Urusi vikwazo kwa kuishambulia Ukraine, zimetangaza kuwa mauzo ya gesi au mafuta sasa yatalazimika kulipwa kwa rubles. Matokeo yake, badala ya kushuka kwa kiwango cha ubadilishaji,sarafu ya ruble imeimarishwa.Uchumi mkubwa kama Uchina, India na Uturuki hununua mafuta na gesi kutoka Urusi kwa sarafu ya rubles. Hata nchi za Ulaya zinalazimika kulipa Urusi kwa rubles. Urusi ndio muuzaji mkubwa wa mafuta baada ya Merika na Saudi Arabia.
Vyombo vya habari vya Bangladesh vinaripoti kuwa Bangladesh na Urusi zimekubali kulipa deni la Yuan ya Uchina kwa kinu cha nyuklia kinachojengwa nchini Bangladesh kwa ufadhili wa Urusi.
Iran, China, Brazil, Saudi Arabia, Malaysia wameanza kutafuta mbadala wa dola. India imetia saini makubaliano na nchi 18 zikiwemo Uingereza, Ujerumani, Singapore kufanya biashara ya rupia.
Mwanauchumi wa zamani wa Shirika la Fedha Ulimwenguni (IMF) na mwanamikakati wa jarida la Wall Street Journal David Wu anaiambia BBC, "Nchi nyingi zimeanza kufikiria kuhusu dola kama sarafu ya kimataifa ya kubadilisha fedha kwa sababu ya vikwazo vya Marekani dhidi ya Urusi."
"Urusi inajaribu kufanya biashara ya rubles badala ya dola. Uchina pia inajaribu kutumia yuan katika biashara ya nje, kwa sababu nao wanaanza kufikiria, iweje ikiwa katika hali sawa na Urusi? kujaribu kutumia mbadala wa dola katika biashara zao.
China inajadili kununua mafuta kutoka Saudi Arabia kwa kutumia Yuan. Wakati huo huo, wameanza kushughulika na Yuan na Total Energy ya Ufaransa.
Machi mwaka jana, Brazil na China zilifikia makubaliano ambayo yangeruhusu nchi hizo mbili kutumia sarafu ya kila mmoja kwenye biashara.
Uchina ilianzisha Soko la Nishati la Kimataifa la Shanghai mnamo 2018 ili kubadilishana bidhaa na nchi kama vile Iran, Venezuela na Urusi.
Ahsan H. Mansoor, mkurugenzi mtendaji wa Taasisi ya Utafiti wa Sera ya Bangladesh, aliiambia BBC, "Mtu anaweza kusema kwamba juhudi zinaendelea. Lakini kama itakuwa tishio lolote kwa dola, tunapaswa kusubiri na kuona."
Wachambuzi wanaamini kuwa biashara katika sarafu mbadala ya dola inaweza kuwa muhimu sana katika mkutano wa kilele wa BRICS mwezi Agosti, unaojumuisha Brazil, Urusi, India, China na Afrika Kusini.
Je, dola itapoteza utawala?
Nafasi ya dola kama sarafu ya akiba ulimwenguni ni karibu asilimia 70. Inayofuata ni nafasi ya Euro, Pauni, sarafu ya Australia au Kanada, Yen. Asilimia 85 ya uagizaji wa Bangladesh na asilimia 97 ya mauzo yake nje ya nchi hufanywa kwa kutumia dola.Ripoti ya 2019 ya Taasisi ya Usimamizi wa Benki ya Bangladesh ilisema kwamba ikiwa nchi tofauti zitapata fursa ya kubadilishana sarafu zao moja kwa moja, hatari na gharama za kibiashara hupunguzwa. Walakini, hakuna juhudi kama hizo ambazo zimeanzishwa nchini Bangladesh.
Ahsan H. Mansoor, mkurugenzi mtendaji wa Taasisi ya Utafiti wa Sera ya Bangladesh, aliiambia BBC kwamba kumekuwa na mijadala mbalimbali kuhusu sarafu mbadala ya dola kwa miaka 20/30 iliyopita. Lakini bado haijafanikiwa.
Ingawa Euro ni sarafu moja ya nchi nyingi za Ulaya, nchi hizi zina sera tofauti za kiuchumi. Sio uchumi wote unafanana. Kwa hiyo, kuna changamoto nyingi kwa euro kuwa sarafu ya kimataifa. "Iliwezekana kwa China, lakini kwa sababu za kisiasa, hawataki kudhibiti uchumi wao," anasema.
Utafiti wa Benki ya Hifadhi ya Shirikisho ya New York umeonyesha kwamba euro hutumiwa sana katika nchi za Ulaya, lakini matumizi yake ni kidogo sana katika maeneo mengine. Matokeo yake, ilishindwa kujiimarisha dhidi ya dola licha ya uwezo wake.
Katika kesi hii, China inaweza kuwa mbadala. Lakini China haitaki hilo kwa sababu ya sera zake za kiuchumi.
Ahsan H. Mansoor anasema, "Fedha ya China bado haijatambulishwa kama sarafu inayoweza kubadilishwa kikamilifu. China itafanya nini? Wanataka kushikilia mitaji yao, kudhibiti uchumi wao wenyewe. Kwa mawazo hayo, sarafu yao kamwe haitaweza kikamilifu kuwa sarafu ya kimataifa," alisema Bw. Mansur.
Changamoto dhidi ya dola
Changamoto kubwa katika suala hili ni kwamba ikiwa nchi inataka kuweka sarafu yake kama sarafu ya kimataifa dhidi ya dola, basi inapaswa kukubali upungufu mkubwa katika akaunti ya sasa ya fedha za kigeni. Hiyo ni, sarafu nyingi zitatoka nje ya nchi kuliko sarafu inayoingia nchini.Kwa sasa Marekani ina nakisi kubwa zaidi ya sasa ya akaunti katika masuala ya dola. Kwa upande mwingine, China ndiyo nchi yenye akaunti kubwa zaidi ya sasa duniani.
"Nchi zinazotegemea mauzo ya nje kama China hazingependa kamwe sarafu yao ithaminiwe dhidi ya dola," anasema mwanauchumi David Wu. Hilo likitokea, mapato yao ya mauzo ya nje yataathirika. Nchi kama Japan hazitaki kufanya hivyo kwa sababu sawa.
Wanauchumi wanasema kwamba ikiwa nchi inataka kutumia sarafu yake kama sarafu ya hifadhi ya kimataifa kama dola, nakisi kubwa ya sasa ya akaunti itaundwa.
"Marekani iko tayari kufanya hivyo. Lakini nchi kama China na Japan, ambazo sasa zina akiba kubwa ya fedha za kigeni, hazitataka kamwe fedha zao wenyewe kuwa na upungufu mkubwa wa akaunti," anasema David Wu, mwanauchumi wa zamani wa IMF na Mtaalamu wa Wall Street Journal.
Aliiambia BBC, "Nchi nyingi sasa zinajaribu kufanya biashara kwa kutumia sarafu zao, lakini sidhani kama zitaweza kuwa sawa na dola kama sarafu ya kimataifa au kama njia ya akiba." Kwa sababu dola bado inatumiwa na nchi za dunia kama hifadhi yao ya fedha za kigeni, hakuna sarafu nyingine ambayo bado imeweza kwenda katika hali hiyo,'' anasema Bw. A.
Kwa hiyo, kwa wakati huu, Bw. Wu haoni tishio lolote kubwa katika soko la dunia la dola.
"Tunajua dola ina matatizo mengi, lakini kuna sarafu nyingine ambayo ina matatizo kidogo kuliko dola na inaweza kushindana na dola? Bado sioni hivyo."
CREDIT: BBC
