Mamshungulii
Senior Member
- May 3, 2023
- 124
- 66
Utawala bora na haki za binadamu vinahusiana sana. Kanuni za haki za binadamu hutoa seti ya maadili ya kuongoza kazi ya serikali na watendaji wengine wa kisiasa na kijamii. Pia hutoa seti ya viwango vya utendaji kwa namna ambavyo wahusika hawa wanaweza kuwajibishwa. Aidha, kanuni za haki za binadamu hujulisha yaliyomo katika juhudi za utawala bora: zinaweza kuarifu maendeleo ya mifumo ya sheria, sera, programu, mgao wa bajeti na vipimo vingine.
Hata hivyo, bila utawala bora, haki za binadamu haziwezi kuheshimiwa na kulindwa kwa njia endelevu. Utekelezaji wa haki za binadamu unategemea mazingira mazuri na wezeshi. Hii inajumuisha miafaka kisheria,kimifumo na kitaasisi,kisiasa, kiusimamizi na kiutawala.
Andiko hili linafafanua utawala bora kama utumiaji wa mamlaka kupitia Michakato ya kisiasa na kitaasisi ambayo ni ya uwazi na inayowajibika, na Kuhimiza ushiriki wa umma.
Unapozungumzia haki za binadamu, unahusisha Viwango vilivyowekwa katika azimio la kimataifa la haki za kibinadamu na kufafanuliwa Katika idadi ya mikataba ya kimataifa na kitaifa ambayo inafafanua viwango vya muhimu vya Kuhakikisha utu wa binadamu.
Uhusiano kati ya utawala bora na haki za binadamu unapatikana katika maeneo manne, Yaani taasisi za kidemokrasia, utoaji wa huduma za serikali, utawala wa sheria na hatua za kupambana na rushwa.
Uhusiano huu unaonyesha jinsi anuwai ya kiutendaji wa kijamii na kitaasisi , kuanzia vikundi vya wanawake na makundi ya walio wachache hadi vyombo vya habari, mashirika ya kiraia na Vyombo vya dola, vinavyohusisha mageuzi katika maeneo haya manne. Yakiongozwa na maadili ya haki za binadamu, utawala bora wa kimageuzi wa taasisi za kidemokrasia yanayochochea fursa kwa umma katika kushiriki katika utungaji sera ama kupitia Taasisi rasmi au mashauriano yasiyo rasmi.
Pia huanzisha taratibu za ujumuishaji wa vikundi vingi vya kijamii katika michakato ya kufanya maamuzi, haswa Ndani ya nchi. Hatua za kupambana na rushwa pia ni sehemu ya mfumo wa utawala bora.Haki za binadamu ili kuimarisha juhudi zake.
Katika kupiga vita rushwa,juhudi za utawala bora zinategemea kanuni kama vile uwajibikaji, uwazi na ushiriki Katika hatua za kupambana na rushwa. Juhudi zinaweza kujumuisha kuanzisha taasisi kama vile tume za kupambana na rushwa, kuunda mifumo ya upashanaji habari, na kufuatilia matumizi ya fedha za umma na sera ya utekelezaji wa serikalini.
VIFUATAVYO VINATAKIWA VITILIWE MAANANI ILI KUBORESHA UTAWALA BORA NA UWAJIBIKAJI TANZANIA:-
A. Kuboresha utoaji wa huduma
B. Utawala wa sheria
C. Kupambana na ufisadi
D. Kuimarisha taasisi za kidemokrasia
Mataifa yanawajibika kutoa huduma mbalimbali kwa wakazi wake,zikiwemo huduma za elimu, afya,kilimo, na ustawi wa jamii. Utoaji wa huduma hizi ni muhimu kwa ulinzi wa haki za binadamu kama vile haki ya makazi,afya, elimu na chakula. Kanuni za haki za binadamu zinaamuru kwamba huduma za umma
zinapaswa kupatikana, kuwepo na kukubalika kitamaduni ili kupata usalama wa haki za watu maskini na waliotengwa zaidi. Utawala bora unachangia hili lengo kwa kuwasiliana na watu moja kwa moja kama wahusika na sio walengwa tu wa maendeleo ya kiuchumi na kijamii.
Huduma hizi ni zile zinazotolewa na wizara ,idara zinazojitegemea ,wakala wa serikali ,sekretareti za mikoa,Taasisi za umma,mamlaka za serikali za mitaa,maafisa na wataalamu wa fani mbalimbali kwa kuzingatiia sheria,kanuni,taratibu na miongozo husika.
Haki za waathiriwa wa unyanyasaji wa majumbani kwa maisha, usalama wa mtu na ulinzi sawa wa Serikali dhidi ya vurugu na madhara ya kimwili unakiukwa. Zaidi ya hayo, haki ya kupata masuluhisho ya haki na madhubuti kwa waathiriwa wa madhara yanahujumiwa.
Yaani, familia hazipewi ulinzi unaohitajika na usaidizi, hasa linapokuja suala la malezi ya watoto wanaowategemea hivyo kupelekea idadi ya watoto wa mitaani kuongezeka kila siku na mmomonyoko wa maadili kukithiri.
Masuala ya watoto wa mitaani yanahudumiwa kuanzia nyumbani ,shuleni , maafisa ustawi wa kata,madawati ya kijinsia yoliyopo vituo vya polisi na taasisi zisizo za kiserikali lakini kutokana na kutokuwa na mawasiliano baina ya hizi taasisi za kiutendaji kunapelekea matatizo kuongezeka na sio kupungua. Mwananchi ana wajibu na majukumu yake kuhakikisha kuwa Kiongozi aliyemchagua au kuteuliwa anatimiza wajibu wake ipasavyo katika viwano vinavyokubalika katika eneo la Mtaa kulingana na mipango na makubaliano ya vikao vya kisheria vya mtaa.
Kila mwanachama ana wajibu wa kupinga na kukataa kila aina ya uovu katika jamii ikiwemo rushwa, uonevu, wizi, ubadhirifu wa mali za umma na ya watu binafsi. Wananchi pia wana jukumu la kudai na kupigania haki zao na za wananchi wengine, kutoa malalamiko na kuuliza maswali juu ya mambo mbalimbali yanayoendelea kwenye mtaa kupitia vyombo mbalimbali vya kijamii na kiserikali. Wananchi wanashiriki katika serikali za mitaa kupitia vikao au mikutano mbalimbali ambapo hujadili na kutoa mapendekezo yao kuhusu mipango na matatizo yanayowakabili kwa namna moja au nyingine ili kuweza kupatiwa ufumbuzi na kurahisisha uboreshaji wa huduma za kijamii katika maeneo yao wanamoishi.
Swala la kushiriki na kushirikishwa katika mitaa ni la lazima kwani fedha za umma zinatumika kwenda katika ngazi za mitaa kwa mfano fedha za elimu ya msingi MMEM, fedha kwa sjili ya elimu ya sekondari yaani MMES na fedha kwa ajili ya maendeleo ya jamii yaani TASAF na miradi mingine ya afya, kilimo kadhalika hivyo basi wananchi ni akheri washiriki kikamilifu katika mitaa yao ili kuchochea maendeleo endelevu.
UMUHIMU WA USHIRIKI WA WANANCHI
MWISHO
Kuwadhibiti Viongozi wa Serikali za Mtaa Wananchi wanaweza kuwadhibiti viongozi wao kwa
➢ Kutokuwachagua viongozi wasio waadilifu na kuchagua viongozi waadilifu.
➢ Kuwaondoa madarakani viongozi wasio wadilifu kwa njia ya vikao halali kabla ya uchaguzi.
➢ Kuhoji utendaji wa viongozi wao katika vikao mbalimbali vya kisheria wao wenyewe au kupitia wawakilishi wao.
➢ Kuhakikisha kuwa kuna uwazi katika uendeshaji wa shughuli za serikali ya mtaa
Hata hivyo, bila utawala bora, haki za binadamu haziwezi kuheshimiwa na kulindwa kwa njia endelevu. Utekelezaji wa haki za binadamu unategemea mazingira mazuri na wezeshi. Hii inajumuisha miafaka kisheria,kimifumo na kitaasisi,kisiasa, kiusimamizi na kiutawala.
Andiko hili linafafanua utawala bora kama utumiaji wa mamlaka kupitia Michakato ya kisiasa na kitaasisi ambayo ni ya uwazi na inayowajibika, na Kuhimiza ushiriki wa umma.
Unapozungumzia haki za binadamu, unahusisha Viwango vilivyowekwa katika azimio la kimataifa la haki za kibinadamu na kufafanuliwa Katika idadi ya mikataba ya kimataifa na kitaifa ambayo inafafanua viwango vya muhimu vya Kuhakikisha utu wa binadamu.
Uhusiano kati ya utawala bora na haki za binadamu unapatikana katika maeneo manne, Yaani taasisi za kidemokrasia, utoaji wa huduma za serikali, utawala wa sheria na hatua za kupambana na rushwa.
Uhusiano huu unaonyesha jinsi anuwai ya kiutendaji wa kijamii na kitaasisi , kuanzia vikundi vya wanawake na makundi ya walio wachache hadi vyombo vya habari, mashirika ya kiraia na Vyombo vya dola, vinavyohusisha mageuzi katika maeneo haya manne. Yakiongozwa na maadili ya haki za binadamu, utawala bora wa kimageuzi wa taasisi za kidemokrasia yanayochochea fursa kwa umma katika kushiriki katika utungaji sera ama kupitia Taasisi rasmi au mashauriano yasiyo rasmi.
Pia huanzisha taratibu za ujumuishaji wa vikundi vingi vya kijamii katika michakato ya kufanya maamuzi, haswa Ndani ya nchi. Hatua za kupambana na rushwa pia ni sehemu ya mfumo wa utawala bora.Haki za binadamu ili kuimarisha juhudi zake.
Katika kupiga vita rushwa,juhudi za utawala bora zinategemea kanuni kama vile uwajibikaji, uwazi na ushiriki Katika hatua za kupambana na rushwa. Juhudi zinaweza kujumuisha kuanzisha taasisi kama vile tume za kupambana na rushwa, kuunda mifumo ya upashanaji habari, na kufuatilia matumizi ya fedha za umma na sera ya utekelezaji wa serikalini.
VIFUATAVYO VINATAKIWA VITILIWE MAANANI ILI KUBORESHA UTAWALA BORA NA UWAJIBIKAJI TANZANIA:-
A. Kuboresha utoaji wa huduma
B. Utawala wa sheria
C. Kupambana na ufisadi
D. Kuimarisha taasisi za kidemokrasia
Mataifa yanawajibika kutoa huduma mbalimbali kwa wakazi wake,zikiwemo huduma za elimu, afya,kilimo, na ustawi wa jamii. Utoaji wa huduma hizi ni muhimu kwa ulinzi wa haki za binadamu kama vile haki ya makazi,afya, elimu na chakula. Kanuni za haki za binadamu zinaamuru kwamba huduma za umma
zinapaswa kupatikana, kuwepo na kukubalika kitamaduni ili kupata usalama wa haki za watu maskini na waliotengwa zaidi. Utawala bora unachangia hili lengo kwa kuwasiliana na watu moja kwa moja kama wahusika na sio walengwa tu wa maendeleo ya kiuchumi na kijamii.
Huduma hizi ni zile zinazotolewa na wizara ,idara zinazojitegemea ,wakala wa serikali ,sekretareti za mikoa,Taasisi za umma,mamlaka za serikali za mitaa,maafisa na wataalamu wa fani mbalimbali kwa kuzingatiia sheria,kanuni,taratibu na miongozo husika.
Haki za waathiriwa wa unyanyasaji wa majumbani kwa maisha, usalama wa mtu na ulinzi sawa wa Serikali dhidi ya vurugu na madhara ya kimwili unakiukwa. Zaidi ya hayo, haki ya kupata masuluhisho ya haki na madhubuti kwa waathiriwa wa madhara yanahujumiwa.
Yaani, familia hazipewi ulinzi unaohitajika na usaidizi, hasa linapokuja suala la malezi ya watoto wanaowategemea hivyo kupelekea idadi ya watoto wa mitaani kuongezeka kila siku na mmomonyoko wa maadili kukithiri.
Masuala ya watoto wa mitaani yanahudumiwa kuanzia nyumbani ,shuleni , maafisa ustawi wa kata,madawati ya kijinsia yoliyopo vituo vya polisi na taasisi zisizo za kiserikali lakini kutokana na kutokuwa na mawasiliano baina ya hizi taasisi za kiutendaji kunapelekea matatizo kuongezeka na sio kupungua. Mwananchi ana wajibu na majukumu yake kuhakikisha kuwa Kiongozi aliyemchagua au kuteuliwa anatimiza wajibu wake ipasavyo katika viwano vinavyokubalika katika eneo la Mtaa kulingana na mipango na makubaliano ya vikao vya kisheria vya mtaa.
Kila mwanachama ana wajibu wa kupinga na kukataa kila aina ya uovu katika jamii ikiwemo rushwa, uonevu, wizi, ubadhirifu wa mali za umma na ya watu binafsi. Wananchi pia wana jukumu la kudai na kupigania haki zao na za wananchi wengine, kutoa malalamiko na kuuliza maswali juu ya mambo mbalimbali yanayoendelea kwenye mtaa kupitia vyombo mbalimbali vya kijamii na kiserikali. Wananchi wanashiriki katika serikali za mitaa kupitia vikao au mikutano mbalimbali ambapo hujadili na kutoa mapendekezo yao kuhusu mipango na matatizo yanayowakabili kwa namna moja au nyingine ili kuweza kupatiwa ufumbuzi na kurahisisha uboreshaji wa huduma za kijamii katika maeneo yao wanamoishi.
Swala la kushiriki na kushirikishwa katika mitaa ni la lazima kwani fedha za umma zinatumika kwenda katika ngazi za mitaa kwa mfano fedha za elimu ya msingi MMEM, fedha kwa sjili ya elimu ya sekondari yaani MMES na fedha kwa ajili ya maendeleo ya jamii yaani TASAF na miradi mingine ya afya, kilimo kadhalika hivyo basi wananchi ni akheri washiriki kikamilifu katika mitaa yao ili kuchochea maendeleo endelevu.
UMUHIMU WA USHIRIKI WA WANANCHI
- Kuiwezesha serikali kuu na serikali za mitaa kutoa huduma muhimu kwa watu wengi na kwa gharama nafuu kutokana na nguvukazi na michango ya wananchi.
- Kuwezesha wananchi kufikia malengo ya maendeleo kwa ufanisi na haraka zaidi bila migongano wala kulazimishwa.
- Kuwawezesha wananchi kujenga msingi wa kujitegemea na maendeleo endelevu.
- Kuwawezesha wananchi kujua nafasi yao katika jamii na kutambua ushirikishwaji kama njia ya kuwapatia demokrasia
MWISHO
Kuwadhibiti Viongozi wa Serikali za Mtaa Wananchi wanaweza kuwadhibiti viongozi wao kwa
➢ Kutokuwachagua viongozi wasio waadilifu na kuchagua viongozi waadilifu.
➢ Kuwaondoa madarakani viongozi wasio wadilifu kwa njia ya vikao halali kabla ya uchaguzi.
➢ Kuhoji utendaji wa viongozi wao katika vikao mbalimbali vya kisheria wao wenyewe au kupitia wawakilishi wao.
➢ Kuhakikisha kuwa kuna uwazi katika uendeshaji wa shughuli za serikali ya mtaa
