Mkutano wa pili wa wakuu wa Marekani na nchi za Afrika umekamilika hivi karibuni mjini Washington. Vyombo vya habari vya kimataifa vinaona baada ya miaka minane, Marekani inatupia macho yake tena katika bara la Afrika, madhumuni yake halisi ni kugeuza Afrika kuwa uwanja wa mashindano kati ya yake na nchi nyingine zenye nguvu haswa China.
"Wazo la kushindana" ambalo haliwezi kufichwa katika serikali ya Marekani inayoongozwa na rais Biden bila shaka litafanya watu kujiuliza kama nchi hiyo inaweza kuzingatia maslahi ya nchi za Afrika.
Tukiangalia ahadi alizotoa Bw. Biden wakati wa mkutano huo wa kilele, ni rahisi kuona kwamba sera ya sasa ya Marekani kuhusu Afrika haina kitu kipya wala udhati, na inaiga moja kwa moja mipango ya China ya kuhimiza maendeleo ya Afrika.
Kama mifano inayofuata: Marekani imedokeza kuwa itajadiliana na Afrika kuhusu upatikanaji wa soko chini ya Sheria ya Ukuaji na Fursa ya Afrika AGOA. Sheria hiyo ilipitishwa mapema mwaka 2000 kwa lengo la kuruhusu baadhi ya bidhaa za kiafrika kuingia Marekani bila ushuru.
Hata hivyo chini ya sheria hiyo, mauzo ya nje ya Afrika kwa Marekani yameendelea kupungua katika miaka ya hivi karibuni. Ikiwa imesalia miaka miwili tu kabla ya sheria hiyo kuisha mwaka 2025, kwa nini Marekani iliileta tena kwenye mjadala?
Kwa sababu unafiki wake umefichukuliwa kutokana na vitendo halisi vya China. Katika miaka ya hivi karibuni, kiwango cha biashara kati ya China na Afrika kimeendelea kukua, na China imejitahidi kupanua uagizaji wake wa bidhaa zisizo za maliasili kutoka Afrika.
Katika mwaka mmoja tu uliopita nchi 18 za Afrika zilizopatiwa hadhi ya kutotozwa ushuru kwa bidhaa zake na serikali ya China. Katika miaka mitatu ijayo, China itaagiza bidhaa zenye thamani ya dola bilioni 300 kutoka Afrika.
Mwaka jana, China ilitangaza kuwa itatekeleza na Afrika kwa pamoja "miradi tisa" ikiwa ni pamoja na mradi wa uvumbuzi ili kuzisaidia nchi za Afrika kunufaika na maendeleo ya kidijitali. Katika mkutano huo wa kilele kati ya Marekani na Afrika, Marekani pia ilieleza nia yake ya kuunga mkono maendeleo ya kibunifu ya Afrika.
Bw. Biden naye alitangaza binafsi kwamba nchi yake itawekeza dola bilioni 350 barani Afrika kwa mabadiliko ya kidijitali. Lakini Ikulu ya Marekani baadaye ilirekebisha nakala ya hotuba ya Biden, ikisema uwekezaji halisi utakuwa milioni 350.
Kiwango cha pesa ambacho rais Biden alitaja kimepungua kwa mara elfu, wakati huu wa aibu tayari imeenea duniani kote na kwenye ripoti za vyombo vya habari vya Marekani. Wakati huo huo, ili kuibembeleza Afrika, Bw. Biden pia alieleza kuunga mkono Umoja wa Afrika kujiunga na G20.
Lakini halisi halisi ni kuwa katika mkutano wa kilele wa G20 wa mwaka huu, China ilikuwa nchi ya kwanza kuunga mkono hadharani kwa Umoja huo kujiunga na G20.
Ni dhahiri kuwa iwe katika nyanja za uchumi, uvumbuzi au uhusiano wa kimataifa, Marekani inatunga sera zake za Afrika kwa kuzingatia dhamira ya kuikabili China, jambo ambalo linasababisha kukosekana kwa mkakati wa muda mrefu, kauli mbiu kubwa na uwezekano mdogo wa kutimiza ahadi yake.
Safari hii, mkutano wa kilele kati ya Marekani na Afrika umefanyika katika muktadha wa kuzorota sana kwa uhusiano baina ya pande hizo mbili. Mwaka jana, dunia nzima ilikuwa katika hali mbaya ya janga la COVID-19. Nchi za Afrika zilikuwa na mahitaji makubwa kuhusu chanjo.
Hata hivyo hata kama ziada ya chanjo ndani ya nchi hatimaye ilipelekea kuisha muda wake, nchi za Magharibi zilisita kuipatia Afrika mwanzoni.
Baadaye kwenye mgogoro kati ya Russia na Ukraine, Marekani iliiwekea vikwazo Russia bila kuzingatia misukosuko wa chakula na nishati inayoweza kutokea barani Afrika, na hata kutishia kwamba nchi za Afrika zitaadhibiwa kama "hazitasimama pamoja" na Marekani.
Hatua hizo za Marekani zilizipuuza nchi za Afrika. Taasisi ya Afrika Kusini ya Institute For Global Dialogue hivi karibuni ilichapisha ripoti ikisema kwa Afrika, mvuto na ushawishi wa Marekani umepungua kwa kiasi kikubwa, na nchi za Afrika zina sababu ya kuwa na wasiwasi kwamba Marekani kurudi tena barani Afrika kunaweza kuvuruga siasa za Afrika.
Wakati huo huo, nchi na watu wengi wa Afrika wana matumaini zaidi kuhusu ushirikiano na China. Utafiti wa vijana wa Afrika wa mwaka 2022, unaonesha kuwa takriban asilimia 77 ya vijana wa Afrika wanaamini kuwa China ndiyo nchi ya kigeni yenye ushawishi chanya zaidi barani Afrika.
Ikiwa Marekani inatarajia kutumia mkutano huo kuunda fursa ya kuwasiliana tena na nchi za Afrika ili kupata kuaminiwa tena, basi inapaswa kuthibitisha kwa vitendo kwamba ufuatiliaji wake juu ya Afrika unatokana na nguvu za Afrika ambazo hazijatumiwa ipasavyo na kwa ajili ya mustakabali wa Afrika, wala sio kwa kuitegemea Afrika kujipatia maslahi katika ushindani wa kimataifa.
Kama alivyosema Cameron Hudson, mtaalam wa masuala ya Afrika katika Taasisi ya Masuala ya Kimkakati na Kimataifa ya Marekani" Ni kwa sababu ya China, kuna barabara nyingi barani Afrika, viwanja vya ndege vipya vinaibuka, na watu wengi wanatumia simu za mkononi. Mambo hayo yamehimiza maenedeleo halisi ya Afrika."
