EINSTEIN112
JF-Expert Member
- Oct 26, 2018
- 21,713
- 35,525
Mikhail Gorbachev alikuwa mmoja wa watu mashuhuri katika siasa karne ya 20.
Aliongoza kuvunjwa kwa Muungano wa Sovieti ambao ulikuwepo kwa karibu miaka 70 na ulikuwa umetawala sehemu kubwa za Asia na Ulaya Mashariki.
Hata hivyo, alipoanzisha mpango wake wa mageuzi mwaka 1985, nia yake pekee ilikuwa ni kufufua uchumi wa nchi yake uliodumaa na kurekebisha michakato yake ya kisiasa.
Juhudi zake zikawa kichocheo cha mfululizo wa matukio ambayo yalileta mwisho wa utawala wa kikomunisti, sio tu ndani ya USSR, lakini pia katika mataifa mengine.
Wazazi wake wote walifanya kazi katika mashamba ya pamoja na Gorbachev alisiwamamia wavunaji mchanganyiko akiwa bado kijana.
Kufikia wakati anahitimu Chuo Kikuu cha Jimbo la Moscow mnamo 1955 alikuwa mwanachama hai wa Chama cha Kikomunisti.
CHANZO CHA PICHA, GETTY IMAGES
Aliporudi Stavropol na mke wake mpya Raisa, alianza kuibuka kwa kasi kupitia muundo wa chama cha kikanda.
Gorbachev alikuwa mmoja wa kizazi kipya cha wanaharakati wa chama ambao walizidisha vuguvugu la kutokuwa na uvumilivu na viongozi wazee ambao umri ulikuwa umeenda sana katika ngazi ya juu ya uongozi wa Soviet.
Kufikia 1961 alikuwa katibu wa mkoa wa Jumuiya ya Vijana ya Kikomunisti na alikuwa mjumbe wa Kongamano la Chama.
Jukumu lake kama msimamizi wa kilimo lilimpa fursa ya kuanzisha ubunifu na hii, pamoja na hadhi yake katika chama, ilimpa ushawishi mkubwa katika eneo hilo.
Katika mahojiano na BBC Margaret Thatcher alisema alikuwa na matumaini kuhusu uhusiano wa siku zijazo na USSR. "Nimempenda Bwana Gorbachev," alisema. "Tunaweza kufanya biashara pamoja."
Gorbachev alitarajiwa kuchukua nafasi ya Andropov alipofariki mwaka wa 1984 lakini badala yake Konstantin Chernenko aliyekuwa mgonjwa akawa katibu mkuu.
Ndani ya mwaka mmoja, na yeye pia alifariki na Gorbachev, mwanachama mdogo zaidi wa Politburo, akamrithi.
Alikuwa katibu mkuu wa kwanza ambaye alizaliwa baada ya mapinduzi ya 1917 na alionekana kama pumzi ya hewa safi baada ya vilio vya miaka ya Leonid Brezhnev.
Mavazi maridadi ya Gorbachev na namna ya wazi ya moja kwa moja ilikuwa tofauti na ya watangulizi wake wote na Raisa alikuwa kama mwanamke wa rais wa Marekani zaidi ya mke wa katibu mkuu.
Pia alikuwa mwerevu vya kutosha kuelewa kwamba kulihitajika kuwa na mageuzi ya shina na tawi ya Chama cha Kikomunisti chenyewe ikiwa mageuzi yake ya kiuchumi yangefaulu.
Suluhisho la Gorbachev lilileta maneno mawili ya Kirusi katika matumizi ya kawaida. Alisema nchi inahitaji "perestroika" au marekebisho na chombo chake cha kukabiliana nayo ni "glasnost" - uwazi.
"Mko nyuma kiuchumi," aliwaambia wakuu wa kikomunisti wa Leningrad, ambayo ilipewa jina la Saint Petersburg mnamo 1991. "Bidhaa zako mbovu ni aibu."
Lakini haikuwa nia yake kubadili udhibiti wa serikali kwa uchumi wa soko huria kama alivyoweka wazi katika hotuba yake kwa wajumbe wa chama mwaka 1985.
"Baadhi yenu mnatazama soko kama mwokozi wa uchumi wenu. Lakini, ndugu zangu, hampaswi kufikiria kuhusu waokoaji bali kuhusu meli, na meli ni ujamaa."
Silaha yake nyingine ya kukabiliana na kudumaa kwa mfumo huo ilikuwa ni demokrasia. Kwa mara ya kwanza kulikuwa na uchaguzi huru wa Bunge la Manaibu wa Watu.
Gorbachev alitaka kumaliza Vita Baridi, akifanikiwa kufanya mazungumzo na Rais wa Marekani Ronald Reagan kwa ajili ya kukomesha kundi zima la silaha kupitia mkataba wa Intermediate Nuclear Forces.
Na alitangaza kupunguzwa kwa upande mmoja wa vikosi vya kawaida vya Soviet, na hatimaye kumaliza kazi ya kufedhehesha na ya umwagaji damu ya Afghanistan.
CHANZO CHA PICHA,GETTY IMAGES
Lakini mtihani wake mgumu zaidi ulitoka kwa nchi ambazo hazikukubaliwa na Muungano wa Sovieti.
Hapa uwazi na demokrasia vilisababisha wito wa uhuru, ambao hapo awali Gorbachev aliuleta kwa nguvu.
Kuvunjika kwa USSR kulianza katika jamhuri za Baltic kaskazini. Latvia, Lithuania na Estonia zilijiondoa kutoka Moscow na kuanzisha mnyororo ambao ulienea kwa washirika wa Mkataba wa Warsaw wa Urusi.
Ulifikia kilele tarehe 9 Novemba 1989 kufuatia maandamano makubwa, raia wa Ujerumani Mashariki, safu ngumu zaidi ya mataifa ya Soviet, waliruhusiwa kuvuka kwa uhuru hadi Berlin Magharibi.
Na alitangaza kupunguzwa kwa upande mmoja wa vikosi vya kawaida vya Soviet, na hatimaye kumaliza kazi ya kufedhehesha na ya umwagaji damu ya Afghanistan.
Mwitikio wa Gorbachev haukuwa kutuma mizinga, mwitikio wa kawaida wa Soviet kwa upinzani wa wazi kama huo, lakini kutangaza kwamba kuunganishwa tena kwa Ujerumani lilikuwa jambo la ndani la Wajerumani.
Mnamo 1990, Gorbachev alitunukiwa Tuzo ya Amani ya Nobel "kwa jukumu kuu alilocheza katika mabadiliko makubwa katika uhusiano wa Mashariki na Magharibi".
Lakini kufikia Agosti 1991 walinzi wa zamani wa kikomunisti huko Moscow walikuwa wa kutosha. Walifanya mapinduzi ya kijeshi na Gorbachev alikamatwa akiwa likizo kwenye Bahari Nyeusi.
Bosi wa chama cha Moscow, Boris Yeltsin, alichukua nafasi yake, na kumaliza mapinduzi, kuwakamata waandamanaji na kumpokonya Gorbachev karibu mamlaka yake yote ya kisiasa kama malipo ya uhuru wake.
Maandamano ya mwaka 1991. Mapinduzi ya mwaka huo yaliashiria mwisho wa muda wa Gorbachev madarakani.
Miezi sita baadaye, Gorbachev aliondoka, Chama cha Kikomunisti chenyewe kilipigwa marufuku na Urusi ikaanzisha mustakabali mpya, usio na uhakika.
Alipogombea urais wa Urusi mwaka 1996 alipata chini ya 5% ya kura.
Katika miaka ya 1990 aliingia kwenye mzunguko wa mihadhara ya kimataifa na kuendelea kuwasiliana na viongozi wa dunia, akibaki kuwa mtu shujaa kwa watu wengi wasio Warusi, akishinda tuzo na heshima nyingi.
Alipata pigo binafsi mnamo 1999 wakati Raisa, mke wake alipofariki kwa saratani ya damu. Uwepo wake wa mara kwa mara kando yake ulikuwa umetoa mguso wa kibinadamu kwa mageuzi yake ya kisiasa.
CHANZO CHA PICHA,GETTY IMAGES
Maelezo ya picha: Raisa alikuwa ana jukumu kubwa kwa mumewe.
Gorbachev alibaki kuwa mkosoaji mkubwa wa Rais Vladimir Putin, ambaye alimshutumu kwa kuendesha serikali inayozidi kuwakandamiza.
"Siasa zinazidi kugeuka kuwa demokrasia ya kuiga, alisema Gorbachev, "na madaraka zote zipo mikononi mwa mtendaji mkuu."
Hata hivyo, mwaka wa 2014, Gorbachev alitetea kura ya maoni iliyosababisha Urusi kuichukua Crimea.
"Wakati Crimea hapo awali iliunganishwa na Ukraine kwa kuzingatia sheria za Soviet, ambayo inamaanisha sheria za vyama, bila kuwauliza watu," Gorbachev alitangaza, "sasa watu wenyewe wameamua kurekebisha kosa hilo."
Katika kuadhimisha miaka 90 ya kuzaliwa kwa Gorbachev Machi 2021, Rais Putin alimsifu kama "mmoja wa viongozi mashuhuri wa nyakati za kisasa walioleta athari kubwa kwenye historia ya taifa letu na ulimwengu".
Na maoni ya Gorbachev juu ya urithi wake? Ilikuwa sawa kukomesha mfumo wa kiimla na Vita Baridi, na kupunguza silaha za nyuklia, alisema.
Lakini bado kulikuwa na maombolezo juu ya mapinduzi na mwisho wa Umoja wa Kisovyeti. Warusi wengi bado wanasisitiza kuwa anawajibika kwa kuanguka kwake.
Ingawa alikuwa mwanasiasa mwenye busara, Mikhail Gorbachev alishindwa kutambua kwamba haiwezekani kuleta mageuzi yake bila kuharibu mfumo mkuu wa kikomunisti ambao mamilioni katika USSR na zaidi hawakuutaka tena.
Aliongoza kuvunjwa kwa Muungano wa Sovieti ambao ulikuwepo kwa karibu miaka 70 na ulikuwa umetawala sehemu kubwa za Asia na Ulaya Mashariki.
Hata hivyo, alipoanzisha mpango wake wa mageuzi mwaka 1985, nia yake pekee ilikuwa ni kufufua uchumi wa nchi yake uliodumaa na kurekebisha michakato yake ya kisiasa.
Juhudi zake zikawa kichocheo cha mfululizo wa matukio ambayo yalileta mwisho wa utawala wa kikomunisti, sio tu ndani ya USSR, lakini pia katika mataifa mengine.
Historia yake
Mikhail Sergeyevich Gorbachev alizaliwa tarehe 2 Machi 1931 katika mkoa wa Stavropol kusini mwa Urusi.Wazazi wake wote walifanya kazi katika mashamba ya pamoja na Gorbachev alisiwamamia wavunaji mchanganyiko akiwa bado kijana.
Kufikia wakati anahitimu Chuo Kikuu cha Jimbo la Moscow mnamo 1955 alikuwa mwanachama hai wa Chama cha Kikomunisti.
CHANZO CHA PICHA, GETTY IMAGES
Gorbachev alikuwa mmoja wa kizazi kipya cha wanaharakati wa chama ambao walizidisha vuguvugu la kutokuwa na uvumilivu na viongozi wazee ambao umri ulikuwa umeenda sana katika ngazi ya juu ya uongozi wa Soviet.
Kufikia 1961 alikuwa katibu wa mkoa wa Jumuiya ya Vijana ya Kikomunisti na alikuwa mjumbe wa Kongamano la Chama.
Jukumu lake kama msimamizi wa kilimo lilimpa fursa ya kuanzisha ubunifu na hii, pamoja na hadhi yake katika chama, ilimpa ushawishi mkubwa katika eneo hilo.
Pumzi ya hewa safi
Mwaka 1978 alikwenda Moscow kama mjumbe wa Sekretarieti ya Kamati Kuu ya Kilimo na miaka miwili tu baadaye aliteuliwa kuwa mjumbe kamili wa Politburo. Wakati wa uongozi wa Yuri Andropov kama katibu mkuu, Gorbachev alifanya safari kadhaa nje ya nchi, ikiwa ni pamoja na ziara ya 1984 huko London ambapo alimvutia Waziri Mkuu Margaret Thatcher.Katika mahojiano na BBC Margaret Thatcher alisema alikuwa na matumaini kuhusu uhusiano wa siku zijazo na USSR. "Nimempenda Bwana Gorbachev," alisema. "Tunaweza kufanya biashara pamoja."
Gorbachev alitarajiwa kuchukua nafasi ya Andropov alipofariki mwaka wa 1984 lakini badala yake Konstantin Chernenko aliyekuwa mgonjwa akawa katibu mkuu.
Ndani ya mwaka mmoja, na yeye pia alifariki na Gorbachev, mwanachama mdogo zaidi wa Politburo, akamrithi.
Alikuwa katibu mkuu wa kwanza ambaye alizaliwa baada ya mapinduzi ya 1917 na alionekana kama pumzi ya hewa safi baada ya vilio vya miaka ya Leonid Brezhnev.
Mavazi maridadi ya Gorbachev na namna ya wazi ya moja kwa moja ilikuwa tofauti na ya watangulizi wake wote na Raisa alikuwa kama mwanamke wa rais wa Marekani zaidi ya mke wa katibu mkuu.
Soko huria
Kazi yake ya kwanza ilikuwa kufufua uchumi wa Sovieti, ambao ulikuwa karibu kuporomoka.Pia alikuwa mwerevu vya kutosha kuelewa kwamba kulihitajika kuwa na mageuzi ya shina na tawi ya Chama cha Kikomunisti chenyewe ikiwa mageuzi yake ya kiuchumi yangefaulu.
Suluhisho la Gorbachev lilileta maneno mawili ya Kirusi katika matumizi ya kawaida. Alisema nchi inahitaji "perestroika" au marekebisho na chombo chake cha kukabiliana nayo ni "glasnost" - uwazi.
"Mko nyuma kiuchumi," aliwaambia wakuu wa kikomunisti wa Leningrad, ambayo ilipewa jina la Saint Petersburg mnamo 1991. "Bidhaa zako mbovu ni aibu."
Lakini haikuwa nia yake kubadili udhibiti wa serikali kwa uchumi wa soko huria kama alivyoweka wazi katika hotuba yake kwa wajumbe wa chama mwaka 1985.
"Baadhi yenu mnatazama soko kama mwokozi wa uchumi wenu. Lakini, ndugu zangu, hampaswi kufikiria kuhusu waokoaji bali kuhusu meli, na meli ni ujamaa."
Silaha yake nyingine ya kukabiliana na kudumaa kwa mfumo huo ilikuwa ni demokrasia. Kwa mara ya kwanza kulikuwa na uchaguzi huru wa Bunge la Manaibu wa Watu.
Mtihani mgumu zaidi
Kutulia huko kwa utawala wa kikandamizaji kulisababisha mvurugano kati ya mataifa mengi tofauti tofauti yaliyojumuisha Muungano wa Kisovieti ulioenea. Machafuko huko Kazakhstan mnamo Desemba 1986 yalitangaza kipindi cha machafuko.Gorbachev alitaka kumaliza Vita Baridi, akifanikiwa kufanya mazungumzo na Rais wa Marekani Ronald Reagan kwa ajili ya kukomesha kundi zima la silaha kupitia mkataba wa Intermediate Nuclear Forces.
Na alitangaza kupunguzwa kwa upande mmoja wa vikosi vya kawaida vya Soviet, na hatimaye kumaliza kazi ya kufedhehesha na ya umwagaji damu ya Afghanistan.
CHANZO CHA PICHA,GETTY IMAGES
Lakini mtihani wake mgumu zaidi ulitoka kwa nchi ambazo hazikukubaliwa na Muungano wa Sovieti.
Hapa uwazi na demokrasia vilisababisha wito wa uhuru, ambao hapo awali Gorbachev aliuleta kwa nguvu.
Kuvunjika kwa USSR kulianza katika jamhuri za Baltic kaskazini. Latvia, Lithuania na Estonia zilijiondoa kutoka Moscow na kuanzisha mnyororo ambao ulienea kwa washirika wa Mkataba wa Warsaw wa Urusi.
Ulifikia kilele tarehe 9 Novemba 1989 kufuatia maandamano makubwa, raia wa Ujerumani Mashariki, safu ngumu zaidi ya mataifa ya Soviet, waliruhusiwa kuvuka kwa uhuru hadi Berlin Magharibi.
Na alitangaza kupunguzwa kwa upande mmoja wa vikosi vya kawaida vya Soviet, na hatimaye kumaliza kazi ya kufedhehesha na ya umwagaji damu ya Afghanistan.
Mwitikio wa Gorbachev haukuwa kutuma mizinga, mwitikio wa kawaida wa Soviet kwa upinzani wa wazi kama huo, lakini kutangaza kwamba kuunganishwa tena kwa Ujerumani lilikuwa jambo la ndani la Wajerumani.
Mnamo 1990, Gorbachev alitunukiwa Tuzo ya Amani ya Nobel "kwa jukumu kuu alilocheza katika mabadiliko makubwa katika uhusiano wa Mashariki na Magharibi".
Lakini kufikia Agosti 1991 walinzi wa zamani wa kikomunisti huko Moscow walikuwa wa kutosha. Walifanya mapinduzi ya kijeshi na Gorbachev alikamatwa akiwa likizo kwenye Bahari Nyeusi.
Bosi wa chama cha Moscow, Boris Yeltsin, alichukua nafasi yake, na kumaliza mapinduzi, kuwakamata waandamanaji na kumpokonya Gorbachev karibu mamlaka yake yote ya kisiasa kama malipo ya uhuru wake.
Maandamano ya mwaka 1991. Mapinduzi ya mwaka huo yaliashiria mwisho wa muda wa Gorbachev madarakani.
Miezi sita baadaye, Gorbachev aliondoka, Chama cha Kikomunisti chenyewe kilipigwa marufuku na Urusi ikaanzisha mustakabali mpya, usio na uhakika.
Miaka ya baadaye
Mikhail Gorbachev aliendelea kuwa na sauti katika maswala ya Urusi na kimataifa, lakini sifa yake nje ya nchi ilikuwa kubwa kila wakati kuliko nyumbani.Alipogombea urais wa Urusi mwaka 1996 alipata chini ya 5% ya kura.
Katika miaka ya 1990 aliingia kwenye mzunguko wa mihadhara ya kimataifa na kuendelea kuwasiliana na viongozi wa dunia, akibaki kuwa mtu shujaa kwa watu wengi wasio Warusi, akishinda tuzo na heshima nyingi.
Alipata pigo binafsi mnamo 1999 wakati Raisa, mke wake alipofariki kwa saratani ya damu. Uwepo wake wa mara kwa mara kando yake ulikuwa umetoa mguso wa kibinadamu kwa mageuzi yake ya kisiasa.
CHANZO CHA PICHA,GETTY IMAGES
Maelezo ya picha: Raisa alikuwa ana jukumu kubwa kwa mumewe.
Gorbachev alibaki kuwa mkosoaji mkubwa wa Rais Vladimir Putin, ambaye alimshutumu kwa kuendesha serikali inayozidi kuwakandamiza.
"Siasa zinazidi kugeuka kuwa demokrasia ya kuiga, alisema Gorbachev, "na madaraka zote zipo mikononi mwa mtendaji mkuu."
Hata hivyo, mwaka wa 2014, Gorbachev alitetea kura ya maoni iliyosababisha Urusi kuichukua Crimea.
"Wakati Crimea hapo awali iliunganishwa na Ukraine kwa kuzingatia sheria za Soviet, ambayo inamaanisha sheria za vyama, bila kuwauliza watu," Gorbachev alitangaza, "sasa watu wenyewe wameamua kurekebisha kosa hilo."
Katika kuadhimisha miaka 90 ya kuzaliwa kwa Gorbachev Machi 2021, Rais Putin alimsifu kama "mmoja wa viongozi mashuhuri wa nyakati za kisasa walioleta athari kubwa kwenye historia ya taifa letu na ulimwengu".
Na maoni ya Gorbachev juu ya urithi wake? Ilikuwa sawa kukomesha mfumo wa kiimla na Vita Baridi, na kupunguza silaha za nyuklia, alisema.
Lakini bado kulikuwa na maombolezo juu ya mapinduzi na mwisho wa Umoja wa Kisovyeti. Warusi wengi bado wanasisitiza kuwa anawajibika kwa kuanguka kwake.
Ingawa alikuwa mwanasiasa mwenye busara, Mikhail Gorbachev alishindwa kutambua kwamba haiwezekani kuleta mageuzi yake bila kuharibu mfumo mkuu wa kikomunisti ambao mamilioni katika USSR na zaidi hawakuutaka tena.
