Paparazi Muwazi
JF-Expert Member
- Dec 23, 2007
- 310
- 79
Urithi Mkuu wa Utamaduni Wetu Kisiasa ni Nini?
(What is the Major Heritage of Our Political Culture?)
Na: Gwandumi G.A. Mwakatobe
(Mfuatiliaji na Mchambuzi wa Masuala ya Kitaifa na Kimataifa)
Simu: 0714 511622, Barua pepe: gwandumi@hotmail.com
Januari, 2008
1. Utangulizi
Pengine nitangulie kwa kuainisha kuwa kuna njia kuu tatu za kufikia malengo ya kisiasa, hususan katika harakati za kutwaa madaraka/utawala au kutwaa nguvu za dola katika nchi au taifa. Njia hizi ni kama zifuatazo:
i. Njia ya amani ambayo huambatana na mijadala, midahalo, maandamano ya amani, usuluhishi, maridhiano na maelewano kwa pande mbili zinazotofautiana kiitikadi na kiutawala.
ii. Njia ya kuchochea vurugu, chuki na uhasama kwa wananchi dhidi ya Chama na Serikali iliyoko madarakani kwa lengo la kuleta maasi ya umma.
iii. Njia ya mapinduzi ya kijeshi au maasi ya kijeshi.
Ni njia ya kwanza pekee ambayo inazaa amani na utengamano wa kudumu katika jamii na miongoni mwa wananchi. Njia ya pili na ya tatu zimesababisha na zinaendelea kusababisha maafa makubwa sana katika jamii. Madhara hayo ni pamoja na:
Kuleta vita ya wenyewe kwa wenyewe,
Mauaji ya kutisha miongoni mwa wananchi huku waasisi wa vurugu hizo wakiwa mafichoni ama uhamishoni nje,
Uharibifu mkubwa wa mali, miundombinu na rasilimali za umma,
Lundo la wakimbizi wakihangaika huku na kule na kuleta mateso makubwa hususan kwa watoto na wanawake,
Uchungu wa kupotelewa na ndugu huendelea kuwaumiza wananchi miaka nenda rudi, hata kama vita itaisha,
Chuki na uhasama miongoni mwa kabila na kabila, eneo na eneo na wananchi na serikali, huku nchi ikigawanyika vipande vipande, hata kama vita itaisha,
Kukosekana kwa utaifa na umoja madhubuti miongoni mwa wananchi, hata kama vita itaisha.
2. Njia Ipi Sahihi Katika Kudai Haki za Kisiasa?
Kwa kuwa nchi yetu haijawahi kukumbwa na mapinduzi ya kijeshi, ukiondoa maasi ya muda mfupi ya mwaka 1964, katika makala hii tutajadili njia ya kwanza na ya pili tu, ili tuwekane sawa, mmoja mmoja na kama Taifa moja.
Njia ya amani ya kudai haki na mabadiliko ya kisiasa kwa kutumia mijadala, midahalo, maandamano ya amani, usuluhishi, maridhiano, maelewano na kusameheana, katika meza moja, imekuwa ndiyo Urithi Mkuu wa Utamaduni Wetu Kisiasa. Na pia ndiyo njia pekee na muafaka ya kusuluhisha migogoro, migongano na uhasama wa kisiasa. Naam, ndiyo njia pekee ya kudumisha utamaduni wa kupenda amani na utengamano wetu ambao kihistoria tumebahatika kuwa nao. Nasisitiza tumebahatika!
Kwanini nasema tumebahatika? Awali ya yote, ni hekima kutambua kuwa Mwenyezi Mungu ametujalia mengi hapa Tanzania. Mojawapo ya majaliwa makubwa ni sisi sote kama Taifa kujikuta tumezaliwa eneo la kijiografia katika Afrika Mashariki ambalo watu waishio eneo hili ni watulivu, wapole, waungwana na wapenda amani.
Nasema hivyo kwa kuwa hatukuchagua na wala hatukupenda kuzaliwa Tanzania, bali ni kwa kudra za Mwenyezi Mungu tukajikuta sisi na wazazi wetu tumezaliwa Tanzania - mahali ambapo watu wake wanapenda njia ya amani kusuluhisha na kuboresha mahusiano yao ya kila siku. Ama kwa hakika, tunawiwa na kuwajibika kumshukuru Mwenyezi Mungu na kulinda, kwa uwezo wetu wote, amani na utengamano tuliojaliwa na kuurithi. Natamani sana tuwe na siku maalum kila mwaka ya kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kuzaliwa Tanzania na kuwa Watanzania!
Yamkini ndiyo maana hata mababu zetu mashujaa, hususan Babu yetu Kinjekitile Ngwale na Mtwa Muyigumba Mkwawa waliwiwa vigumu mno kuwashawishi wananchi wao kuingia vitani dhidi ya Wajerumani. Tunajua na kutambua nia yao njema waliyokuwa nayo, ya kupinga uvamizi na kutawaliwa na wageni. Lakini pia wananchi wao walikuwa wanasita sana kutumia njia ya vita kupinga uvamizi.
Tunakumbuka jinsi Kinjekitile alivyolazimika kuwadanganya kwamba risasi za Wajerumani zingegeuka maji. Katika vita hiyo ya Maji Maji, kuanzia mwaka 1905-1907, nchi yetu ilipoteza idadi ya watu wapatao 120,000, kiwango cha mauaji ambacho hakijawahi kutokea katika historia ya nchi yetu! Na mbaya zaidi, hata shujaa wetu Kinjekitile akanyongwa kinyama eneo la Mohoro, Kilwa.
Tumerithi nchi ambayo watu wake hawapendi vurugu.
Tumerithi nchi ambayo watu wake hawapendi uchochezi wa chuki.
Tumerithi nchi ambayo watu wake hawana hulka ya kujengeana uhasama.
Tumerihti nchi ambayo watu wake hawapendi vita.
Naam, tumerithi nchi ambayo inatukuza na kuenzi amani na utengamano.
Hakika ni muhimu sana kulifahamu hili, kabla ya kufumua hasira na jazba za kisiasa - Eh Mola wetu pishia mbali!
Aidha, pamoja na kwamba Baba wa Taifa, Mwalimu Julius Kambarage Nyerere alikuwa mkakamavu mno mithili ya askari jeshi na mwenye ushawishi mkubwa, hakuthubutu hata kidogo kutumia njia za kivita au kuleta uhasama au vurugu zozote katika kudai uhuru. Alijua fika jinsi ambavyo Watanganyika hawakupenda vita.
Kuna wakati Mwalimu Nyerere aliwahi kusema watu walikuwa bado wana hofu na woga wa mauaji ya vita vya Maji Maji na kuanza kuogopa harakati zake za kudai uhuru wakihisi kujirudia kwa yaliyomkuta Kinjekitile Ngwale.
Mwalimu alisema kuna watu wengi walikuwa bado wana kumbukumbu za vita ya Maji Maji. Mwalimu akatumia njia ya amani na maelewano (Non-Violence Method) kwa hoja madhubuti, na zenye nguvu katika kudai uhuru, pasipo vurugu ama uhasama, na pasipo chembe ya tone la damu. Baada ya uhuru Mwalimu alizidi kudumisha na kuimarisha amani, kiasi ambacho Tanzania tumejikuta tuko katika nchi yenye misingi thabiti ya amani iliyotukuka. Nchi jirani zote zimetikisika na zingine zinaendelea kutikisika huku kimbilio lao pekee la usalama imebaki kuwa Tanzania.
Ingawa baadhi ya nchi za Afrika na kwingineko zilitumia njia za kijeshi kudai uhuru, pia kwa nia njema, bado madhara yake ni makubwa hadi leo. Haki zozote zinazodaiwa kwa njia zisizo za amani, madhara yake huendelea hata kama vita itaisha. Imethibitika sasa kuwa, ni heri kuchelewa kupata haki kwa njia ya amani na maridhiano kuliko kupata haki kwa njia dhalimu na dhalili, hasa kuchochea vurugu, chuki na uhasama wa kisasa. Kama haki huzaa amani, kamwe vurugu, chuki na uhasama haviwezi kuwa mbadala wa kuzaa amani - haviwezi kudumisha msingi wa umoja. Ni machafuko tu!
Hivyo basi, si ajabu kuona kwamba Rais wetu Jakaya Mrisho Kikwete alipokuwa akilihutubia Bunge kwa mara ya kwanza Desemba 30, 2005 alitaja vipaumbele 10 kama vigezo na shabaha za serikali ya awamu ya nne (SAN). Kipaumbele cha kwanza kabisa ni Kuhakikisha kuwa Amani, Utulivu na Umoja wa nchi yetu na watu wake vinadumishwa. Tukidumisha amani ndipo dira kuu ya CCM na SAN ya Maisha Bora kwa Kila Mtanzania, itafikiwa na kuonekana kwa dhahiri.
Nasikitika kwamba vurugu, chuki na uhasama unaanzishwa na wanasiasa, huku Wapinzani wakianzisha, kuchochea na kushabikia vurugu, chuki na uhasama huo, kwa matusi, lugha chafu na kejeli za kizushi. Siasa za vurugu, chuki na uhasama (political violence) si kasumba ya Watanzania. Si hulka yetu. Ndiyo, si utamaduni wetu. Tumesema mababu walishindwa kutumia njia hii. Tumesema Mwalimu akijua hilo, kamwe hakuthubutu kutumia njia ya kuchochea vurugu. Alikuwa mpatanishi, na aliendelea kuthaminiwa na kuheshimiwa na hata maadui wake wakoloni.
Sambamba na hili, lazima tutambue pia hata usemi wa Watanzania: maongezi yao, mahusiano yao na mawasiliano yao huashiria amani, upole na uungwana. Ni Watanzania pekee duniani kote ambao wakiingia dukani husema: naomba sukari, naomba chumvi, naomba kiberiti, naomba kipande cha sabuni utadhani anapewa bure. Kumbe analipia! Kuomba kitu unachotaka dukani ni lugha ya upole, uungwana na unyenyekivu. Ni ishara ya upendo - hata kama unalipia. Nchi zingine hutumia maneno makali kama: leta hapa sukari! toa kiberiti! nipe haraka chumvi kilo moja! Lugha ya ukali na amri si hulka ya Mtanzania.
Tunashuhudia kwenye misiba na wakati wa kuuguza wagonjwa, utakuta mara nyingi watu ambao si ndugu zako wa damu au wa kabila moja wanakuwa wengi kuliko hata ndugu wa damu au kabila moja kuja kukufariji na kukusaidia, kudhihirisha kuwa Watanzania tuna umoja ambao umetufanya sote tujione ndugu. Aidha nimekuwa nikishuhudia misikitini na makanisani watu wakibubujika machozi kuombea amani nchi yetu na viongozi wetu. Jambo hili ni nadra sana kuliona nchi zingine isipokuwa Tanzania.
Mimi mwenyewe nakumbuka niliwahi kuasisi chama mwaka 2001 kilichoitwa HArakati za MAbadiliko SAhihi, kwa kifupi HAMASA. Katika harakati zetu za kujinadi tulijaribu kutumia maneno makali, lakini mwitikio wa wananchi ulituona ni wenye siasa kali na kuanza kutuogopa kila tupitapo na kutuona hatufai kabisa kuwa viongozi na watetezi wa utamaduni wa amani na utengamano. Kwanini?
Nikajifunza kwamba Watanzania hawapendi maneno makali na ya jazba. Kumbe unaweza kupeleka ujumbe ule ule, lakini kwa maneno yenye busara na upole, ukaeleweka na kukubalika. Tunakumbuka jinsi CUF walivyokuja na maneno makali ya jino kwa jino na ngangari, mwishowe tunajua wananchi waliwanyima kura na kuwapa CCM ushindi mkubwa, huku CUF wakihusishwa na watu wa siasa kali na za shari. Mpaka leo wengi huamini hivyo!
Wapinzani wanapodiriki kusema tumuenzi Nyerere, tujiulize wao wanamuenzi kwa lipi? Yeye aliienzi sana amani na kutoa fikra na mitazamo yake huru katika vikao mbalimbali pasipo kuchochea vurugu ama kujenga uhasama. Baada ya kumaliza mijadala yake alisisitiza kwa kusema kiongozi bora atatoka CCM. Ni wazi kwamba alijua ni CCM pekee ndiyo waliodumisha na ndiyo watakaodumisha amani ya nchi hii. Na hapa tunatambua sasa kwanini Rais Jakaya Kikwete kachagua shabaha ya Chama na Serikali yake kuwa ni Amani. Na kwa hakika, ndiye anayeonesha kumuenzi Mwalimu Nyerere na fikra zake. Wapinzani kuleta vurugu, matusi, chuki na uhasama kamwe si kumuenzi Mwalimu. Ni nini basi, kama si maneno ya mkosaji tu!?
3. Dosari Kuu za Vyama vya Upinzani Kuchochea na Kushabikia Njia za Vurugu, Chuki na Uhasama wa Kisiasa
Kutaka wananchi wakichukie Chama Cha Mapinduzi na Serikali yake.
Kutaka waonewe huruma na umma (public sympathy) pale wanapovunja ama kukiuka sheria kwa makusudi na kuchukuliwa hatua. Mfano ni kuendesha mihadhara hata baada ya muda unaoruhusiwa kiusalama kupita; kufanya maandamano pasipo taarifa ili wazuiwe na kulalamika kuwa wanaonewa na dola, huku wakijua wamefanya makusudi; kusema uongo wowote Bungeni au hata nje ya Bunge ili wachukuliwe hatua na kuanza kulalama kwamba wanakandamizwa na CCM. Bahati mbaya sana kwamba baadhi ya wananchi hawafanyi utafiti na kisha kuamini kuwa Wapinzani wanaonewa na kuanza kuwahurumia bila kujua kwamba ni ghiliba. Hapo ndipo Wapinzani hujisikia wametimiza malengo ya fitina na uongo wao. Hata hivyo, punde ukweli hujulikana na kuwaacha wakiumbuka na kudharaulika.
Kujifanya wao ni dawa ya matatizo yetu bila kuonesha kinagaubaga ni namna gani ama jinsi gani watayaondoa. Tunakumbuka jinsi Watanzania walivyowahi kuahidiwa kwa mbwembwe ahadi hewa ya umeme wa bei rahisi na matrekta. Ni ajabu kwamba leo bado wanathubutu kuikosoa Serikali bila soni!
Kupenda umaarufu wa kusikika kwenye vyombo vya habari. Wapinzani wengi hujisikia raha sana kuonekana magazetini na kwenye runinga. Wandishi wa habari ni mashahidi wanavyobughudhiwa na kufokewa ikiwa hawajawaandika ama kuwaonesha kwenye runinga.
Kutaka kukubalika kwa wananchi sehemu ambayo hawakubaliki. Hutunga uchonganishi na kutaja kila tatizo kuwa linatokana na CCM na Serikali yake. Nakumbuka siku moja Ibrahim Lipumba alipotea kwenye barabara inayounganisha wilaya za Kiteto na Kondoa. Hakuona kuwa ni kutokuwa makini kwa dereva wake, au Chama chake, kutoijua vizuri jiografia ya Kondoa na Kiteto. Bali akakurupuka na kusema ni matatizo ya CCM na Serikali yake hawajaweka kibao! Ndiyo maana hawajifunzi, maana wanajua wa kumsingizia.
Tamaa ya kupenda madaraka na kupata utawala kwa njia za haraka kwa mgongo wa matatizo ya wananchi - bila kujihoji uwezo wao.
Wapinzani wengi wana wivu mkubwa wa kuona CCM kinaendelea kutawala. Kero yao kubwa si matatizo ya wananchi, bali kuona CCM ikizidi kuimarika na kukubalika. Wengi wanatamani angalau hata siku moja tu waje kuingia ikulu kama marais - basi! Hawana kabisa mikakati ya kuwa karibu na wananchi na kujua shida zao. Si ajabu basi kuona kuwa huwatembelea wananchi wakati wa kampeni za uchaguzi tu. Wivu na uroho wa madaraka ndiyo ambao huwafanya wapandwe na hasira na jazba pindi wanaposhindwa kidemokrasia.
4. Chanzo cha Vyama vya Upinzani Kutumia Njia za Vurugu, Chuki na Uhasama wa Kisiasa
Upofu wao wa kutotaka kwanza kuwatambua na kuwaelewa wananchi wanachotaka. Hupenda kusikilizwa wao pasipo kuwasikiliza wananchi.
Tamaa, uroho na ubinafsi wa kupindukia wa kupenda madaraka na utukufu. Kuna kiongozi mmoja wa Upinzani aliniambia msukumo wake mkubwa wa kutaka awe Rais kwa gharama yoyote ni mbwembwe za misafara ya Rais. Akasema anahusudu sana Rais anavyopitishwa barabarani huku magari na watu wakimpisha njia nzima! Nikastaajabu na kubaki mdomo wazi! Ubinafsi ulioje!!
Kukosa dira (vision) inayowalenga wananchi, kama ambavyo dira ya wazi ya CCM na SAN chini ya Rais Jakaya Kikwete ni Maisha Bora kwa Kila Mtanzania. Wapinzani wote dira na lengo lao ni kuiongoa CCM - si kungoa kero za wananchi. Huko hawaoni - wamekosa dira!
Kutumia ajenda za matakwa ya mataifa ya nje. Wapinzani hujinasibisha sana na wafadhili wa nje na kueneza masuala ambayo asilani hayalengi chanzo cha kero zetu na namna ya kutatua. Kama ni demokrasia, hakuna chama chenye demokrasia kama CCM. Kama ni misingi ya kidemokrasia, hakuna nchi yenye demokrasia pana kama Tanzania. Tunakumbuka jinsi ambavyo Mwalimu Nyerere alivyopiga marufuku Machifu na watemi, na kisha kuwapa wananchi mamlaka ya kuamua mambo yao na kuchaguana bila ubaguzi. Kutaka kujipendekeza kwa Wafadhili ndiko kulikowaponza CHADEMA mwaka 2005 na kujikuta wakiwaacha wagombea Ubunge na Udiwani wakikosa hata nauli ya daladala. Wagombea hao walijikuta wakikwama kabisa huku Mwenyekiti wao akiambaa ambaa angani na Helikopta kwa gharama kubwa sana kwa siku moja.
Kama pesa wanazopewa Wapinzani na Wafadhili wangezitumia kuchangia ujenzi wa madarasi, kutengeneza madawati na kununua vitabu vya kiada, tungesema kweli wana uzalendo.
Kama wangechangia fedha hizo wapatazo kurekebisha miundombinu. Mathalani kuchonga barabara, tungesema wanajua shida za wananchi.
Kama wangetoa fedha wanazopewa na wafadhili kwa kuwapa mikopo midogo midogo vijana, tungesema kweli wanawajali na kuwa na uchungu nao.
Kama wangejenga zahanati kwa fedha wanazopewa na Wafadhili wao wa nje, tungesema kweli wana huruma na wagonjwa.
Kama wangewasadia wakulima kupata zana za kisasa na pembejeo za kilimo, tungesema kweli hawa wanajua sekta muhimu katika nchi hii.
Kama wangechimba visima vya maji kwa fedha wanazopewa na Wafadhili wao wa nje, tungesema kweli wanajua jinsi wanawake wanavyohangaika kutafuta maji kila siku.
Je, wananchi watakosea wakifikia hatua ya kuwaita walafi? Haingii akilini kushinda kulumbana tu na kuilalamikia CCM hata shida ambazo wanaweza kuzitatua. Kwa kuwa hawana uchungu na wananchi na nchi yetu wanaamua kuambaa ambaa angani kama tai kwa gharama kubwa. Wanangangania CCM ifanye hiki na kile kama vile nchi hii si yao! Kama wanaweza kuwa angani kwa masaa machache kwa milioni 10 kwa siku, kwanini hawaoni busara ya kutumia pesa hizo kusaidia yatima? Pamoja na hayo, bado wanataka kuleta vurugu, chuki na uhasama. Nawashauri wananchi kwa ujumla, tusiwachukie, bali tuwapuuze - na ikibidi tuwaelimishe na kuwakumbusha wajibu wao kwa nchi na Taifa lao kwa amani.
5. Hitimisho
Hivi karibuni Rais wetu Jakaya Mrisho Kikwete alipokuwa akihutubia wanafunzi wanaosoma Kampala, Uganda, baada ya kuhudhuria mkutano wa Wakuu wa Jumuiya ya Madola (CHOGM) alisema: Tusizifikishe tofauti zetu za kisiasa kiasi cha kukosa usalama.
Kabla ya kuuawa mnamo Januari 30, 1948, Mohandis Karamchand Ghandi, almaarufu kama Mahatma Ghandi, aliwahi kusema: My business in life has been for the past 33 years to enlist the friendship of the whole of humanity by befriending mankind, irrespective of race, colour or creed." Kwa tafsiri rahisi alimaanisha: Kazi yangu katika maisha kwa miaka 33 iliyopita, imekuwa ni kuandaa orodha ya urafiki na binadamu wote, kwa kuwafanya wawe marafiki bila kujali asili ya mtu, rangi au imani.
Nawaasa wanasiasa wote na hususan kutoka Vyama vya Upinzani, tuache kabisa kupandikiza lugha za ukatili, vitendo vya ukatili na tabia za ukatili kwa watoto wetu, kwa vijana wetu na kwa wananchi wetu wote kwa ujumla. Sio utamaduni wetu!
Urithi Mkuu wa Utamaduni Wetu Kisiasa ni Amani na Utengamano. Tuuenzi!
(What is the Major Heritage of Our Political Culture?)
Na: Gwandumi G.A. Mwakatobe
(Mfuatiliaji na Mchambuzi wa Masuala ya Kitaifa na Kimataifa)
Simu: 0714 511622, Barua pepe: gwandumi@hotmail.com
Januari, 2008
1. Utangulizi
Pengine nitangulie kwa kuainisha kuwa kuna njia kuu tatu za kufikia malengo ya kisiasa, hususan katika harakati za kutwaa madaraka/utawala au kutwaa nguvu za dola katika nchi au taifa. Njia hizi ni kama zifuatazo:
i. Njia ya amani ambayo huambatana na mijadala, midahalo, maandamano ya amani, usuluhishi, maridhiano na maelewano kwa pande mbili zinazotofautiana kiitikadi na kiutawala.
ii. Njia ya kuchochea vurugu, chuki na uhasama kwa wananchi dhidi ya Chama na Serikali iliyoko madarakani kwa lengo la kuleta maasi ya umma.
iii. Njia ya mapinduzi ya kijeshi au maasi ya kijeshi.
Ni njia ya kwanza pekee ambayo inazaa amani na utengamano wa kudumu katika jamii na miongoni mwa wananchi. Njia ya pili na ya tatu zimesababisha na zinaendelea kusababisha maafa makubwa sana katika jamii. Madhara hayo ni pamoja na:
Kuleta vita ya wenyewe kwa wenyewe,
Mauaji ya kutisha miongoni mwa wananchi huku waasisi wa vurugu hizo wakiwa mafichoni ama uhamishoni nje,
Uharibifu mkubwa wa mali, miundombinu na rasilimali za umma,
Lundo la wakimbizi wakihangaika huku na kule na kuleta mateso makubwa hususan kwa watoto na wanawake,
Uchungu wa kupotelewa na ndugu huendelea kuwaumiza wananchi miaka nenda rudi, hata kama vita itaisha,
Chuki na uhasama miongoni mwa kabila na kabila, eneo na eneo na wananchi na serikali, huku nchi ikigawanyika vipande vipande, hata kama vita itaisha,
Kukosekana kwa utaifa na umoja madhubuti miongoni mwa wananchi, hata kama vita itaisha.
2. Njia Ipi Sahihi Katika Kudai Haki za Kisiasa?
Kwa kuwa nchi yetu haijawahi kukumbwa na mapinduzi ya kijeshi, ukiondoa maasi ya muda mfupi ya mwaka 1964, katika makala hii tutajadili njia ya kwanza na ya pili tu, ili tuwekane sawa, mmoja mmoja na kama Taifa moja.
Njia ya amani ya kudai haki na mabadiliko ya kisiasa kwa kutumia mijadala, midahalo, maandamano ya amani, usuluhishi, maridhiano, maelewano na kusameheana, katika meza moja, imekuwa ndiyo Urithi Mkuu wa Utamaduni Wetu Kisiasa. Na pia ndiyo njia pekee na muafaka ya kusuluhisha migogoro, migongano na uhasama wa kisiasa. Naam, ndiyo njia pekee ya kudumisha utamaduni wa kupenda amani na utengamano wetu ambao kihistoria tumebahatika kuwa nao. Nasisitiza tumebahatika!
Kwanini nasema tumebahatika? Awali ya yote, ni hekima kutambua kuwa Mwenyezi Mungu ametujalia mengi hapa Tanzania. Mojawapo ya majaliwa makubwa ni sisi sote kama Taifa kujikuta tumezaliwa eneo la kijiografia katika Afrika Mashariki ambalo watu waishio eneo hili ni watulivu, wapole, waungwana na wapenda amani.
Nasema hivyo kwa kuwa hatukuchagua na wala hatukupenda kuzaliwa Tanzania, bali ni kwa kudra za Mwenyezi Mungu tukajikuta sisi na wazazi wetu tumezaliwa Tanzania - mahali ambapo watu wake wanapenda njia ya amani kusuluhisha na kuboresha mahusiano yao ya kila siku. Ama kwa hakika, tunawiwa na kuwajibika kumshukuru Mwenyezi Mungu na kulinda, kwa uwezo wetu wote, amani na utengamano tuliojaliwa na kuurithi. Natamani sana tuwe na siku maalum kila mwaka ya kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa kuzaliwa Tanzania na kuwa Watanzania!
Yamkini ndiyo maana hata mababu zetu mashujaa, hususan Babu yetu Kinjekitile Ngwale na Mtwa Muyigumba Mkwawa waliwiwa vigumu mno kuwashawishi wananchi wao kuingia vitani dhidi ya Wajerumani. Tunajua na kutambua nia yao njema waliyokuwa nayo, ya kupinga uvamizi na kutawaliwa na wageni. Lakini pia wananchi wao walikuwa wanasita sana kutumia njia ya vita kupinga uvamizi.
Tunakumbuka jinsi Kinjekitile alivyolazimika kuwadanganya kwamba risasi za Wajerumani zingegeuka maji. Katika vita hiyo ya Maji Maji, kuanzia mwaka 1905-1907, nchi yetu ilipoteza idadi ya watu wapatao 120,000, kiwango cha mauaji ambacho hakijawahi kutokea katika historia ya nchi yetu! Na mbaya zaidi, hata shujaa wetu Kinjekitile akanyongwa kinyama eneo la Mohoro, Kilwa.
Tumerithi nchi ambayo watu wake hawapendi vurugu.
Tumerithi nchi ambayo watu wake hawapendi uchochezi wa chuki.
Tumerithi nchi ambayo watu wake hawana hulka ya kujengeana uhasama.
Tumerihti nchi ambayo watu wake hawapendi vita.
Naam, tumerithi nchi ambayo inatukuza na kuenzi amani na utengamano.
Hakika ni muhimu sana kulifahamu hili, kabla ya kufumua hasira na jazba za kisiasa - Eh Mola wetu pishia mbali!
Aidha, pamoja na kwamba Baba wa Taifa, Mwalimu Julius Kambarage Nyerere alikuwa mkakamavu mno mithili ya askari jeshi na mwenye ushawishi mkubwa, hakuthubutu hata kidogo kutumia njia za kivita au kuleta uhasama au vurugu zozote katika kudai uhuru. Alijua fika jinsi ambavyo Watanganyika hawakupenda vita.
Kuna wakati Mwalimu Nyerere aliwahi kusema watu walikuwa bado wana hofu na woga wa mauaji ya vita vya Maji Maji na kuanza kuogopa harakati zake za kudai uhuru wakihisi kujirudia kwa yaliyomkuta Kinjekitile Ngwale.
Mwalimu alisema kuna watu wengi walikuwa bado wana kumbukumbu za vita ya Maji Maji. Mwalimu akatumia njia ya amani na maelewano (Non-Violence Method) kwa hoja madhubuti, na zenye nguvu katika kudai uhuru, pasipo vurugu ama uhasama, na pasipo chembe ya tone la damu. Baada ya uhuru Mwalimu alizidi kudumisha na kuimarisha amani, kiasi ambacho Tanzania tumejikuta tuko katika nchi yenye misingi thabiti ya amani iliyotukuka. Nchi jirani zote zimetikisika na zingine zinaendelea kutikisika huku kimbilio lao pekee la usalama imebaki kuwa Tanzania.
Ingawa baadhi ya nchi za Afrika na kwingineko zilitumia njia za kijeshi kudai uhuru, pia kwa nia njema, bado madhara yake ni makubwa hadi leo. Haki zozote zinazodaiwa kwa njia zisizo za amani, madhara yake huendelea hata kama vita itaisha. Imethibitika sasa kuwa, ni heri kuchelewa kupata haki kwa njia ya amani na maridhiano kuliko kupata haki kwa njia dhalimu na dhalili, hasa kuchochea vurugu, chuki na uhasama wa kisasa. Kama haki huzaa amani, kamwe vurugu, chuki na uhasama haviwezi kuwa mbadala wa kuzaa amani - haviwezi kudumisha msingi wa umoja. Ni machafuko tu!
Hivyo basi, si ajabu kuona kwamba Rais wetu Jakaya Mrisho Kikwete alipokuwa akilihutubia Bunge kwa mara ya kwanza Desemba 30, 2005 alitaja vipaumbele 10 kama vigezo na shabaha za serikali ya awamu ya nne (SAN). Kipaumbele cha kwanza kabisa ni Kuhakikisha kuwa Amani, Utulivu na Umoja wa nchi yetu na watu wake vinadumishwa. Tukidumisha amani ndipo dira kuu ya CCM na SAN ya Maisha Bora kwa Kila Mtanzania, itafikiwa na kuonekana kwa dhahiri.
Nasikitika kwamba vurugu, chuki na uhasama unaanzishwa na wanasiasa, huku Wapinzani wakianzisha, kuchochea na kushabikia vurugu, chuki na uhasama huo, kwa matusi, lugha chafu na kejeli za kizushi. Siasa za vurugu, chuki na uhasama (political violence) si kasumba ya Watanzania. Si hulka yetu. Ndiyo, si utamaduni wetu. Tumesema mababu walishindwa kutumia njia hii. Tumesema Mwalimu akijua hilo, kamwe hakuthubutu kutumia njia ya kuchochea vurugu. Alikuwa mpatanishi, na aliendelea kuthaminiwa na kuheshimiwa na hata maadui wake wakoloni.
Sambamba na hili, lazima tutambue pia hata usemi wa Watanzania: maongezi yao, mahusiano yao na mawasiliano yao huashiria amani, upole na uungwana. Ni Watanzania pekee duniani kote ambao wakiingia dukani husema: naomba sukari, naomba chumvi, naomba kiberiti, naomba kipande cha sabuni utadhani anapewa bure. Kumbe analipia! Kuomba kitu unachotaka dukani ni lugha ya upole, uungwana na unyenyekivu. Ni ishara ya upendo - hata kama unalipia. Nchi zingine hutumia maneno makali kama: leta hapa sukari! toa kiberiti! nipe haraka chumvi kilo moja! Lugha ya ukali na amri si hulka ya Mtanzania.
Tunashuhudia kwenye misiba na wakati wa kuuguza wagonjwa, utakuta mara nyingi watu ambao si ndugu zako wa damu au wa kabila moja wanakuwa wengi kuliko hata ndugu wa damu au kabila moja kuja kukufariji na kukusaidia, kudhihirisha kuwa Watanzania tuna umoja ambao umetufanya sote tujione ndugu. Aidha nimekuwa nikishuhudia misikitini na makanisani watu wakibubujika machozi kuombea amani nchi yetu na viongozi wetu. Jambo hili ni nadra sana kuliona nchi zingine isipokuwa Tanzania.
Mimi mwenyewe nakumbuka niliwahi kuasisi chama mwaka 2001 kilichoitwa HArakati za MAbadiliko SAhihi, kwa kifupi HAMASA. Katika harakati zetu za kujinadi tulijaribu kutumia maneno makali, lakini mwitikio wa wananchi ulituona ni wenye siasa kali na kuanza kutuogopa kila tupitapo na kutuona hatufai kabisa kuwa viongozi na watetezi wa utamaduni wa amani na utengamano. Kwanini?
Nikajifunza kwamba Watanzania hawapendi maneno makali na ya jazba. Kumbe unaweza kupeleka ujumbe ule ule, lakini kwa maneno yenye busara na upole, ukaeleweka na kukubalika. Tunakumbuka jinsi CUF walivyokuja na maneno makali ya jino kwa jino na ngangari, mwishowe tunajua wananchi waliwanyima kura na kuwapa CCM ushindi mkubwa, huku CUF wakihusishwa na watu wa siasa kali na za shari. Mpaka leo wengi huamini hivyo!
Wapinzani wanapodiriki kusema tumuenzi Nyerere, tujiulize wao wanamuenzi kwa lipi? Yeye aliienzi sana amani na kutoa fikra na mitazamo yake huru katika vikao mbalimbali pasipo kuchochea vurugu ama kujenga uhasama. Baada ya kumaliza mijadala yake alisisitiza kwa kusema kiongozi bora atatoka CCM. Ni wazi kwamba alijua ni CCM pekee ndiyo waliodumisha na ndiyo watakaodumisha amani ya nchi hii. Na hapa tunatambua sasa kwanini Rais Jakaya Kikwete kachagua shabaha ya Chama na Serikali yake kuwa ni Amani. Na kwa hakika, ndiye anayeonesha kumuenzi Mwalimu Nyerere na fikra zake. Wapinzani kuleta vurugu, matusi, chuki na uhasama kamwe si kumuenzi Mwalimu. Ni nini basi, kama si maneno ya mkosaji tu!?
3. Dosari Kuu za Vyama vya Upinzani Kuchochea na Kushabikia Njia za Vurugu, Chuki na Uhasama wa Kisiasa
Kutaka wananchi wakichukie Chama Cha Mapinduzi na Serikali yake.
Kutaka waonewe huruma na umma (public sympathy) pale wanapovunja ama kukiuka sheria kwa makusudi na kuchukuliwa hatua. Mfano ni kuendesha mihadhara hata baada ya muda unaoruhusiwa kiusalama kupita; kufanya maandamano pasipo taarifa ili wazuiwe na kulalamika kuwa wanaonewa na dola, huku wakijua wamefanya makusudi; kusema uongo wowote Bungeni au hata nje ya Bunge ili wachukuliwe hatua na kuanza kulalama kwamba wanakandamizwa na CCM. Bahati mbaya sana kwamba baadhi ya wananchi hawafanyi utafiti na kisha kuamini kuwa Wapinzani wanaonewa na kuanza kuwahurumia bila kujua kwamba ni ghiliba. Hapo ndipo Wapinzani hujisikia wametimiza malengo ya fitina na uongo wao. Hata hivyo, punde ukweli hujulikana na kuwaacha wakiumbuka na kudharaulika.
Kujifanya wao ni dawa ya matatizo yetu bila kuonesha kinagaubaga ni namna gani ama jinsi gani watayaondoa. Tunakumbuka jinsi Watanzania walivyowahi kuahidiwa kwa mbwembwe ahadi hewa ya umeme wa bei rahisi na matrekta. Ni ajabu kwamba leo bado wanathubutu kuikosoa Serikali bila soni!
Kupenda umaarufu wa kusikika kwenye vyombo vya habari. Wapinzani wengi hujisikia raha sana kuonekana magazetini na kwenye runinga. Wandishi wa habari ni mashahidi wanavyobughudhiwa na kufokewa ikiwa hawajawaandika ama kuwaonesha kwenye runinga.
Kutaka kukubalika kwa wananchi sehemu ambayo hawakubaliki. Hutunga uchonganishi na kutaja kila tatizo kuwa linatokana na CCM na Serikali yake. Nakumbuka siku moja Ibrahim Lipumba alipotea kwenye barabara inayounganisha wilaya za Kiteto na Kondoa. Hakuona kuwa ni kutokuwa makini kwa dereva wake, au Chama chake, kutoijua vizuri jiografia ya Kondoa na Kiteto. Bali akakurupuka na kusema ni matatizo ya CCM na Serikali yake hawajaweka kibao! Ndiyo maana hawajifunzi, maana wanajua wa kumsingizia.
Tamaa ya kupenda madaraka na kupata utawala kwa njia za haraka kwa mgongo wa matatizo ya wananchi - bila kujihoji uwezo wao.
Wapinzani wengi wana wivu mkubwa wa kuona CCM kinaendelea kutawala. Kero yao kubwa si matatizo ya wananchi, bali kuona CCM ikizidi kuimarika na kukubalika. Wengi wanatamani angalau hata siku moja tu waje kuingia ikulu kama marais - basi! Hawana kabisa mikakati ya kuwa karibu na wananchi na kujua shida zao. Si ajabu basi kuona kuwa huwatembelea wananchi wakati wa kampeni za uchaguzi tu. Wivu na uroho wa madaraka ndiyo ambao huwafanya wapandwe na hasira na jazba pindi wanaposhindwa kidemokrasia.
4. Chanzo cha Vyama vya Upinzani Kutumia Njia za Vurugu, Chuki na Uhasama wa Kisiasa
Upofu wao wa kutotaka kwanza kuwatambua na kuwaelewa wananchi wanachotaka. Hupenda kusikilizwa wao pasipo kuwasikiliza wananchi.
Tamaa, uroho na ubinafsi wa kupindukia wa kupenda madaraka na utukufu. Kuna kiongozi mmoja wa Upinzani aliniambia msukumo wake mkubwa wa kutaka awe Rais kwa gharama yoyote ni mbwembwe za misafara ya Rais. Akasema anahusudu sana Rais anavyopitishwa barabarani huku magari na watu wakimpisha njia nzima! Nikastaajabu na kubaki mdomo wazi! Ubinafsi ulioje!!
Kukosa dira (vision) inayowalenga wananchi, kama ambavyo dira ya wazi ya CCM na SAN chini ya Rais Jakaya Kikwete ni Maisha Bora kwa Kila Mtanzania. Wapinzani wote dira na lengo lao ni kuiongoa CCM - si kungoa kero za wananchi. Huko hawaoni - wamekosa dira!
Kutumia ajenda za matakwa ya mataifa ya nje. Wapinzani hujinasibisha sana na wafadhili wa nje na kueneza masuala ambayo asilani hayalengi chanzo cha kero zetu na namna ya kutatua. Kama ni demokrasia, hakuna chama chenye demokrasia kama CCM. Kama ni misingi ya kidemokrasia, hakuna nchi yenye demokrasia pana kama Tanzania. Tunakumbuka jinsi ambavyo Mwalimu Nyerere alivyopiga marufuku Machifu na watemi, na kisha kuwapa wananchi mamlaka ya kuamua mambo yao na kuchaguana bila ubaguzi. Kutaka kujipendekeza kwa Wafadhili ndiko kulikowaponza CHADEMA mwaka 2005 na kujikuta wakiwaacha wagombea Ubunge na Udiwani wakikosa hata nauli ya daladala. Wagombea hao walijikuta wakikwama kabisa huku Mwenyekiti wao akiambaa ambaa angani na Helikopta kwa gharama kubwa sana kwa siku moja.
Kama pesa wanazopewa Wapinzani na Wafadhili wangezitumia kuchangia ujenzi wa madarasi, kutengeneza madawati na kununua vitabu vya kiada, tungesema kweli wana uzalendo.
Kama wangechangia fedha hizo wapatazo kurekebisha miundombinu. Mathalani kuchonga barabara, tungesema wanajua shida za wananchi.
Kama wangetoa fedha wanazopewa na wafadhili kwa kuwapa mikopo midogo midogo vijana, tungesema kweli wanawajali na kuwa na uchungu nao.
Kama wangejenga zahanati kwa fedha wanazopewa na Wafadhili wao wa nje, tungesema kweli wana huruma na wagonjwa.
Kama wangewasadia wakulima kupata zana za kisasa na pembejeo za kilimo, tungesema kweli hawa wanajua sekta muhimu katika nchi hii.
Kama wangechimba visima vya maji kwa fedha wanazopewa na Wafadhili wao wa nje, tungesema kweli wanajua jinsi wanawake wanavyohangaika kutafuta maji kila siku.
Je, wananchi watakosea wakifikia hatua ya kuwaita walafi? Haingii akilini kushinda kulumbana tu na kuilalamikia CCM hata shida ambazo wanaweza kuzitatua. Kwa kuwa hawana uchungu na wananchi na nchi yetu wanaamua kuambaa ambaa angani kama tai kwa gharama kubwa. Wanangangania CCM ifanye hiki na kile kama vile nchi hii si yao! Kama wanaweza kuwa angani kwa masaa machache kwa milioni 10 kwa siku, kwanini hawaoni busara ya kutumia pesa hizo kusaidia yatima? Pamoja na hayo, bado wanataka kuleta vurugu, chuki na uhasama. Nawashauri wananchi kwa ujumla, tusiwachukie, bali tuwapuuze - na ikibidi tuwaelimishe na kuwakumbusha wajibu wao kwa nchi na Taifa lao kwa amani.
5. Hitimisho
Hivi karibuni Rais wetu Jakaya Mrisho Kikwete alipokuwa akihutubia wanafunzi wanaosoma Kampala, Uganda, baada ya kuhudhuria mkutano wa Wakuu wa Jumuiya ya Madola (CHOGM) alisema: Tusizifikishe tofauti zetu za kisiasa kiasi cha kukosa usalama.
Kabla ya kuuawa mnamo Januari 30, 1948, Mohandis Karamchand Ghandi, almaarufu kama Mahatma Ghandi, aliwahi kusema: My business in life has been for the past 33 years to enlist the friendship of the whole of humanity by befriending mankind, irrespective of race, colour or creed." Kwa tafsiri rahisi alimaanisha: Kazi yangu katika maisha kwa miaka 33 iliyopita, imekuwa ni kuandaa orodha ya urafiki na binadamu wote, kwa kuwafanya wawe marafiki bila kujali asili ya mtu, rangi au imani.
Nawaasa wanasiasa wote na hususan kutoka Vyama vya Upinzani, tuache kabisa kupandikiza lugha za ukatili, vitendo vya ukatili na tabia za ukatili kwa watoto wetu, kwa vijana wetu na kwa wananchi wetu wote kwa ujumla. Sio utamaduni wetu!
Urithi Mkuu wa Utamaduni Wetu Kisiasa ni Amani na Utengamano. Tuuenzi!