Moaz
Member
- Apr 6, 2018
- 91
- 129
Viongozi wa serikali katika nchi nyingi za Dunia ya Tatu hutumia mbinu mbalimbali za kifisadi ili kuiba pesa za wananchi huku wakijifanya kuwa waadilifu na wenye dhamira ya maendeleo. Wanafanya hivi kwa kutumia mifumo rasmi ya serikali, udhaifu wa sheria, na mbinu za ujanja wa kiutawala. Hapa kuna njia kuu wanazotumia:
1. Miradi Hewa
Serikali inatangaza mradi mkubwa kama ujenzi wa barabara, hospitali, au shule.
Fedha zinatengwa na kutolewa lakini mradi haupo au unatekelezwa chini ya kiwango.
Ripoti za utekelezaji zinaonyesha kuwa mradi umekamilika ilhali hakuna chochote kilichofanyika.
Mfano: Serikali inaweza kutangaza ujenzi wa daraja la bilioni 10, lakini baada ya miaka, hakuna daraja lolote lililojengwa huku pesa zikiwa zimeishia kwa wajanja wachache.
2. Ununuzi wa Vifaa kwa Bei ya Juu (Overpricing)
Serikali inaagiza bidhaa au vifaa kwa bei iliyopandishwa maradufu.
Kampuni inayohusika mara nyingi ni ya mtu wa karibu na viongozi wa serikali.
Wananchi wanalipishwa kodi kubwa ili kufidia gharama zisizo halali.
Mfano: Serikali inaweza kununua kompyuta kwa dola 5,000 kila moja wakati bei halisi ni dola 800 tu.
3. Kampuni Feki au Zilizoundwa kwa Ufisadi
Kiongozi wa serikali anasajili kampuni kwa jina la mtu mwingine (rafiki au mwanafamilia) kisha kampuni hiyo inapata zabuni kubwa za serikali.
Baada ya kupewa zabuni, kampuni hiyo inatekeleza mradi kwa kiwango cha chini au hata kutoweka kabisa na pesa.
Mfano: Waziri anaweza kuanzisha kampuni ya ujenzi kwa jina la ndugu yake, kisha serikali inatoa zabuni kwa hiyo kampuni, lakini mradi haukamiliki.
4. Mishahara ya Wafanyakazi Hewa
Majina ya wafanyakazi wa serikali au taasisi za umma yanaongezwa kwenye orodha ya malipo lakini watu hao hawapo.
Kila mwezi, mishahara inatoka na kuingia kwenye akaunti za mafisadi.
Mfano: Wizara fulani inaweza kuwa na wafanyakazi hewa 5,000 ambao hulipwa mishahara kila mwezi huku pesa hizo zikiishia kwa viongozi wa juu.
5. Uuzaji wa Mali za Umma kwa Bei ya Kutupa
Serikali inauza viwanda, ardhi, au majengo kwa wageni au watu wa ndani kwa bei ya chini mno.
Baada ya muda mfupi, mali hiyo inauzwa tena kwa faida kubwa na pesa kugawanywa kwa mafisadi.
Mfano: Kiwanda cha serikali chenye thamani ya Tsh 50 bilioni kinaweza kuuzwa kwa Tsh 5 bilioni tu kwa mtu wa karibu na viongozi, kisha mtu huyo anakiuza kwa faida kubwa.
6. Kodi na Ushuru Bandia
Serikali inatengeneza ushuru wa hovyo kwa wananchi lakini mapato hayo hayaendi kwenye miradi ya maendeleo bali yanaliwa na mafisadi.
Kodi za bandia zinaweza pia kuwa kwenye bidhaa au huduma ambazo hazipo.
Mfano: Serikali inaweza kuweka ushuru wa maendeleo kwenye kila bidhaa lakini hakuna maendeleo yanayofanyika.
7. Rushwa Katika Mikataba Mikubwa (Kickbacks & Bribes)
Viongozi wanapokea asilimia ya pesa kutoka kwa makampuni yanayoshinda zabuni za miradi ya serikali.
Ili kupata zabuni, kampuni inatoa asilimia fulani kwa wanasiasa au watendaji wa juu wa serikali.
Mfano: Ikiwa serikali inatoa zabuni ya bilioni 100 kwa ujenzi wa reli, kiongozi anaweza kupewa asilimia 20 (bilioni 20) kama rushwa ili kutoa zabuni hiyo.
8. Matumizi Mabaya ya Fedha za Dharura (Emergency Funds)
Fedha zinazotengwa kwa ajili ya majanga kama mafuriko, magonjwa, au ukame zinatumika vibaya au zinaibwa moja kwa moja.
Viongozi wanatumia hali za dharura kama kisingizio cha kutoa pesa nyingi bila ufuatiliaji wa kutosha.
Mfano: Serikali inaweza kutenga bilioni 50 kwa ajili ya maafa ya mafuriko, lakini pesa hizo zinaishia mifukoni mwa wachache.
9. Safari za Nje na Semina Feki
Serikali inatangaza semina au safari za mafunzo kwa viongozi na watumishi wa umma, lakini pesa zinatumika vibaya.
Safari nyingi ni za starehe na hakuna jambo la maana linalofanyika.
Mfano: Wabunge au mawaziri wanaweza kusafiri nje ya nchi kwa "mafunzo" lakini lengo halisi ni kutumia pesa za umma kwa anasa.
10. Uhamishaji wa Fedha Nje ya Nchi (Money Laundering)
Viongozi wanatumia benki za nje au akaunti za offshore kuhamisha fedha wanazoiba.
Mara nyingi hutumia makampuni hewa na washirika wa kimataifa kuficha utajiri wao.
Mfano: Rais au waziri anaweza kuwa na akaunti ya siri Dubai au Uswizi ambako huweka mabilioni yaliyoporwa kutoka kwa miradi ya umma.
Jinsi ya Kukabiliana na Hili
1. Wananchi waelimishwe kuhusu ufisadi na jinsi ya kuufuatilia – Uwazi na elimu kwa wananchi ni silaha muhimu dhidi ya ufisadi.
2. Kuimarisha vyombo vya habari huru na wanaharakati wa haki za kijamii – Kupambana na udhibiti wa taarifa na kuhakikisha waandishi wa habari wana uhuru wa kuchunguza serikali.
3. Sheria kali dhidi ya ufisadi na ulinzi kwa wachunguzi wa uovu – Hakuna mtu awe juu ya sheria, na sheria lazima zitekelezwe kwa haki kwa kila mmoja.
4. Matumizi ya Teknolojia katika uwazi wa serikali – Mfumo wa serikali mtandaoni (e-government) unaweza kusaidia kupunguza mianya ya wizi kwa kuweka rekodi zinazofuatiliwa na umma.
5. Kuongeza uwajibikaji wa jamii – Wananchi wawe na sauti kubwa katika masuala ya bajeti, miradi ya maendeleo, na matumizi ya kodi zao.
Hitimisho
Ufisadi katika serikali za Dunia ya Tatu ni tatizo linaloathiri maendeleo ya mataifa haya kwa kiwango kikubwa. Wakati viongozi wanajitajirisha kwa fedha za umma, wananchi wanabaki katika hali ya umaskini na huduma duni. Njia pekee ya kupambana na hili n
i kuwa na mfumo madhubuti wa uwajibikaji, uwazi, na ufuatiliaji wa miradi ya umma ili kuhakikisha kuwa rasilimali za nchi zinatumika kwa faida ya wote.
N.B: NI MAONI YANGU NO HARD FEELINGS
1. Miradi Hewa
Serikali inatangaza mradi mkubwa kama ujenzi wa barabara, hospitali, au shule.
Fedha zinatengwa na kutolewa lakini mradi haupo au unatekelezwa chini ya kiwango.
Ripoti za utekelezaji zinaonyesha kuwa mradi umekamilika ilhali hakuna chochote kilichofanyika.
Mfano: Serikali inaweza kutangaza ujenzi wa daraja la bilioni 10, lakini baada ya miaka, hakuna daraja lolote lililojengwa huku pesa zikiwa zimeishia kwa wajanja wachache.
2. Ununuzi wa Vifaa kwa Bei ya Juu (Overpricing)
Serikali inaagiza bidhaa au vifaa kwa bei iliyopandishwa maradufu.
Kampuni inayohusika mara nyingi ni ya mtu wa karibu na viongozi wa serikali.
Wananchi wanalipishwa kodi kubwa ili kufidia gharama zisizo halali.
Mfano: Serikali inaweza kununua kompyuta kwa dola 5,000 kila moja wakati bei halisi ni dola 800 tu.
3. Kampuni Feki au Zilizoundwa kwa Ufisadi
Kiongozi wa serikali anasajili kampuni kwa jina la mtu mwingine (rafiki au mwanafamilia) kisha kampuni hiyo inapata zabuni kubwa za serikali.
Baada ya kupewa zabuni, kampuni hiyo inatekeleza mradi kwa kiwango cha chini au hata kutoweka kabisa na pesa.
Mfano: Waziri anaweza kuanzisha kampuni ya ujenzi kwa jina la ndugu yake, kisha serikali inatoa zabuni kwa hiyo kampuni, lakini mradi haukamiliki.
4. Mishahara ya Wafanyakazi Hewa
Majina ya wafanyakazi wa serikali au taasisi za umma yanaongezwa kwenye orodha ya malipo lakini watu hao hawapo.
Kila mwezi, mishahara inatoka na kuingia kwenye akaunti za mafisadi.
Mfano: Wizara fulani inaweza kuwa na wafanyakazi hewa 5,000 ambao hulipwa mishahara kila mwezi huku pesa hizo zikiishia kwa viongozi wa juu.
5. Uuzaji wa Mali za Umma kwa Bei ya Kutupa
Serikali inauza viwanda, ardhi, au majengo kwa wageni au watu wa ndani kwa bei ya chini mno.
Baada ya muda mfupi, mali hiyo inauzwa tena kwa faida kubwa na pesa kugawanywa kwa mafisadi.
Mfano: Kiwanda cha serikali chenye thamani ya Tsh 50 bilioni kinaweza kuuzwa kwa Tsh 5 bilioni tu kwa mtu wa karibu na viongozi, kisha mtu huyo anakiuza kwa faida kubwa.
6. Kodi na Ushuru Bandia
Serikali inatengeneza ushuru wa hovyo kwa wananchi lakini mapato hayo hayaendi kwenye miradi ya maendeleo bali yanaliwa na mafisadi.
Kodi za bandia zinaweza pia kuwa kwenye bidhaa au huduma ambazo hazipo.
Mfano: Serikali inaweza kuweka ushuru wa maendeleo kwenye kila bidhaa lakini hakuna maendeleo yanayofanyika.
7. Rushwa Katika Mikataba Mikubwa (Kickbacks & Bribes)
Viongozi wanapokea asilimia ya pesa kutoka kwa makampuni yanayoshinda zabuni za miradi ya serikali.
Ili kupata zabuni, kampuni inatoa asilimia fulani kwa wanasiasa au watendaji wa juu wa serikali.
Mfano: Ikiwa serikali inatoa zabuni ya bilioni 100 kwa ujenzi wa reli, kiongozi anaweza kupewa asilimia 20 (bilioni 20) kama rushwa ili kutoa zabuni hiyo.
8. Matumizi Mabaya ya Fedha za Dharura (Emergency Funds)
Fedha zinazotengwa kwa ajili ya majanga kama mafuriko, magonjwa, au ukame zinatumika vibaya au zinaibwa moja kwa moja.
Viongozi wanatumia hali za dharura kama kisingizio cha kutoa pesa nyingi bila ufuatiliaji wa kutosha.
Mfano: Serikali inaweza kutenga bilioni 50 kwa ajili ya maafa ya mafuriko, lakini pesa hizo zinaishia mifukoni mwa wachache.
9. Safari za Nje na Semina Feki
Serikali inatangaza semina au safari za mafunzo kwa viongozi na watumishi wa umma, lakini pesa zinatumika vibaya.
Safari nyingi ni za starehe na hakuna jambo la maana linalofanyika.
Mfano: Wabunge au mawaziri wanaweza kusafiri nje ya nchi kwa "mafunzo" lakini lengo halisi ni kutumia pesa za umma kwa anasa.
10. Uhamishaji wa Fedha Nje ya Nchi (Money Laundering)
Viongozi wanatumia benki za nje au akaunti za offshore kuhamisha fedha wanazoiba.
Mara nyingi hutumia makampuni hewa na washirika wa kimataifa kuficha utajiri wao.
Mfano: Rais au waziri anaweza kuwa na akaunti ya siri Dubai au Uswizi ambako huweka mabilioni yaliyoporwa kutoka kwa miradi ya umma.
Jinsi ya Kukabiliana na Hili
1. Wananchi waelimishwe kuhusu ufisadi na jinsi ya kuufuatilia – Uwazi na elimu kwa wananchi ni silaha muhimu dhidi ya ufisadi.
2. Kuimarisha vyombo vya habari huru na wanaharakati wa haki za kijamii – Kupambana na udhibiti wa taarifa na kuhakikisha waandishi wa habari wana uhuru wa kuchunguza serikali.
3. Sheria kali dhidi ya ufisadi na ulinzi kwa wachunguzi wa uovu – Hakuna mtu awe juu ya sheria, na sheria lazima zitekelezwe kwa haki kwa kila mmoja.
4. Matumizi ya Teknolojia katika uwazi wa serikali – Mfumo wa serikali mtandaoni (e-government) unaweza kusaidia kupunguza mianya ya wizi kwa kuweka rekodi zinazofuatiliwa na umma.
5. Kuongeza uwajibikaji wa jamii – Wananchi wawe na sauti kubwa katika masuala ya bajeti, miradi ya maendeleo, na matumizi ya kodi zao.
Hitimisho
Ufisadi katika serikali za Dunia ya Tatu ni tatizo linaloathiri maendeleo ya mataifa haya kwa kiwango kikubwa. Wakati viongozi wanajitajirisha kwa fedha za umma, wananchi wanabaki katika hali ya umaskini na huduma duni. Njia pekee ya kupambana na hili n
i kuwa na mfumo madhubuti wa uwajibikaji, uwazi, na ufuatiliaji wa miradi ya umma ili kuhakikisha kuwa rasilimali za nchi zinatumika kwa faida ya wote.
N.B: NI MAONI YANGU NO HARD FEELINGS
