Nina mashaka na uwezo wa watanzania kufikiri

kagina123

Member
Jan 10, 2014
58
37
Baada ya kukaa kwa muda nikizunguka maeneo mbali mbali ya Tanzania, nimeona kuna ombwe kubwa sana la uwezo wa kufikiri ndani ya jamii yetu na uwezo huo umegawanyika katika makundi makuu matatu.

1. Masuala ya kiuchumi
2. Masuala ya kijamii
3. Masuala ya kisiasa

1. MASUALA YA KIUCHUMI
Katika hili ambalo ndo msingi wa hayo mengine watanzania wana uwezo mdogo wa kuona fursa zinazowazunguka, uwezo mdogo wa kutafuta, na kutaka kupata habari za kiuchumi, uwezo mdogo wa kutumia rasilimali za nchi yetu kwa hili wageni wanatushangaa.

Achilia mbali serikali ambayo tunaitupia lawama kila kukicha lakini watanzania wengi tunatafuta mchawi wa kumlaumu kwa kila kitu, utakuta mtu kama hajasoma analaumu wazazi au ndungu na hiyo inakuwa sababu tosha ya kukaa na kubweteka.

Kama amesoma anaitafuta serikali na kiulaumu na hiyo inakuwa sababu ya kupata kisingizio.

Ukimwuliza bei ya shamba hajui, bei ya kuku hajui, bei ya mazao, hajui bei ya vitu vya kimaendeleo, ila mwulize Rihanna na Mess anakutajia mpaka aina ya chakula wanachokula anajua historia ya team zaidi ya anavyowaza maendeleo yake biunafsi.

Mbaya zaidi hata mawazo ya nini afanye hana, anasubiri pesa ambazo hata hajui zitatoka wapi.

Ni vema watafiti wa akili wakaangalia kama njaa ya mwaka 1994 na miaka iliyofuata kama ilisababisha madhara kwenye ubongo wetu, au mlo usiotosheleza ndio sababu maana hali inatisha saana yaani mtu anafuga ng'ombe na analima bila mbolea ya samadi.

Kijiji kizima kinakosa kuku au bata wa kununua, kijiji ukitaka nyama unasafiri na wakati kuna mahitaji ya nyama ila watu wanalia umasikini.

Hata kama Magufuli akipiga kelele kama ujinga haujatoka kwenye vichwa vya watanzania hakuna kitu kitakachofanyika yaani kutakuwa na afya, maji, shule
ila hakuna maendeleo kwa jamii iliyokubwa kwa sababu ya ubongo mgando
mpaka sasa ni wananchi wachache wanaofanya kilimo kwa kupiga hesabu ya faida na hasara.

Sasa mtu asiyejua faida na hasara kwa namba unategemea aendelee yeye ni wa kuamka na kwenda kazini na jioni kurudi hajui ameingiza au ametoa.

2. MASUALA YA KIJAMII
Jamii ya watanzania bado inaigiza linapokuja masuala ya afya, elimu na masuala ya maisha ndani ya jamii. Ni jamii ambayo mara zote inatafuta short cut au majibu rahisi kwa maswali magumu.

Ndio maana utashangaa ikifika muda wa kupeleka mtoto shule baba anakosa shilingi elfu 5000 za sare na daftari, hayo ni matokeo ya kutokujitambua na kuto kujua wajibu.Yaani mtoto anazaliwa anakua mpaka muda wa kwenda shule alafu familia inakosa viatu. Wakati huo huo kuku kijijini ni shilingi elfu 10, hiyo ndo jamii kubwa tuliyonayo Tanzania.

Jamii ambayo inaishi kimungu Mungu kirejareja bila mipango wala malengo ni jamii kubwa ya wapenda simulizi tamu kama ambavyo wanapenda sasa hadithi za majipu kuliko kuhoji na kuchambua.

3. MASUALA YA KISIASA
Jamii haijui nini mchango wa siasa na nini siyo mchango wa siasa kwenye maisha ya mtu mmoja mmoja na hilo ndilo limekuwa mtaji wa wanasiasa wa kuhadaa uma kwa kujificha kwenye huu ujinga totoro.

Jamii inaamini na imeaminishwa propaganda kama hizi, serikali ni kila kitu mpaka ukikosa sabuni ya kuogea serikali inahusika.

Serikali ina solution za kila tatizo la mwananchi, chama fulani au kundi fulani ndio chanzo cha matatizo yote uliyonayo hata kama mengine yamesababishwa na uzembe wako mwenyewe. Kwa mfano mtu kabisa kapelekwa shule tena private hata kama ni ya kata halafu kazi yake ni kamari, akifeli analaumu serikali kwamba kwa nini haikumbana kubaki darasani halafu ikimbana anakuja na kusema kila mtu ana haki ya kuchagua nini afanye.

Matatizo yoote yataisha kama chama fulani kikipewa madaraka tena au chama kipya kikipata madaraka hata yale ambayo ni juhudi za mtu kuyatoa.

Kwa ule uwezo duni wa kufikiri, hawafikirii kwamba mbona chama hicho kilipewa kuongoza muda mrefu na kikashindwa vibaya. Au kwa nini chama kipya tunachokisema kilipata viti vya wabunge na bado maisha hayakubadillika.

Hawajui kwamba matatizo ya nchi ni zaidi ya tatizo la chama. Matatizo ya maisha magumu ni matokeo ya maamuzi yako kwa kiwango kikubwa kuliko ya serikali na chama.

Kwa uwezo huo kazi bado tunayo, wanasiasa wataendelea kuneemeka kwa sababu matatizo yetu ni mtaji kwao.

Kama isipofika watanzania kuwa na roho ya uwajibikaji binafsi kwa ajili ya maisha ya kila mmoja mmoja bila kulalamika basi wanasiasa watakuwa wanatuchezea akili kama ambavyo wanaendelea kufanya.
 
Hali ni mbaya, kwani hata wewe bado una tatizo hili, pitia vizuri tena haya maelezo yako utagindua hilo!
 
Hali ni mbaya, kwani hata wewe bado una tatizo hili, pitia vizuri tena haya maelezo yako utagindua hilo!
Nilidhani kuna jambo la maana analeta, kumbe yeye mwenyewe hajui mambo mengi sana. Ntafafanua kwa kifupi, kiuchumi anapaswa ajue Tanzania zaid 75% ni wakulima, tena sio comercial nieleweke hapa, mifugo anayoipigia kelele ndio asset pekee wakulima walizo nazo. Shida nini, shida ni kwamba hakuna mechanism serikali iliyoweka kama viwanda na na kupunguza barriers kuuza nje, ili ku stmulate demand ya productivy, sasa unategemea wakulima watapata wapi hela, mara ngapi tunaona mananasi na nyanya zinaoza hakuna wa kununua, mahindi kila cku yanaoza na serikali hairuhusu watu wauze nje, kuhofia mfumo wa bei, wakat market haiwez kununua mahind yote, huyu jamas sijui anaongea nin.
Kuonesha hajui hata role ya serikali kwenye ku influence fiscal and monetary policies ambazo ndo zinasaidia mzunguko wa fedha kwenye uchumi, kwa kupunguza na kuongeza fedha ili watu watumie na kuzalisha. Serikal ina role kubwa sana, ila kwa sababu shule mlifaulu kwa kusoma handout ndo maneno meengi, kwa leo naishia hapa, cku nyingine ntaongelea social and political.
 
Mtu anafanya kinachomfurahisha bana. Ukiona wewe furaha yako ni kutafuta mihela wengine furaha yao ni kuishi maisha ya kawaida akipata mlo wa siku furaha yake imetimia. Imagine dunia nzima kila mtu akasema anataka ajiajiri mwenyewe afungue kiwanda chake n.k n.k ni akina nani watakao fanya kazi kwenye hivyo viwanda au mashamba?

Kwenye maisha lazima kuwe na watu wanaokuwa na ndoto zao ziwe live na wanaosaidia ndoto za wengine kutokea. Ni ngumu sana kila mtu kujiajiri hata huko ulaya ni ngumu pia hili kutokea.

So mkuu siyo kila kinachokupa furaha wewe kimpe na mwingine furaha. Kama furaha yako ni kuona fursa na kuzitumia wengine furaha yao ni kukusaidia wewe fursa uliyoiona itokee.
 
Tuliambiwa tupigana na maadui wakubwa watatu:-
1. Maradhi
2. Ujinga
3. Umasikini

kama adui wakwanza kashindikana hao wengine tutawawezaje???

remember, this has to begin with you.... (Mleta mada)
 
Baada ya kukaa kwa muda nikizunguka maeneo mbali mbali ya Tanzania, nimeona kuna ombwe kubwa saana la uwezo wa kufikiri ndani ya jamii yetu na uwezo huo umegawanyika katika makundi makuu matatu

1. Masuala ya kiuchumi
2. Masuala ya kijamii
3. Masuala ya kisiasa

1 MASUALA YA KIUCHUMI
Katika hili ambalo ndo msingi wa hayo mengine watanzania wana uwezo mdogo wa kuona fursa zinazowazunguka, uwezo mdogo wa kutafuta, na kutaka kupata habari za kiuchumi,uwezo mdogo wa kutumia rasili mali zanchi yetu kwa hili wageni wanatushangaa.

Achilia mbali serikali ambayo tunaitupia lawama kila kukicha lakini watanania wengi tunatafuta mchawi wa kulaumu kwa kila kitu,utakuta mtu kama hajasoma analaumu wazazi au ndungu na hiyo inakuwa sababu tosha ya kukaa na kubweteka.

Kama amesoma anaitafuta serikali na kiuilaumu na hiyo inakuwa sababu ya kupata kisingizio.

Ukimwuliza bei ya shamba hajui,bei ya kuku hajui, bei ya mazao, hajui bei ya vitu vya kimaendeleo, ila mwulize lihhana na mesii anakutajia mpaka aina ya chakula wanachokula anajua historia ya team zaidi ya anavyowaza maendeleo yake biunafsi.

Mbaya zaidi hata mawazo ya nini afanye hana, anasubiri pesa ambazo hata hajui zitatoka wapi.

Ni vema watafiti wa akili wakaangalia kama njaa ya mwaka 1994 na miaka iliyofuata kama ilisababisha madhara kwenye ubongo wetu,au mlo usiotosheleza ndio sababu maana hali inatisha saana yaani mtu anafuga ng'ombe na analima bila mbolea ya samadi.

Kijiji kizima kinakosa kukua au bata wa kununua, kijiji ukitaka nyama unasafiri na wakati kuna mahitaji ya nyama ila watu wanalia umasikini.

Hata kama Magufuli akipiga kelele kama ujinga haujatoka kwenye vichwa vya wa Tanzania hakuna kitu kitakachofanyika yaani kutakuwa na afya maji shule
ila hakuna maendeleo kwa jamii iliyokubwa kwa sababu ya ubongo mgando
mpaka sasa ni wananhi wachache wanaofanya kilimo kwa kupiga hesabu ya faida na hasara.

Sasa mtu asiyejua faida na hasara kwa number unatengemea aendelee yeye ni wa kuamka na kwenda kazini na jioni kurudi hajui ameingiza au ametoa.

MASUALA YA KIJAMII
Jamii ya watz bado ina giza linapokuja masuala ya afya, elimu na masuala ya maisha ndani ya jamii.Ni jamii ambayo mara zote inatafuta short cut au majibu rahisi kwa maswali magumu.

Ndio maana utashangaa ikifika muda wa kupeleka mtoto shule baba anakosa shilingi elfu 5000 za sare na daftari, hayo ni matokeo ya kutokujitambua na kuto kujua wajibu.Yaani mtoto anazaliwa anakua mpaka muda wa kwenda shule alafu familia inakosa viatu.Wakati huo huo kuku kijijini ni shilingi elfu 10,hiyo ndo jamii kubwa tuliyonayo Tanzania.

Jamii ambayo inaishi kimungu Mungu kileja leja bila mipango wala malengo ni jamii kubwa ya wapenda simulizi tamu kama ambavyo wanapenda sasa hadidhi za majipu kuliko kuhoji na kuchambua.

MASUALA YA KISIASA
Jamii haijui nini mchango wa siasa na nini siyo mchango wa siasa kwenye maisha ya mtu mmoja mmoja na hilo ndilo limekuwa mtaji wa wanasiasa wa kuhadaa umma kwa kujificha kwenye huu ujinga totoro.

Jamii inaamini na imeaminishwa propaganda kama hizi,serikali ni kila kitu mpaka ukikosa sabuni ya kuogea serikali inahusika.

Serikali ina solution za kila tatizo la mwananchi,chama fulani au kundi fulani ndio chanzo cha matatizo yote ulonayo hata kama mengine yamesababishwa na uzembe wako mwenyewe. Kwa mfano mtu kabisa kapelekwa shule tena private hata kama ni ya kata halafu kazi yake ni kamali, akifeli analaumu serikali kwamba kwanini haikumbana kubaki darasani halafu ikimbana anakuja na kusema kila mtu ana haki ya kuchagua nini afanye.

Matatizo yoote yataisha kama chama fulani kikipewa madaraka tena au chama kipya kikipata madaraka hata yale ambayo ni juhudi za mtu kuyatoa.

Kwa ule uwezo duni wa kufikiri, hawafikirii kwamba mbona chama hicho kilipewa kuongoza muda mrefu na kikashindwa vibaya.Au kwanini chama kipya tunachokisema kilipata viti vya wabunge na bado maisha hayakubadillika.

Hawajui kwamba matatizo ya nchi ni zaidi ya tatizo la chama.Matatizo ya maisha magumu ni matokeo ya maamuzi yako kwa kiwango kikubwa kuliko ya serikali na chama.

Kwa uwezo huo kazi bado tunayo, wanasiasa wataendelea kuneemeka kwa sababu mataizo yetu ni mtaji kwao.

Kama isipofika watanzania kuwa na roho ya uwajibikaji binafsi kwa ajili ya maisha ya kila mmoja mmoja bila kulalamika basi wanasiasa watakuwa wanatuchezea akili kama ambavyo wanaendelea kufanya.
Ulikuwa unapendekeza nini wewe mwenye uwezo wa kufikiri? Ulishafikiri kwanini watanzania wanalalamikia elimu?
 
Baada ya kukaa kwa muda nikizunguka maeneo mbali mbali ya Tanzania, nimeona kuna ombwe kubwa saana la uwezo wa kufikiri ndani ya jamii yetu na uwezo huo umegawanyika katika makundi makuu matatu

1. Masuala ya kiuchumi
2. Masuala ya kijamii
3. Masuala ya kisiasa

1 MASUALA YA KIUCHUMI
Katika hili ambalo ndo msingi wa hayo mengine watanzania wana uwezo mdogo wa kuona fursa zinazowazunguka, uwezo mdogo wa kutafuta, na kutaka kupata habari za kiuchumi,uwezo mdogo wa kutumia rasili mali zanchi yetu kwa hili wageni wanatushangaa.

Achilia mbali serikali ambayo tunaitupia lawama kila kukicha lakini watanania wengi tunatafuta mchawi wa kulaumu kwa kila kitu,utakuta mtu kama hajasoma analaumu wazazi au ndungu na hiyo inakuwa sababu tosha ya kukaa na kubweteka.

Kama amesoma anaitafuta serikali na kiuilaumu na hiyo inakuwa sababu ya kupata kisingizio.

Ukimwuliza bei ya shamba hajui,bei ya kuku hajui, bei ya mazao, hajui bei ya vitu vya kimaendeleo, ila mwulize lihhana na mesii anakutajia mpaka aina ya chakula wanachokula anajua historia ya team zaidi ya anavyowaza maendeleo yake biunafsi.

Mbaya zaidi hata mawazo ya nini afanye hana, anasubiri pesa ambazo hata hajui zitatoka wapi.

Ni vema watafiti wa akili wakaangalia kama njaa ya mwaka 1994 na miaka iliyofuata kama ilisababisha madhara kwenye ubongo wetu,au mlo usiotosheleza ndio sababu maana hali inatisha saana yaani mtu anafuga ng'ombe na analima bila mbolea ya samadi.

Kijiji kizima kinakosa kukua au bata wa kununua, kijiji ukitaka nyama unasafiri na wakati kuna mahitaji ya nyama ila watu wanalia umasikini.

Hata kama Magufuli akipiga kelele kama ujinga haujatoka kwenye vichwa vya wa Tanzania hakuna kitu kitakachofanyika yaani kutakuwa na afya maji shule
ila hakuna maendeleo kwa jamii iliyokubwa kwa sababu ya ubongo mgando
mpaka sasa ni wananhi wachache wanaofanya kilimo kwa kupiga hesabu ya faida na hasara.

Sasa mtu asiyejua faida na hasara kwa number unatengemea aendelee yeye ni wa kuamka na kwenda kazini na jioni kurudi hajui ameingiza au ametoa.

MASUALA YA KIJAMII
Jamii ya watz bado ina giza linapokuja masuala ya afya, elimu na masuala ya maisha ndani ya jamii.Ni jamii ambayo mara zote inatafuta short cut au majibu rahisi kwa maswali magumu.

Ndio maana utashangaa ikifika muda wa kupeleka mtoto shule baba anakosa shilingi elfu 5000 za sare na daftari, hayo ni matokeo ya kutokujitambua na kuto kujua wajibu.Yaani mtoto anazaliwa anakua mpaka muda wa kwenda shule alafu familia inakosa viatu.Wakati huo huo kuku kijijini ni shilingi elfu 10,hiyo ndo jamii kubwa tuliyonayo Tanzania.

Jamii ambayo inaishi kimungu Mungu kileja leja bila mipango wala malengo ni jamii kubwa ya wapenda simulizi tamu kama ambavyo wanapenda sasa hadidhi za majipu kuliko kuhoji na kuchambua.

MASUALA YA KISIASA
Jamii haijui nini mchango wa siasa na nini siyo mchango wa siasa kwenye maisha ya mtu mmoja mmoja na hilo ndilo limekuwa mtaji wa wanasiasa wa kuhadaa umma kwa kujificha kwenye huu ujinga totoro.

Jamii inaamini na imeaminishwa propaganda kama hizi,serikali ni kila kitu mpaka ukikosa sabuni ya kuogea serikali inahusika.

Serikali ina solution za kila tatizo la mwananchi,chama fulani au kundi fulani ndio chanzo cha matatizo yote ulonayo hata kama mengine yamesababishwa na uzembe wako mwenyewe. Kwa mfano mtu kabisa kapelekwa shule tena private hata kama ni ya kata halafu kazi yake ni kamali, akifeli analaumu serikali kwamba kwanini haikumbana kubaki darasani halafu ikimbana anakuja na kusema kila mtu ana haki ya kuchagua nini afanye.

Matatizo yoote yataisha kama chama fulani kikipewa madaraka tena au chama kipya kikipata madaraka hata yale ambayo ni juhudi za mtu kuyatoa.

Kwa ule uwezo duni wa kufikiri, hawafikirii kwamba mbona chama hicho kilipewa kuongoza muda mrefu na kikashindwa vibaya.Au kwanini chama kipya tunachokisema kilipata viti vya wabunge na bado maisha hayakubadillika.

Hawajui kwamba matatizo ya nchi ni zaidi ya tatizo la chama.Matatizo ya maisha magumu ni matokeo ya maamuzi yako kwa kiwango kikubwa kuliko ya serikali na chama.

Kwa uwezo huo kazi bado tunayo, wanasiasa wataendelea kuneemeka kwa sababu mataizo yetu ni mtaji kwao.

Kama isipofika watanzania kuwa na roho ya uwajibikaji binafsi kwa ajili ya maisha ya kila mmoja mmoja bila kulalamika basi wanasiasa watakuwa wanatuchezea akili kama ambavyo wanaendelea kufanya.
Raia Mwema - Tanzania ya 9 duniani kwa uwezo mdogo wa kufikiri?
 
eti mtu hata akinyeshewa na mvua anailaumu serikali.watz sisi mi viumbe wa ajabu sana alafu si wasomi wala wasiosoma wote tuna mentality sawa
wakati mwingine huwa namlaumu nyerere kwa kutudekeza hivi maana wakat wake kila kitu kilifanywa na serikali.sasa wananchi wengi bado hawajaelewa kuwa tz sasa hiv ilikwishaingia kwenye mfumo wa uchumi wa kibepari ambako serikali yenyewe ni msimamizi tu wa shughuli za kimaendeleo na kutunga sheria na kuzisimamia hayo mambo mengine ya wewe umelala njaa kwa uzembe wako si jukumu la serikali tena
 
Nilidhani kuna jambo la maana analeta, kumbe yeye mwenyewe hajui mambo mengi sana. Ntafafanua kwa kifupi, kiuchumi anapaswa ajue Tanzania zaid 75% ni wakulima, tena sio comercial nieleweke hapa, mifugo anayoipigia kelele ndio asset pekee wakulima walizo nazo. Shida nini, shida ni kwamba hakuna mechanism serikali iliyoweka kama viwanda na na kupunguza barriers kuuza nje, ili ku stmulate demand ya productivy, sasa unategemea wakulima watapata wapi hela, mara ngapi tunaona mananasi na nyanya zinaoza hakuna wa kununua, mahindi kila cku yanaoza na serikali hairuhusu watu wauze nje, kuhofia mfumo wa bei, wakat market haiwez kununua mahind yote, huyu jamas sijui anaongea nin.
Kuonesha hajui hata role ya serikali kwenye ku influence fiscal and monetary policies ambazo ndo zinasaidia mzunguko wa fedha kwenye uchumi, kwa kupunguza na kuongeza fedha ili watu watumie na kuzalisha. Serikal ina role kubwa sana, ila kwa sababu shule mlifaulu kwa kusoma handout ndo maneno meengi, kwa leo naishia hapa, cku nyingine ntaongelea social and political.
Mkuu umeandika jambo la msingi sana...bila shaka mleta mada kuna sehemu amejikwaa.......yeye anadhani kuwa wakulima wanapenda kuona kahawa zao au mananasi yao yakiozea mashambani.......
Suala maendeleo ya wananchi katika taifa lolote linakwenda sambamba na utungwaji wa sera za kimaendeleo za serikali iliyopo madarakani na sio kwa utashi wa mtu mmoja mmoja.....

Mkuu naomba siku utakapoongelea hayo mambo ya social and political uni mention ili niweze kupata hiyo elimu....
 
eti mtu hata akinyeshewa na mvua anailaumu serikali.watz sisi mi viumbe wa ajabu sana alafu si wasomi wala wasiosoma wote tuna mentality sawa
wakati mwingine huwa namlaumu nyerere kwa kutudekeza hivi maana wakat wake kila kitu kilifanywa na serikali.sasa wananchi wengi bado hawajaelewa kuwa tz sasa hiv ilikwishaingia kwenye mfumo wa uchumi wa kibepari ambako serikali yenyewe ni msimamizi tu wa shughuli za kimaendeleo na kutunga sheria na kuzisimamia hayo mambo mengine ya wewe umelala njaa kwa uzembe wako si jukumu la serikali tena
Sasa kama serikali inashindwa hata kusimamia bei za vifaa vya ujenzi ili wananchi tujenge makazi bora kwa familia zetu...hapo wewe unataka nani alaumiwe....
 
Tuliambiwa tupigana na maadui wakubwa watatu:-
1. Maradhi
2. Ujinga
3. Umasikini

kama adui wakwanza kashindikana hao wengine tutawawezaje???

remember, this has to begin with you.... (Mleta mada)


Inaonekana tumezidiwa nguvu na madui hao na kwa uchezaji huu tulionao tutachukua muda mrefu sana kuwashinda.
 
Nilidhani kuna jambo la maana analeta, kumbe yeye mwenyewe hajui mambo mengi sana. Ntafafanua kwa kifupi, kiuchumi anapaswa ajue Tanzania zaid 75% ni wakulima, tena sio comercial nieleweke hapa, mifugo anayoipigia kelele ndio asset pekee wakulima walizo nazo. Shida nini, shida ni kwamba hakuna mechanism serikali iliyoweka kama viwanda na na kupunguza barriers kuuza nje, ili ku stmulate demand ya productivy, sasa unategemea wakulima watapata wapi hela, mara ngapi tunaona mananasi na nyanya zinaoza hakuna wa kununua, mahindi kila cku yanaoza na serikali hairuhusu watu wauze nje, kuhofia mfumo wa bei, wakat market haiwez kununua mahind yote, huyu jamas sijui anaongea nin.
Kuonesha hajui hata role ya serikali kwenye ku influence fiscal and monetary policies ambazo ndo zinasaidia mzunguko wa fedha kwenye uchumi, kwa kupunguza na kuongeza fedha ili watu watumie na kuzalisha. Serikal ina role kubwa sana, ila kwa sababu shule mlifaulu kwa kusoma handout ndo maneno meengi, kwa leo naishia hapa, cku nyingine ntaongelea social and political.
Nilidhani kuna jambo la maana analeta, kumbe yeye mwenyewe hajui mambo mengi sana. Ntafafanua kwa kifupi, kiuchumi anapaswa ajue Tanzania zaid 75% ni wakulima, tena sio comercial nieleweke hapa, mifugo anayoipigia kelele ndio asset pekee wakulima walizo nazo. Shida nini, shida ni kwamba hakuna mechanism serikali iliyoweka kama viwanda na na kupunguza barriers kuuza nje, ili ku stmulate demand ya productivy, sasa unategemea wakulima watapata wapi hela, mara ngapi tunaona mananasi na nyanya zinaoza hakuna wa kununua, mahindi kila cku yanaoza na serikali hairuhusu watu wauze nje, kuhofia mfumo wa bei, wakat market haiwez kununua mahind yote, huyu jamas sijui anaongea nin.
Kuonesha hajui hata role ya serikali kwenye ku influence fiscal and monetary policies ambazo ndo zinasaidia mzunguko wa fedha kwenye uchumi, kwa kupunguza na kuongeza fedha ili watu watumie na kuzalisha. Serikal ina role kubwa sana, ila kwa sababu shule mlifaulu kwa kusoma handout ndo maneno meengi, kwa leo naishia hapa, cku nyingine ntaongelea social and political.
afakuri Jadidi
Tanzania ya 9 duniani kwa uwezo mdogo wa kufikiri?
Johnson Mbwambo
Toleo la 350
30 Apr 2014

  • Kama ni kweli, haishangazi nchi kukosa mwelekeo

WIKI iliyopita niliandika kuhoji iwapo mambo kwenda shagalabagala hapa Tanzania, ni kwa sababu ya werevu wa chama tawala CCM au ni kwa sababu ya ujinga wetu Watanzania.

Nilipata mrejesho wa sms na barua pepe wa ajabu kidogo – wako waliokubaliana nami, na wako ambao si tu hawakukubaliana nami, lakini walinilaumu kwa kuwaita Watanzania ‘wavivu wa kufikiri’; kana kwamba wamesahau kuwa wa kwanza kutamka hivyo alikuwa Rais wa awamu ya tatu, Benjamin Mkapa!

Lakini kabla sijaenda mbali, nichukue fursa hii kusahihisha kosa nililolifanya katika makala hiyo. Nilitaja jina la Rais wa Zanzibar aliyesimamia mchakato wa mwaka 2010 kuirekebisha Katiba ya Zanzibar kwa kuingiza vifungu vilivyoudhoofisha Muungano kuwa ni Dk. Mohamed Shein wakati jina nililokusudia kuandika ni Amani Karume. Namuomba radhi sana Dk. Shein na wasomaji wangu kwa kosa hilo.

Nikirejea kwenye sms nilizotumiwa, kuna moja ilinisisimua kidogo; nayo inatoka kwa msomaji wangu mwenye simu namba 0754532797 ambaye aliandika hivi:

“Tatizo letu kubwa hapa Tanzania na mkuu wa maadui wetu kama taifa ni COLLOSAL MASS IGNORANCE. Ukweli ndugu yangu Mbwambo, hatutoki hapa tulipokwama labda miaka 50 ijayo.”
Kilichonisisimua kwenye ujumbe wake huo ni mambo mawili. Kwanza, ameliita tatizo letu hilo kuwa ni ujinga wa kihalaiki, lakini pili; amesema kwamba hatutoki hapa tulipokwama labda miaka 50 ijayo? Mambo hayo mawili yanatafakarisha. Je, ni kweli wetu ni ugonjwa unaoitwa COLLOSAL MASS IGNORANCE? Na kama ndiyo, je, ni kweli hatuna namna tunaweza kutoka hapo labda mpaka baada ya miaka 50? Tafakari!

Hilo pembeni, kuna msomaji wangu mwingine alikubaliana na nilichokiandika, na hasa kile kilichosemwa na Profesa Kabudi kuhusu ujinga wa kizazi hiki cha sasa cha Watanzania, na kauli ya Rais Mstaafu Benjamin Mkapa kwamba Watanzania tu wavivu wa kufikiri.

Msomaji huyo alikwenda mbali na kunifahamisha ya kwamba Tanzania tunashika nafasi ya tisa duniani katika orodha ya mataifa yenye wananchi wenye bongo zenye viwango vya chini vya kufikiri – wenyewe huita IQ - yaani Intelligence Quotient. IQ hupimwa kwa kuangalia uwezo wa ubongo wa kupembua aina mbalimbali za taarifa.

Msomaji wangu huyo alinipa changamoto niitafute kwenye tovuti (link is external) nijisomee mwenyewe jinsi Tanzania tunavyofahamika duniani kuwa tu taifa lenye wananchi wenye IQ za viwango vya chini.

Kwa shauku kubwa niliifungua linki hiyo na nyingine ya http/www.statisticbrain.com, na ndipo nilipokutana na ripoti yenye kichwa kinachosomeka: The Top 10 Countries With the Lowest Population IQ. Katika orodha hiyo sisi Tanzania tunashika nafasi ya tisa tukiwa na wastani wa kiwango cha IQ 72. Nafasi ya 10 inashikiliwa na Sudan ambayo pia kiwango chake ni 72.

Kwa mujibu wa orodha hiyo, Ghana inashika nafasi ya 8 kwa wananchi wake kuwa na kiwango cha chini cha IQ yaani 71. Nafasi ya saba ni Nigeria (67), nafasi ya sita ni Guinea (66), nafasi ya tano ni Zimbabwe (66), nafasi ya nne ni DR Congo (65), nafasi ya tatu ni Sierra Leone (64), nafasi ya pili ni Ethiopia (63) na nafasi ya kwanza ni Equatorial Guinea (59).

Mpenzi msomaji, sina hakika na ukweli wa utafiti uliofanywa ulioibuka na orodha hii, na wala sina sababu ya kuuamini kwa asilimia 100, lakini ninachotaka kusema ni kwamba tuna kila sababu Watanzania na Waafrika kwa ujumla kujadili suala hili na kujiuliza kulikoni? Ni kweli IQ zetu Watanzania (na Waafrika kwa ujumla) ni za viwango vya chini?

Kitu muhimu cha kufahamu ni kwamba upimaji IQ hauzingatii namna mtu anavyojibu maswali ya ujumla (yawe ya siasa, jiografia, sayansi nk); bali huzingatia upembuaji wa ubongo wa aina mbalimbali za taarifa na ujengaji hoja. Waingereza wanaita abstract reasoning.

Kama ni hivyo, je; ni kweli ukimchanganya Mtanzania na Mnyarwanda, Mkenya, na Mganda, na kisha kuwafanyia vipimo vya kisasa vya IQ kama vile Raven’s Progressive Matrices au kile cha Wechester Adult Intelligence Scale, Mtanzania atashika nafasi ya mwisho kwa kuwa na kiwango cha chini?

Nauliza hivyo; maana nchi hizo tatu majirani zetu – Kenya, Uganda, Rwanda, na hata Zambia na Burundi hazimo kwenye orodha hiyo ya nchi 10 duniani ambazo watu wake wanaongoza kwa kuwa na viwango vya chini vya IQ. Na hiyo maana yake ni kuwa, tunazidiwa na nchi hizo kwa viwango vya kufikiri. Hicho ni kitu cha kutafakari. Natukitafakari basi ili kupata maelezo yenye mashiko.

Mwaka 2007 niliandika katika safu hii kulijadili suala hili baada ya mtafiti na mwanasayansi maarufu wa Marekani, Dk. James Watson, kutoa kauli inayoonyesha kuwa bongo zetu sisi watu weusi ni za viwango vya chini ikilinganishwa na bongo za Wazungu – kauli ambayo alikujashutumiwa nayo dunia nzima kwa kuitwa mbaguzi wa rangi.

Dk. Watson alisema hivi: Bara la Afrika halitoi matumaini ya kusonga mbele kimaendeleo kwa sababu sera zetu zote za kijamii zimewekwa katika msingi wa imani kwamba bongo zao (Waafrika) ni kama zetu Wazungu; ilhali vipimo vyote vya vinasaba vinaonyesha kuwa si sawa, hazifanani na zetu.”

Hivyo ndivyo alivyosema mtafiti na mwanasayansi huyo. Kwa ufupi, anachosema ni kwamba bongo zetu sisi weusi ni dhaifu ukilinganisha na za Wazungu. Sasa, maneno hayo yangesemwa na Mzungu tu wa kawaida, tungeyapuuza moja kwa moja na kumwita mbaguzi wa rangi.

Lakini huyu Dk. Watson si Mzungu wa kawaida. Yeye ndiye aliyevumbua muundo wa chembechembe za nasaba (DNA) za binadamu, na pia ni mshindi wa tuzo inayoheshimika mno duniani ya Nobel, na kwa hiyo huwezi kumpuuza moja kwa moja bila kwanza kuwa na hoja nzito za kisayansi za kumpinga. Huo ndiyo ukweli mchungu kwetu sisi weusi.

Vyovyote vile, hicho alichokisema Dk. Watson miaka saba iliyopita sasa kimeungwa mkono na ripoti hiyo ya nchi 10 zinazoongoza duniani kwa wananchi wake kuwa na viwango vya chini vya IQ ambayo Tanzania tumo. Katika orodha hiyo, nchi zote 10 ni kutoka bara la Afrika.

Labda niijadili kidogo ripoti hiyo. Kwanza, ripoti hiyo inasema ya kwamba ni makosa kuhusisha viwango vidogo vya IQ moja kwa moja na suala la rangi ya mtu (mweusi au mweupe, Mzungu au Mwafrika nk).

Pili, ripoti hiyo inasema pia kwamba ni makosa kuhusisha moja kwa moja viwango vidogo vya IQ na suala la elimu tu, kwa sababu, mbali ya uduni wa elimu, IQ ndogo pia huchangiwa na mambo mengine kadhaa yakiwemo genes za wazazi, tamaduni, viwango vya lishe na afya za wahusika.

Kama hivyo ndivyo, swali la kujiuliza ni hili: Kama kiwango kidogo cha IQ hakihusiani na suala la rangi ya mtu, ni kwa nini Waafrika ndiyo tunaoongoza kwa kuwa na viwango vya chini vya IQ duniani?

Nadhani jibu lipo katika mseto wa mambo hayo mengine yaliyotajwa yanayochangia bongo zetu kuwa na IQ ndogo – yaani genes za mababu zetu, elimu duni, tamaduni zenye mila hovyo, viwango vidogo vya lishe, afya duni nk.

Kama mambo hayo ndiyo yalikuwa sehemu ya maisha ya babu zetu karne na karne zilizopita, haishangazi, basi, vizazi vya leo kuwa bado na IQ ndogo; maana si tu kwamba tuna genes zao katika miili yetu; lakini bado tumeendelea kuwa na elimu duni, afya duni na lishe duni ikilinganishwa na wenzetu Wazungu.

Kwa maneno mengine, ili isituchukue miaka mingine 50 kuondoka hapa tulikokwama kwa sababu ya uvivu wetu wa kufikiri na ujinga wetu, kama alivyoeleza msomaji wangu yule katika sms yake, ni muhimu kizazi cha sasa kupambana na mambo hayo yanayofanya sisi na wanetu na wajukuu na vitukuu vyetu kuwa na IQ ndogo – yaani tupambane na elimu duni, afya duni, lishe duni, mila duni nk!

Kwa mtazamo wangu, tusipofanya hivyo, tutaendelea kurithisha wanetu, vijukuu na vitukuu vyetu bongo zetu zenye IQ hafifu. Na tutaendelea kukasirika kila tafiti za Wazungu zitakapoibuka na “mapya” kuhusu uwezo wetu sisi Waafrika wa kufikiri.

Kwa bahati mbaya sana, tunawakasirikia watafiti wa kizungu wanapoibuka na tafiti hizo zinazotilia shaka uwezo wetu sisi weusi wa kufikiri, lakini kwa upande mwingine, ni hulka, matendo na mienendo yetu sisi wenyewe, na ya watawala wetu inayowajengea Wazungu (kina Dk. Watson) hoja kwamba uwezo wetu wa kufikiri una mushkeli!

Chukua mfano wa hapa Tanzania. Kwa miaka karibu 50 tumekuwa tukipokea misaada ya maendeleo ya mabilioni ya fedha kutoka kwa nchi za Scandnavia, lakini mpaka leo tumeshindwa kuzitumia fedha hizo kujiendeleza. Bado tunawaomba misaada hata ya kujenga choo!

Na hii inanikumbusha kauli iliyopata kutolewa na mama mmoja mwanaharakati wa Sweden. Mama huyo alisema kwamba alipokuwa akinyonyesha mwanawe wa kwanza, Serikali ya Sweden ilikuwa ikiipa Tanzania sehemu ya mapesa ya walipakodi ili iyatumie kujiendeleza.

Mama huyo akaendelea kusema ya kwamba, sasa mwanawe huyo amekuwa mkubwa - naye amezaa mtoto wake, lakini bado Serikali ya Sweden inaendelea kuipa Tanzania misaada ya maendeleo ya mabilioni ya fedha za walipokodi, na akahitimisha kauli yake kwa kuhoji: Ni nchi gani hii Tanzania isiyoweza kusimama yenyewe na kutembea yenyewe hata baada ya miaka 50 ya kusaidiwa?

Jibu la mama huyo liko katika aina ya watawala tulionao, na pia limo katika aina ya bongo tulizonazo watawaliwa. Unapokuwa na Rais anayefurahia kusafiri kila mara kwenda Ulaya kuomba misaada (tena daraja la kwanza) huku akiwa na msafara mkubwa, unatarajia nini kutoka kwake kuhusu dhana ya kujitegemea?

Unapokuwa na watawala wanaoigeuza nchi kuwa “shamba la bibi” kwa wawekezaji wa kigeni, na huku mikataba wakiifanya siri, na wakati huo huo wananchi wakiona ni sawa tu, na kwenye uchaguzi wanakichagua chama chake kwa sababu tu wanapewa pilau, kofia kanga, na vijisenti kidogo, kwa nini Wazungu wasiibuke na tafiti zinazotilia shaka uwezo wetu wa kufikiri?

Tunapokuwa na maliasili za kila aina – maji, madini, misitu, gesi asilia nk, lakini bado wanetu wanakalia mawe shuleni na wajawazito hospitalini wanajifungulia chini, kwa nini tusiamini tunapowekwa katika orodha ya nchi 10 duniani ambazo wananchi wake wana viwango vya chini vya IQ?

Tunapopiga makofi na kushangilia bila kutafakari (abstract reasoning) kila watawala wanapopanda majukwaani na kupiga blah blah za kisiasa; licha ya kufahamu kwamba walijiuzia kwa bei poa nyumba za serikali na mashirika ya umma, kwa nini kina Dk. Watson wasihoji uwezo wetu wa kufikiri?

Babu wa Loliondo anapoibuka na tiba yake ya ‘kuoteshwa ya kikombe’ na kudai inatibu ukimwi na kisukari, na sisi tunakimbilia kwake kwa mamilioni tukiongozwa na mawaziri wetu, kwa nini tushangae tafiti za kisayansi za kina Dk. Watson zikihoji ubora wa bongo zetu?

Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania anapokaa kimya wakati Katiba ya Zanzibar inarekebishwa kwa kuweka vifungu vinavyokiuka Katiba ya Muungano, na kisha Rais huyo huyo katika hotuba zake ajinadi kuwa ni ‘mpenda Muungano’ na ataulinda kwa uwezo wake wote, vipimo vya IQ zetu vitaonyeshaje kama sisi wananchi tunamshangilia katika hilo bila abstract reasoning?

Ndugu zangu, nihitimishe tena kama nilivyohitimisha wiki iliyopita kwa kusema kwamba; Profesa Palamagamba Kabudi alikuwa sahihi kabisa alipowatahadharisha hivi watawala wetu kuhusu mfumo wa Muungano unaotakiwa na wananchi katika Katiba mpya:

"Ujinga wa kizazi hiki tusidhani utakuwa ujinga wa kizazi cha kesho. Vizazi vijavyo vya Tanzania vitakuwa na ujinga wake. Ni vyema kuwawekea misingi lakini waje kuishi na ujinga wao kuliko kulazimisha ujinga wetu, kwa sababu ujinga wetu ndiyo amali yetu lakini kwa wengine siyo amali."

Tafakari.

- See more at: Raia Mwema - Tanzania ya 9 duniani kwa uwezo mdogo wa kufikiri?

Even if genetics is being considered by the experts, they still can not rule out the environmental factors. There are far too many aspects within the environment which could affect the IQ of the general population within a country. Among which includes education, traditions which can be traced to ancestral practice and culture, level of nutrition, health and other elements within the society. As a person matures, these factors continue to affect not just his/her well-being but also the level of IQ.

Another aspect which has been raised among the experts is the brains ability to adapt to environmental factors. Researchers and medical practitioners are zeroing in on the fact that IQ score may end up lower because the brain’s power is diverted to natural body defense and survival. For example, instead of focusing on how IQ development can become stronger, the brain tends to focus more on the ability of the body to fight diseases. For children below five years old, improper nourishment and health care results to weak bodies. Hence, the brain has to work double time in order for the body to survive. It is being considered that such a scenario could hinder the possible development of the IQ. Hence, when the child matures, it is the physical attributes which have been enhanced and not the mental performance.
 
Ulikuwa unapendekeza nini wewe mwenye uwezo wa kufikiri? Ulishafikiri kwanini watanzania wanalalamikia elimu?
mpaka sasa kuna maswala ya mengi y kufanya illi kwamba tz itoke ilipoi kwenda mahali pengine maana tatizo kubwa ni IQ na si vinginevyo na kama msingii wa tatizo ni huo ni kuwalea kama watoto kwa kuwawekea plan na action kwenye maswala yoote ya kiuchumi hilo litasaidia

ila for long run ni kuwekeza pia kwenye lishe za watoto
 
Baada ya kukaa kwa muda nikizunguka maeneo mbali mbali ya Tanzania, nimeona kuna ombwe kubwa sana la uwezo wa kufikiri ndani ya jamii yetu na uwezo huo umegawanyika katika makundi makuu matatu.

1. Masuala ya kiuchumi
2. Masuala ya kijamii
3. Masuala ya kisiasa

1. MASUALA YA KIUCHUMI
Katika hili ambalo ndo msingi wa hayo mengine watanzania wana uwezo mdogo wa kuona fursa zinazowazunguka, uwezo mdogo wa kutafuta, na kutaka kupata habari za kiuchumi, uwezo mdogo wa kutumia rasilimali za nchi yetu kwa hili wageni wanatushangaa.

Achilia mbali serikali ambayo tunaitupia lawama kila kukicha lakini watanzania wengi tunatafuta mchawi wa kumlaumu kwa kila kitu, utakuta mtu kama hajasoma analaumu wazazi au ndungu na hiyo inakuwa sababu tosha ya kukaa na kubweteka.

Kama amesoma anaitafuta serikali na kiulaumu na hiyo inakuwa sababu ya kupata kisingizio.

Ukimwuliza bei ya shamba hajui, bei ya kuku hajui, bei ya mazao, hajui bei ya vitu vya kimaendeleo, ila mwulize Rihanna na Mess anakutajia mpaka aina ya chakula wanachokula anajua historia ya team zaidi ya anavyowaza maendeleo yake biunafsi.

Mbaya zaidi hata mawazo ya nini afanye hana, anasubiri pesa ambazo hata hajui zitatoka wapi.

Ni vema watafiti wa akili wakaangalia kama njaa ya mwaka 1994 na miaka iliyofuata kama ilisababisha madhara kwenye ubongo wetu, au mlo usiotosheleza ndio sababu maana hali inatisha saana yaani mtu anafuga ng'ombe na analima bila mbolea ya samadi.

Kijiji kizima kinakosa kuku au bata wa kununua, kijiji ukitaka nyama unasafiri na wakati kuna mahitaji ya nyama ila watu wanalia umasikini.

Hata kama Magufuli akipiga kelele kama ujinga haujatoka kwenye vichwa vya watanzania hakuna kitu kitakachofanyika yaani kutakuwa na afya, maji, shule
ila hakuna maendeleo kwa jamii iliyokubwa kwa sababu ya ubongo mgando
mpaka sasa ni wananchi wachache wanaofanya kilimo kwa kupiga hesabu ya faida na hasara.

Sasa mtu asiyejua faida na hasara kwa namba unategemea aendelee yeye ni wa kuamka na kwenda kazini na jioni kurudi hajui ameingiza au ametoa.

2. MASUALA YA KIJAMII
Jamii ya watanzania bado inaigiza linapokuja masuala ya afya, elimu na masuala ya maisha ndani ya jamii. Ni jamii ambayo mara zote inatafuta short cut au majibu rahisi kwa maswali magumu.

Ndio maana utashangaa ikifika muda wa kupeleka mtoto shule baba anakosa shilingi elfu 5000 za sare na daftari, hayo ni matokeo ya kutokujitambua na kuto kujua wajibu.Yaani mtoto anazaliwa anakua mpaka muda wa kwenda shule alafu familia inakosa viatu. Wakati huo huo kuku kijijini ni shilingi elfu 10, hiyo ndo jamii kubwa tuliyonayo Tanzania.

Jamii ambayo inaishi kimungu Mungu kirejareja bila mipango wala malengo ni jamii kubwa ya wapenda simulizi tamu kama ambavyo wanapenda sasa hadithi za majipu kuliko kuhoji na kuchambua.

3. MASUALA YA KISIASA
Jamii haijui nini mchango wa siasa na nini siyo mchango wa siasa kwenye maisha ya mtu mmoja mmoja na hilo ndilo limekuwa mtaji wa wanasiasa wa kuhadaa uma kwa kujificha kwenye huu ujinga totoro.

Jamii inaamini na imeaminishwa propaganda kama hizi, serikali ni kila kitu mpaka ukikosa sabuni ya kuogea serikali inahusika.

Serikali ina solution za kila tatizo la mwananchi, chama fulani au kundi fulani ndio chanzo cha matatizo yote uliyonayo hata kama mengine yamesababishwa na uzembe wako mwenyewe. Kwa mfano mtu kabisa kapelekwa shule tena private hata kama ni ya kata halafu kazi yake ni kamari, akifeli analaumu serikali kwamba kwa nini haikumbana kubaki darasani halafu ikimbana anakuja na kusema kila mtu ana haki ya kuchagua nini afanye.

Matatizo yoote yataisha kama chama fulani kikipewa madaraka tena au chama kipya kikipata madaraka hata yale ambayo ni juhudi za mtu kuyatoa.

Kwa ule uwezo duni wa kufikiri, hawafikirii kwamba mbona chama hicho kilipewa kuongoza muda mrefu na kikashindwa vibaya. Au kwa nini chama kipya tunachokisema kilipata viti vya wabunge na bado maisha hayakubadillika.

Hawajui kwamba matatizo ya nchi ni zaidi ya tatizo la chama. Matatizo ya maisha magumu ni matokeo ya maamuzi yako kwa kiwango kikubwa kuliko ya serikali na chama.

Kwa uwezo huo kazi bado tunayo, wanasiasa wataendelea kuneemeka kwa sababu matatizo yetu ni mtaji kwao.

Kama isipofika watanzania kuwa na roho ya uwajibikaji binafsi kwa ajili ya maisha ya kila mmoja mmoja bila kulalamika basi wanasiasa watakuwa wanatuchezea akili kama ambavyo wanaendelea kufanya.
Hata mimi nina mashaka na uwezo wako wa kufikiri kama leo ndio umejua wattanzania wana ombwe la kufikiri ,yaami leo ndio unajua na labda nikuongezee tu ili usije gundua lingine sio watanzania tu Waafrika wote!
 
mpaka sasa kuna maswala ya mengi y kufanya illi kwamba tz itoke ilipoi kwenda mahali pengine maana tatizo kubwa ni IQ na si vinginevyo na kama msingii wa tatizo ni huo ni kuwalea kama watoto kwa kuwawekea plan na action kwenye maswala yoote ya kiuchumi hilo litasaidia

ila for long run ni kuwekeza pia kwenye lishe za watoto
Tatizo kubwa la elimu ilivyo sasa ni kwamba wanafunzi wanaandaliwa kufaulu mitihani, hawaelimishwi! Mpaka tutakapo ondokana na dhana hii potofu ndio tutazalisha watanzania wenye uwezo wa kufikiri wenyewe na kupambanua mambo.
 
Wewe mleta uzi inaonekana uwezo wa akili yako kufanya kazi unalingana sana na Rutengwe. Vitu ulivyozungumza vinakuonesha wewe kama mkimbizi katika nchi hii na siyo mzawa.Huwezi kutenganisha maendeleo ya wananchi na utendaji wa serikali yao kwani serikali ndiyo inayotakiwa kuweka/ kuwaonesha watu wake fursa ili wazitumie.Jiulize ni kwa nini wakimbizi wa Syria na Iraq walikimbilia Ulaya / Marekani badala ya kwenda kwenye nchi nyingine za kiarabu zilizo salama kama Bahrain, Saud arabia, Iran etc? Hawa wamekwenda Ulaya na marekani kufuata fursa.Mbongo huyo huyo unayemuona Mburula hapa Bongo mpeleke Ulaya / Marekani halafu mfuatilie baada ya miaka 3 kama atakuwa yuleyule. Ninakushauri usiwe mtu wa kuifanya serikali isiwajibike kwa maendeleo ya watu walioiweka madarakani.Ahsante.
 
Back
Top Bottom