Herbalist Dr MziziMkavu
JF-Expert Member
- Feb 3, 2009
- 42,316
- 33,125
Tunaburudika tukiwa mbali na nyumbani, tunapuuzilia mbali kutumia simu ya rununu kwa muda na tunapoangalia mfukoni, begi au mahali tulipoiweka, haipo tena.
Wezi wanaweza kuwa na ujuzi mkubwa wa kuiba simu za mkononi kwa kipindi kifupi tu.
Mbali na kutufanya tujisikie vibaya, wizi wa simu za mkononi unaweza kuathiri hati na data ya kibinafsi na kusababisha athari katika akiba zetu
Zifuatazo ni hatua tano unazotakiwa kuchukua iwapo simu yako imeibwa.
1. Ifunge simu yako
Iwapo simu yako ya mkononi itaibiwa, hatua ya kwanza ni kuzuia kifaa hicho mara baada ya kupotea, kwa mujibu wa Emilio Simoni, mtaalamu wa usalama wa kidijitali na mkurugenzi wa dfndr Lab, wa kikundi cha CyberLabs-PSafe.
"Ni muhimu sana kuwasiliana na kampuni ya simu unayotumia na kuwaomba waifungie kwa muda na kuifanya simu isiweze kutumika kwa namna yoyote," aeleza. Njia za mawasiliano zinaweza kupatikana kwenye tovuti za waendesha
Inawezekana kufanya hivyo kupitia IMEI (Kitambulisho cha Kimataifa cha Vifaa vya Simu) , usajili wa kimataifa ambao unakuwezesha kuzima simu ya mkononi kwa haraka zaidi. Ndiyo maana ni muhimu kuandika msimbo na kuwa nayo kila wakati.
IMEI inaweza kupatikana kwenye sanduku la kifaa au kwenye simu yenyewe.
Njia rahisi ya kujua IMEI ni kuandika nambari ifuatayo kwenye pedi ya simu ya kifaa chako: *#06#
2. Badilisha nenosiri la programu zako
Kwa mujibu wa Simoni, anasema ni lazima ubadilishe nywila ya programu ambazo ziko kwenye simu ya rununu kwa kuwa watu wengine wanaweza kuzipata.
Hii ni kwa sababu mhalifu anaweza kufikia kwa urahisi taarifa zako za kibinafsi na siri, kama vile nywila za sehemu nyingine na anwani za familia.
"Kwa kawaida, programu za benki hazithibitishi moja kwa moja. Lakini zana zingine, kama vile barua pepe na mitandao ya kijamii, huruhusu yeyote aliye na kifaa kubadilisha nenosiri kupitia uthibitishaji wa SMS," anasema Simoni.
Baadhi ya programu hizi hukuruhusu kubadilisha neno la siri kwenye tovuti za zana, kuruhusu mmiliki wa kifaa kubadilisha kila kitu kwa haraka.
Katika mitandao ya kijamii, kama vile Facebook na Instagram, mabadiliko ya neno la siri yanaweza kufanywa katika sehemu za Usalama na Ingiza tovuti za jukwaa.
Katika Gmail, mabadiliko ya nenosiri yanapatikana katika sehemu ya habari ya kibinafsi.
3. Kutoa taarifa kwa taasisi za fedha
Kuripoti kwa benki yako na taasisi nyingine za kifedha ni hatua inayopendekezwa kwa mtu yeyote ambaye simu yake ya mkononi imeibiwa.Matokeo yake, benki inaweza kuzuia maombi kwenye simu ya mkononi na pia uhamisho unaowezekana ambao mhalifu anajaribu kufanya kwa akaunti nyingine.
Kila benki ina chaneli yake ya huduma hii. Kawaida zinapatikana kwenye wavuti ya taasisi. Anwani za simu za benki pia zinaweza kupatikana kwenye Google.
4. Wajulishe familia na marafiki
Kuwafahamisha familia na marafiki wa karibu kuhusu uhalifu ni kazi nyingine muhimu kwa wale ambao wamepoteza au kuiba simu zao za rununu."Mara nyingi wahalifu hugundua mawasiliano ya ndugu na jamaa katika maombi ya ujumbe au mitandao ya kijamii na kwenda kwao kujaribu kuwalaghai wakiomba fedha au maelezo ya benki," anaeleza Simoni.
5. Fungua kesi
Fungua kesi ya wizi wa simu ya mkononi (au kitu kingine chochote) kwa kuwasiliana na polisi au kwenda kituo cha polisi ni muhimu ili kuthibitisha kwamba uhalifu umetendwa.
Hati ya ripoti ya polisi inaweza kuhitajika na benki yako, bima au mamlaka kama uthibitisho wa usimamizi wowote.
Mara nyingi, pamoja na simu ya rununu, pia tuna hati za utambulisho zinazoweza kuibwa . Iwapo tutalazimika kutumia siku chache bila kitambulisho, kuwa na ripoti ya polisi mkononi kama uthibitisho kunaweza kuwa muhimu sana.
Kwa Simoni, faida nyingine ya malalamiko hayo ni kwamba inaweka "wajibu wa kisheria wa kuchunguza uhalifu" kwa polisi.
Ingawa inaweza kuwa vigumu kurejesha kifaa, ripoti yako inaweza kusaidia kutambua maeneo mahususi ambapo uhalifu wa aina hii unatendwa mara kwa mara.
Kwa njia hii, matangazo ya umma yanaweza kutolewa ambayo yatahadharisha raia, kuwezesha hatua za polisi na kuruhusu zaidi kujulikana kuhusu shughuli za wahalifu.
Mambo matano unayotakiwa kufanya iwapo simu yako ya mkononi imeibiwa - BBC News Swahili
Wezi wanaweza kuwa na ujuzi mkubwa wa kuiba simu za mkononi kwa kipindi kifupi tu, na kuathiri mambo yako mengi.
www.bbc.com
