Kuhusu hili la elimu Tanzania kutolewa kwa Kiswahili

[Hute]

1. Tuseme ukweli, hivi mimi nizae mtoto halafu watu wachache tu wanaokipenda kiswahili waniamulie kuwa mtoto wangu lazima asome kwa lugha ya kiswahili wakati mimi kiswahili sikipendi?

2. mimi kiswahili nimeanza kuongea kwa ufasaha nilipofika miaka 12, na hadi nafikia form two nilikuwa na kiswahili kibovu tu, my mother tongue ni kilugha (mojawapo ya makabila ya tz).

3. kati ya maprofesa wale wenye manywele pale udsm wanaoshabikia kuturudisha nyuma watoto wetu waanza kusoma kila kitu kwa kiswahili, ni wangapi watoto wao hawajapelekwa English medium, wangapi watoto wao wamepelekwa kwa kayumba wanakofundisha kwa kiswahili?

4. kati ya wale maprofesa wa kiswahili pale udsm, ni wangapi wanajua kuongea kiingereza fasaha? wasije kuwa hawajui kiingereza sasa wamekichukia wanafikiri kila mtu ni kama wao!

5. maprofessa wa tz pale udsm wangapi wametunga vitabu vya sayansi, na masomo mengine yoote?

6. ni vitabu vingapi ambavyo maprofesa wenzao wa nchi zingine ambao ndio wenye akili, wamepata leseni ya kuvitafisiri kwa kiswahili ili tuvisome kwa kiswahili? tuanze leo kusoma physics kwa kiswahili, tusome biology, na masomo mengine yoote ya vyuo vikuu kwa kiswahili (wakati wao hawajatunga hata kitabu kimoja cha kitaaluma, zaidi ya kutunga vitabu vya lugha ya kiswahili tu).

7. wakati wengine kama Rwanda na nchi zingine, wanapambana nchi zao zitumie English, maprofesa wa kitanzania wanapambana kuishawishi tz itumie lugha ya kiswahili wakati tupo kwenye east africa community.

8. kati ya wasomi woote wa tz, viongozi woote kuanzia rais hadi wakurugenzi na walimu wa vyuo vikuu woote nchini, madaktari nchi nzima, wanasheria nchi nzima, mainjinia, na wasomi woote, kati yao ni nani watoto wake wanasoma kayumba? kati yao ni nani atakubali watoto wake wakasome kwa lugha ya kiswahili?

9. hivi hawa maprofesa huwa wana akili au wanatafuta dili ya kutafisiri vitabu walivyotunga wenzao ili watoto wetu ndio wavitumie?

10. wanasema (hasa yule aliyeongea itv mwenye manywele kama nini sijui) anasema nchi zote zilizoendelea zimeendelea kwa lugha zao. tuambie vitu unavyonunua toka china, japan etc, vingapi vinatumia kijapan? hata katika biashara zao zote wanatumia lugha za wengine. nenda india kutibiwa baada ya kuvimbiwa ugali huko udsm, pale utakuta kingereza tu na wakati huohuo na kihindi kinatumia.

11. ushauri wangu kwenu maprofesa wa udsm, acheni ushamba, hatutaki watoto wetu wasome kwa kiswahili, tunapambana watoto wetu wasome kwa kiingereza ili waweza kujua lugha ya dunia wasipate shida kama ninyi maprofesa mkitoka nje mnavyopata shida kwa kushindwa kuongea kiingereza kwa kujifanya mnatukuza kiswahili wakati kiswahili wala sio lugha yenu, wengine hapo wahaya (kama wewe uliyeongea itv) wengine wachaga, wengine wahehe, wengine wanyakyusa etc. msiturudishe nyuma, bora tupeleke watoto wetu wakasome kenya na uganda kukwepa kiswahili chenu. hivi usomi wenu uko wapi? upo tu kwenye makaratasi au hata kwenye kufikiri?

 

[Hute]

kuna umuhimu mkubwa sana maprofesa wa vyuo wachunguzwe vyeti vyao, hasa udsm pale idara ya kiswahili.

 

[Hance Mtanashati]

Sidhani kama kufundisha kwa kiswahili kutaongeza ufaulu kwa wanafunzi bali watazidi kufeli hasa masomo ya sayansi kuna maneno ni magumu sana kutamkika na ni rahisi kusahaulika

Pia kwa wale wazee wa kukalili ndio kabisaa watazidi kuumia hasa kwenye kukalili definitions

Sipatii picha kwenye physical geography kule sijui itakuwaje baadhi ya maneno kuyabadilisha kwa kiswahili mfano neno "Tombolo"

Kingine ukitaka kuamini kufundisha kwa kiswahili hakitaleta tija angalia wanafunzi wengi hasa wale wa sekondari wamekuwa wakilalamika somo la kiswahili ni gumu kuliko la kiingereza sasa sijui hii itakuaje suala hili ,ila ngoja tusubiri time will tell

 

[Hute]

Sidhani kama kufundisha kwa kiswahili kutaongeza ufaulu kwa wanafunzi bali watazidi kufeli hasa masomo ya sayansi kuna maneno ni magumu sana kutamkika na ni rahisi kusahaulika

Pia kwa wale wazee wa kukalili ndio kabisaa watazidi kuumia hasa kwenye kukalili definitions

Sipatii picha kwenye physical geography kule sijui itakuwaje baadhi ya maneno kuyabadilisha kwa kiswahili mfano neno "Tombolo"

Kingine ukitaka kuamini kufundisha kwa kiswahili hakitaleta tija angalia wanafunzi wengi hasa wale wa sekondari wamekuwa wakilalamika somo la kiswahili ni gumu kuliko la kiingereza sasa sijui hii itakuaje suala hili ,ila ngoja tusubiri time will tell

kufundisha kwa kiswahili wanawalimit watoto kujua kiingereza. pili, wanasayansi wangapi wa kitz wamefanya utafiti na kutuletea mambo kwenye vitabu ya kujifunzia?

 

[Hance Mtanashati]

kufundisha kwa kiswahili wanawalimit watoto kujua kiingereza. pili, wanasayansi wangapi wa kitz wamefanya utafiti na kutuletea mambo kwenye vitabu ya kujifunzia?

Hivi hapa inamaanisha kutakuwa na system mbili kama kawaida kwamba shule za private wao watafundisha kwa lugha ya malkia na wale watakaosoma shule ya serikali watasoma kwa kiswahili si ndio maana yake?


Ila kimbembe kitakuwa kwa hawa waliosoma shule binafsi huko ngazi ya msingi halafu wakija huku wasome masomo kwa kiswahili sijui itakuwaje kwa kweli

 

[Hute]

Hivi hapa inamaanisha kutakuwa na system mbili kama kawaida kwamba shule za private wao watafundisha kwa lugha ya malkia na wale watakaosoma shule ya serikali watasoma kwa kiswahili si ndio maana yake?


Ila kimbembe kitakuwa kwa hawa waliosoma shule binafsi huko ngazi ya msingi halafu wakija huku wasome masomo kwa kiswahili sijui itakuwaje kwa kweli

hapa watatangaza tu kwamba watoto wote wasome kwa lugha moja. yaani watoto wako wewe watalazimishwa kusoma kwa kiswahili hata kama wewe unapenda wasome kwa kiingereza. kwasababu wakisema kila mtu achague, itakuwa tu kama sasaivi, watoto wa wasomi wote wataenda shule za kiingereza na watoto wa kayumba wote wataenda kwenye kiswahili. yet ni wasomi haohao ambao watoto wao hawaendi kayumba ndio wanaoshabikia watoto wa wenzao wakatumie kiswahili wakati wao watoto wao hawataki wasome kwa kiswahili. si unafiki huo? na ni ubaguzi watoto wa masikini wataendela kuwa masikini na daraja la pili maisha yote na watoto wa wasomi wataendelea kuwa wa daraja la kwanza kama ilivyo sasaivi. si upumbavuu huo?

 

[Hance Mtanashati]

hapa watatangaza tu kwamba watoto wote wasome kwa lugha moja. yaani watoto wako wewe watalazimishwa kusoma kwa kiswahili hata kama wewe unapenda wasome kwa kiingereza. kwasababu wakisema kila mtu achague, itakuwa tu kama sasaivi, watoto wa wasomi wote wataenda shule za kiingereza na watoto wa kayumba wote wataenda kwenye kiswahili. yet ni wasomi haohao ambao watoto wao hawaendi kayumba ndio wanaoshabikia watoto wa wenzao wakatumie kiswahili wakati wao watoto wao hawataki wasome kwa kiswahili. si unafiki huo? na ni ubaguzi watoto wa masikini wataendela kuwa masikini na daraja la pili maisha yote na watoto wa wasomi wataendelea kuwa wa daraja la kwanza kama ilivyo sasaivi. si upumbavuu huo?

Hapana hawatalazimisha ,kwa wale watakao taka watoto wao wasome lugha ya kiingereza watawapeleka shule za kulipia yani itakuwa kama kwa ngazi ya msingi inavyokuwa

 

[Hute]

Sidhani kama kufundisha kwa kiswahili kutaongeza ufaulu kwa wanafunzi bali watazidi kufeli hasa masomo ya sayansi kuna maneno ni magumu sana kutamkika na ni rahisi kusahaulika

Pia kwa wale wazee wa kukalili ndio kabisaa watazidi kuumia hasa kwenye kukalili definitions

Sipatii picha kwenye physical geography kule sijui itakuwaje baadhi ya maneno kuyabadilisha kwa kiswahili mfano neno "Tombolo"

Kingine ukitaka kuamini kufundisha kwa kiswahili hakitaleta tija angalia wanafunzi wengi hasa wale wa sekondari wamekuwa wakilalamika somo la kiswahili ni gumu kuliko la kiingereza sasa sijui hii itakuaje suala hili ,ila ngoja tusubiri time will tell

watz hawajafanya utafiti na kutunga vitabu vya kisayasi na masomo mengine, wanategemea watatafisiri vitabu vya wenzao wa ulaya ambao walishafanya utafiti hata kabla elimu haijaja bongo, na kutafisiri huko watatakiwa kutoa hela wapate leseni waruhusiwe kutafisiri kitabu cha mtu mwengine aliyeumiza kaili yake kukitunga. wao pale udsm hawana uwezo kutunga vitabu. watueleza ni vitabu gani?

kwanza wanakijua kimombo? wasijekuwa waoga kuongea wanataka tufanane nao?

 

[Hute]

Hapana hawatalazimisha ,kwa wale watakao taka watoto wao wasome lugha ya kiingereza watawapeleka shule za kulipia yani itakuwa kama kwa ngazi ya msingi inavyokuwa

kama ni hivyo, kuna tofauti gani na elimu iliyopo sasaivi hasa kwa msingi? mimi mtoto wangu kwa sasa anaongea kiingereza kizuri kabisa fluent (huyo mmojawapo ni mdogo ana miaka 6). maisha yake yote atakuwa anasoma kwa kiingereza. sasa kama anajua kiingereza tangu akiwa mdogo, atashindwaje kuelewa masomo ya kiingereza? maprofesa wanaakili kweli hawa?

 

[wazirib28]

Mm mawazo yangu nikajua huko mbeleni watafanya Kiingereza kitumike kuanzia chekechea maana kwa hii teknolojia na utandawazi bila kiingereza tutabaki kuwa wapokeaji tu wa hivyo vitu.

Kuna siku nilijaribu kuset lugha ya kiswahili ktk simu nilishindwa kutumia kabisa. Sasa sijui itakuwaje kwa huyu mtoto wa miaka 10 anayejifunza kutumia tanakirishi. Tutashindwa ktk huu ushindani... wenzetu wakiwa wanagain core competence ss tutaendelea kujifungia Tanzania kwetu na Kuswahili.

 

[Amon Mtekateka]

kuna umuhimu mkubwa sana maprofesa wa vyuo wachunguzwe vyeti vyao, hasa udsm pale idara ya kiswahili.

naomba namba yako ya usajil nikusapishe

 

[Micious-10]

Ukitat jua lugha ye2 bdo haijajtoshelez au haifahamik na ss wenyew wenye lugha ye2 badili lugha kweny mtandao wko w kijamii mfano FB weka Kiswahili thn jarb kutumia weng tunachemshaga na kuamua kurud kweny lugha ya kmataif misamiati ya lugha yetu tu Haifamik ndo uje ufundshe Phy Chem Bios kw Kisw ukwel itakuw ngumu sn kuelew aya masomo

 

[tryphone005]

Wakuu huwezi kutawala watu ambao ni great thinkers, HAWA FREEMASON wameona tunaweka maabara kwenye shule zote za kanumba na vifaa vinaanza kupelekwa ,wamekuja na mbinu yao mpya, kuzuia tu elimu kwenye kichwa cha mtoto wa kitanzania ndio lengo lao, utawezaje kumwambia mwalimu afundishe kwa misamiati ambayo imetungwa ili kuandika vitabu, ambayo hakuna mwalimu wa masomo hayo ya sayansi ameshakutana nayo, misamiati ya ajabu ajabu, wamekosa mbinu mpya ya kupeleka ugali majumbani mwao wanataka kuharibu fani ya ualimu sasa,

 

[Tarakilishi]

Mi naona kiswahili kitumike kufundishia na English libaki somo kama masomo mengine ila lisomwe katika ngazi zote za elimu kuanzia chekechea hadi chuo kikuu na liwe lazima ulifaulu kama hesabu vile. Nchi nyingi zinatumia lugha yao kwanini isiwe Tanzania?? Tuache mawazo mgando.... Kama unataka ajira nje ya nchi nenda kasome hukohuko ukiona elimu yetu haitoshi

 

[Tarakilishi]

Ukitat jua lugha ye2 bdo haijajtoshelez au haifahamik na ss wenyew wenye lugha ye2 badili lugha kweny mtandao wko w kijamii mfano FB weka Kiswahili thn jarb kutumia weng tunachemshaga na kuamua kurud kweny lugha ya kmataif misamiati ya lugha yetu tu Haifamik ndo uje ufundshe Phy Chem Bios kw Kisw ukwel itakuw ngumu sn kuelew aya masomo

Haifahamiki kwakuwa haitumiki kila siku lkn ikitumika kila siku itafahamika. Haya maneno unayoyafamu sio kwa bahati mbaya bali ni kwasababu unayatumia kila siku

 

[Hute]

Mi naona kiswahili kitumike kufundishia na English libaki somo kama masomo mengine ila lisomwe katika ngazi zote za elimu kuanzia chekechea hadi chuo kikuu na liwe lazima ulifaulu kama hesabu vile. Nchi nyingi zinatumia lugha yao kwanini isiwe Tanzania?? Tuache mawazo mgando.... Kama unataka ajira nje ya nchi nenda kasome hukohuko ukiona elimu yetu haitoshi

dada, mimi watoto wangu hata kuanzia miaka 5 wanaongea fluent english. sasa ukianza kumfundisha kwa kiswahili unafikiri ataelewa vizuri? hapo lugha yake tangu utoto kama huo ni kiingereza na anakiamini moyoni mwake kuwa hiyo ndio lugha ya shuleni. ukileta kiswahili kina faida gani kwake? sababu wanayoitoa wanasema mtoto anatakiwa kufundishwa kwa lugha anayoielewa. tukija kwenye point hiyhiyo, ukienda vijijini, katika shule ya msingi karibia 50% ya wanafunzi wanajifunza kiswahili, hata kiswahili chenyewe unachotaka watumie hawakijui wao hadi shule wanaongea tu kilugha. nakumbuka tulivyokuwa primary tulipigwa sana fimbo na walitengeneza kibao cha "kuongea kiswahili"...atakayeongea kilugha unampasisha kibao anavaa shingoni, na jioni kila mtu anamtaja aliyempa na fimbo zinawaka. sasa lugha ambayo mtu anaielewa hapo ni lugha gani? kisukuma? kihaya, kinyamwezi, kihehe, kichaga au kiswahili? wana uhakika kuwa watoto wote primary wanajua kiswahili au wanakaririshwa tu. hiyo sasa si sawa tu na kiingereza?

pia, ukisema watoto wengine waende english medium na wengine swahili medium unatengenez amatabaka. hata kwenye ajira ujue tz official languages ni mbili, kiswahili na kiingereza, na interview zote hufanywa kwa kiingereza kwasababu wanaamini utakuwa vizuri kuhudumia hata international clients. sio na hicho kiswahili chako. sasa opportunity ya kufahamu kiingereza ipo lakini watu wasiojua kuongoea kimombo wanataka kuipeperusha ili turudi kwenye kiswahili? si ujinga na umbumbumbu wa hali ya juu huo? badala ya kutoa amri kabisa watoto wote kuanzia primary wasome kwa kiingereza ili wakifika secondary wawe wanakielewa etc, wao wanablock. badala ya kutoa amri kiingereza iwe medium of communication shuleni wao wanazuia. mkifika kwenye university hasa za nje, mnaambiwa mfanye TOEFL au hiyo mitihani ya british council...wakati nchi kama kenya, uganda etc ambazo kiingereza kimetawala hawahitaji kufanya hiyo mitihani. huu ndio ushamba wa watu wanaofuga tu manywele pale udsm wakijiona wasomiiii kumbe mambumbumbu tu.

 

[bishororo]

Mi naona sababu nyingine ya umaskin wetu ni kiswahili cha nn bwana dunia ya sasa mambo mengi yapo. Ktk lugha ya kizunguu sasa nyie kaeni na lugha yenu

 

[bishororo]

Mi naona kiswahili kitumike kufundishia na English libaki somo kama masomo mengine ila lisomwe katika ngazi zote za elimu kuanzia chekechea hadi chuo kikuu na liwe lazima ulifaulu kama hesabu vile. Nchi nyingi zinatumia lugha yao kwanini isiwe Tanzania?? Tuache mawazo mgando.... Kama unataka ajira nje ya nchi nenda kasome hukohuko ukiona elimu yetu haitoshi

We bure kabisaaa

 

[Tarakilishi]

We bure kabisaaa

Ni mtizamo tu mkuu. Tunatofautiana mitizamo na kamwe haitatokea tukafanana mitizamo yetu watu wote duniani.

 

[Rutorial k]

ukweli utabaki pale pale kuwa ukitumia lugha unayoifahamu ktk masomo utaelewa zaidi kuliko lugha za kigeni...kwa mfano hata spelling mara nyingi unakuta mwl mechemka kwakuwa anafaha sauti(sounds) za kisw kuliko zakingereza.kwa hiyo hata hicho kingereza tunachokililia bado hatukijui japo tunakitumia huko secondary.labda tu hao wa shule binafsi ambao ni wachache.

kitu kingine kinachotusumbua ni ubeberu wa lugha(linguistic imperialism) kwa mana ya kwamba tumeaminishwa kuwa kingereza ndio lugha ya kisayansi na kwamba ili uonekane ni msomi lazima uongee kingereza.

linguistic imperialism ni propaganda za wazungu kwa kuwa wananufaika sana na utumiaji wetu wa kingeleza ktk ngazi za kielimu ...wanatuuzia vtabu, computer...walimu na watalamu mbalimbali huja africa kwa sababu ya kiingeleza...

pointi yangu ni kwamba wazungu hawezi kutuacha tutumie lugha zetu ili wapoteze ajira kwa watu wao,washindwe kuuza vitabu anbavyo vimejaa huko kwao...ni lazima wataingiza chuki tu kuonnyesha kiswl hakifai ...na naona watu wanatoka mapovu humu kwa kutetea kingereza bila kujua ametekwa na mabeberu

cha msingi tutumie kisw lakini tusikiache kiingereza kwa manufaa ya watu wetu huko duniani ikiwa wataenda