Kodi kwenye miamala ya fedha

[mwengeso]

Kuna mjadala mkali kuhusu kutozwa kodi kwenye miamala ya fedha kwa njia ya simu na benki. Bila kujiinguza katika ubishani unaojengwa kisiasa, kihisia na kinadharia zaidi kuliko uhalisia, ni vyema tukatumia takwimu za kitafiti.

Takwimu za matumizi ya kipato (tovuti ya Ofisi ya Takwimu ya Taifa, Mei, 2016) katika kugharamia maisha yao (Consumers Price Index), kuona kama gharama za huduma za mabenki na ada za miamala ya fedha katika simu, imekuwa ikichangia katika gharama za maisha ya Mtanzania, zinaonesha kuwa gharama hizo ni sehemu ndogo tu ya matumizi ya Watanzania katika mahitaji yao kimaisha.

1) Chakula na vinywaji: takwimu zinaonesha kuwa sehemu kubwa ya kipato cha Watanzania, asilimia 38.5 hutumika kugharamia chakula na vinywaji visivyo na kilevi, ambavyo havijatozwa kodi.

2) Usafiri na Usafirishaji : Huduma hii huchukua asilimia 12 ya kipato cha Mtanzania na ikipanda ina mchango mkubwa katika kuongeza mzigo wa gharama za maisha yao. Katika kuhakikisha kuwa usafirishaji na usafiri hauendelei kuwa mzigo katika maisha ya Watanzania, Serikali ya Awamu ya Tano, katika Bajeti yake ya kwanza, ilikwepa kuongeza kodi au tozo ya aina yoyote katika mafuta.

3) Nyumba, maji, nishati: huduma na au bidhaa hisi zinachukua asikimia 11.6 ya kipato cha Mtanzania. Hizi ni gharama za nyumba kwa maana ya kodi, maji, umeme, gesi na nishati nyingine inayotumika katika makazi ya watu. Katika huduma hizo, hakuna kodi iliyoongezwa ukiacha kodi katika kodi za pango na kuboresha mfumo wa ukusanyaji wa kodi za majengo. Pia, badala yake huduma kama umeme, ambayo ilishuka bei kuanzia mwanzoni mwa mwaka huu, serikali imetenga fedha nyingi kuisambaza kwa wananchi wengi zaidi ili wanufaike.

4) Mavazi, mawasiliano: Huduma na au bidhaa hizi ni kama mavazi na viatu vinavyochukua asilimia 8.3 ya kipato cha Watanzania. Pamoja na kodi katika mitumba, inayotajwa kuvaliwa na watu wengi kuongezwa kodi, lakini wengi wetu hatuichukui kuwa mzigo kwa wananchi kama tunavyochukulia gharama za huduma za benki na za kuhamisha miamala ya fedha kwa kutumia simu.

5) Huduma za mawasiliano: hizi bila kufafanuliwa kama zinahusu pia huduma za uhamishaji wa miamala kwa njia ya simu, lakini kwa hakika hazihusishi gharama za huduma za benki, huchukua asilimia 5.6 ya kipato cha Mtanzania.

6) Sigara, vilevi vingine: hizi zinachukua chini ya asilimia tano ya kipato cha Watanzania na asilimia yake katika mabano ni pamoja na huduma za migahawa na hoteli (asilimia 4.2) na huduma za vilevi na sigara, ambazo karibu kila bajeti, zimekuwa zikiongezwa kodi, lakini huchukua asilimia 3.7 tu ya kipato cha Watanzania.

7) Huduma na bidhaa zingine ambazo kutokana na kuchukua chini ya asilimia 1.5 ya kipato cha Watanzania, zimewekwa pamoja na kupewa jina la huduma na bidhaa mbalimbali, ambazo huenda ndiko ziliko gharama za mabenki, kwa ujumla wake zimetajwa kuchukua asilimia 3.1 tu ya kipato cha Watanzania.

8) Huduma za afya, hugharimu asilimia 2.9 ya kipato cha Watanzania,

9) Starehe na masuala ya utamaduni asilimia 1.6 ya kipato cha Mtanzania.

10) Gharama za elimu, ambayo kwa sasa inatolewa bure kutoka darasa la awali mpaka kidato cha nne, ikichukua asilimia 1.5 tu ya kipato cha Watanzania walio wengi.

Imenukuliwa kutoka Gazeti la Habari leo ikiandikwa na Joseph Lugendo na Ikunda Erick.

Taarifa hii inaonesha kwamba athari za kutoka kodi miamala ya fedha kwa simu au benki ni matumizi kidogo sana ya kipato cha Mtanzania.

Ukweli pia ninkwamba Watanzania wengi (bila kujali kipato chao) hupendelea vinywaji vyenye kileo. Hivyo wengi wao hunywa nyumba. Kwa mfano, gharama ya bia moja (1) ni sawa na gharama ya tofali tatu (3). Fanya hesabu kwa wewe unayekunywa bia kwa mwezi umekunywa tofali ngapi!

Pamoja na kwamba kodi mpya kwenye miamala ya fedha inachukua kiasi kidogo cha kipato cha Mtanzania, ni mhimu kufanyike tathmini nani ni waathirika wa leo na baadaye na iwekwe kwenye maandishi nani anapaswa kulipa kodi hiyo kama ni mlaji au mtoa huduma, alipendekeza Dk Haji Semboja, Mhadhiri Chuo Kikuu DSM, Idara ya Uchumi.

 

[jingalao]

napita tu

 

[Vivax]

Hujaeleweka, kwa vile tumbo linauma sana basi hata kichwa kikiuma siyo tatizo au?

 

[mwengeso]

Hujaeleweka, kwa vile tumbo linauma sana basi hata kichwa kikiuma siyo tatizo au?

Hujaelewa lipi na kipi kwenye mada yangu.

Hiyo mada ilikuwa inahusu bajeti ya 2016/17.

Kuhusu kodi kwenye miamala ya mitandao wakati huo, rejea pendekezo la Dk Haji Semboja, Mhadhiri Chuo Kikuu DSM, Idara ya Uchumi: Pamoja na kwamba kodi mpya kwenye miamala ya fedha inachukua kiasi kidogo cha kipato cha Mtanzania, ni mhimu kufanyike tathmini nani ni waathirika wa leo na baadaye na iwekwe kwenye maandishi nani anapaswa kulipa kodi hiyo kama ni mlaji au mtoa huduma.

Kilichotokea kwenye bajeti ya 2021/22 ni kwamba pendekezo la Dr Semboja alikutiliwa maanani. Idadi kubwa ya watumia simu kufanya miamala ya fedha ni wafanya biashara ndogo na watu wengi kwa shughuli za kijamii. Kodi kwenye miamala siyo tu itaathili biashara ndogo bali pia mahusiano ya kijamii (wengi wetu tunasaidiana kifedha kwa njia hiyo)

 

[Vivax]

Hujaelewa lipi na kipi kwenye mada yangu.

Hiyo mada ilikuwa inahusu bajeti ya 2016/17.

Kuhusu kodi kwenye miamala ya mitandao wakati huo, rejea pendekezo la Dk Haji Semboja, Mhadhiri Chuo Kikuu DSM, Idara ya Uchumi: Pamoja na kwamba kodi mpya kwenye miamala ya fedha inachukua kiasi kidogo cha kipato cha Mtanzania, ni mhimu kufanyike tathmini nani ni waathirika wa leo na baadaye na iwekwe kwenye maandishi nani anapaswa kulipa kodi hiyo kama ni mlaji au mtoa huduma.

Kilichotokea kwenye bajeti ya 2021/22 ni kwamba pendekezo la Dr Semboja alikutiliwa maanani. Idadi kubwa ya watumia simu kufanya miamala ya fedha ni wafanya biashara ndogo na watu wengi kwa shughuli za kijamii. Kodi kwenye miamala siyo tu itaathili biashara ndogo bali pia mahusiano ya kijamii (wengi wetu tunasaidiana kifedha kwa njia hiyo)

Nilikuwa na maana kuwa kwa mchango wa sekta ya mawasiliano kitaifa ni mdogo basi wanayo haki ya kupandisha gharama.
Otherwise excuse vivax.
Tupo pamoja.

 

[mwengeso]

Nilikuwa na maana kuwa kwa mchango wa sekta ya mawasiliano kitaifa ni mdogo basi wanayo haki ya kupandisha gharama.
Otherwise excuse vivax.
Tupo pamoja.

Kosa la kiufundi limefanywa na Serikali kwenye kodi ya miamala ya pesa. Kimsingi kila mwananchi anapaswa kulipa kodi kwa kila kipato chake, iwe mshahara, mauzo, au hata msaada. Hivyo basi anayetuma pesa tayari kipato chake kilikwisha kukatwa kodi. Anayepaswa kukatwa ni yule anayepokea kwa sababu anapata kipato aidha kama malipo ya huduma aliyotoa km nauli au bidhaa aliyouza au msaada.

 

[Ngorunde]

Hivyo basi anayetuma pesa tayari kipato chake kilikwisha kukatwa kodi. Anayepaswa kukatwa ni yule anayepokea kwa sababu anapata kipato

Kwa mazingira ya hapa bongo, mtumaji huwa anatuma na ya kutolea.

Elewa watumiaji wengi wa hii miamala ni wa kipato cha kati na cha chini.
Kundi hili kwa kiasi kikubwa huwasaidia ndugu zao (wazazi, watoto, jamaa)wenye uhitaji maalum na muhimu.
Hizi tozo ni mzigo mkubwa sana kwa hili kundi.

 

[mwengeso]

Kwa mazingira ya hapa bongo, mtumaji huwa anatuma na ya kutolea.

Elewa watumiaji wengi wa hii miamala ni wa kipato cha kati na cha chini.
Kundi hili kwa kiasi kikubwa huwasaidia ndugu zao (wazazi, watoto, jamaa)wenye uhitaji maalum na muhimu.
Hizi tozo ni mzigo mkubwa sana kwa hili kundi.

Nitakubaliana na wewe kama miamala ya fedha mitandaoni ni kwa kundi la watu wa kipato cha chini. Lakini ukweli ni kwamba miamala mingi ni ya kibiashara badala ya benki kwa sababu mbalimbali ikiwemo ya umbali wa benki zote nchini.

Moja ya hoja yangu ni kodi kwa anayetuma ambaye tayari amekuwa amekatwa kodi km mfanyakazi ambaye mshahara wake hukatwa kodi. Huyu anakatwa kodi tena anampofanya mwamala wa kutuma pesa ama kulipa huduma, kununua kitu au msaada kwa mtu mwingine.

Hoja yangu nyingine inahusu kodi kwa kila kipato ili kila mtu ashiriki kuchangia maendeleo katika Taifa. Hivyo anayestahili kukatwa kodi ni yule anayepokea fedha ya mwamala iwe msaada, mauzo au gharama za huduma aliyotoa. Kama mtumaji huwa anatuma na ya kutolea atapaswa kuweka pia kodi Serikali pale mpokeaji atakapotoa.

 

[FRANCIS DA DON]

 

[Tate Mkuu]

Serikali ya ccm ina mambo ya hovyo sana. Wanawaumiza wananchi wa kawaida, huku wao wenyewe wakiendelea kuishi maisha ya anasa.

 

[Vivax]

Kosa la kiufundi limefanywa na Serikali kwenye kodi ya miamala ya pesa. Kimsingi kila mwananchi anapaswa kulipa kodi kwa kila kipato chake, iwe mshahara, mauzo, au hata msaada. Hivyo basi anayetuma pesa tayari kipato chake kilikwisha kukatwa kodi. Anayepaswa kukatwa ni yule anayepokea kwa sababu anapata kipato aidha kama malipo ya huduma aliyotoa km nauli au bidhaa aliyouza au msaada.

Kwani hiyo VAT tunayokatwa si ndiyo kodi mkuu? Haijalishi umepewa misaada .
Na kodi yoyote ina vigezo na viwango.
VAT =18%, HIYO TOZO IMEPIGIWA% NGAPI?

 

[mwengeso]

Kwani hiyo VAT tunayokatwa si ndiyo kodi mkuu? Haijalishi umepewa misaada .
Na kodi yoyote ina vigezo na viwango.
VAT =18%, HIYO TOZO IMEPIGIWA% NGAPI?

Naamini ulisikiliza hotuba ya bajeti au ufafanuzi wa ada iliyoongezwa kwenye miamala ya fedha kwenye simu na muda wa hewani.

Makato ya miamala hiyo, inayofanywa na makampuni ya simu, yanakuwa na tozo la VAT. Ada iliyoongezwa ni mahususi kwa miradi ya maendeleo hasa hasa barabara za vijijini na kuboresha huduma za jamii (afya, elimu, maji na umeme).

Kinachoweza kufanyika ni hayo makampuni ya simu kuondoa VAT kwenye fedha ya wateja yakalipa yenyewe kutokana na biashara yao.

 

[Tempus Fugit]

Naamini ulisikiliza hotuba ya bajeti au ufafanuzi wa ada iliyoongezwa kwenye miamala ya fedha kwenye simu na muda wa hewani.

Makato ya miamala hiyo, inayofanywa na makampuni ya simu, yanakuwa na tozo la VAT. Ada iliyoongezwa ni mahususi kwa miradi ya maendeleo hasa hasa barabara za vijijini na kuboresha huduma za jamii (afya, elimu, maji na umeme).

Kinachoweza kufanyika ni hayo makampuni ya simu kuondoa VAT kwenye fedha ya wateja yakalipa yenyewe kutokana na biashara yao.

Wakiondoa VAT si wanakuwa wakwepa kodi na watashitakiana na TRA...VAT ni takwa la sheria. ukisema hiyo VAT ilipwe na makampuni, then yatajiendesha kwa hasara. VAT imekuwa designed kulipwa na mtumiaji wa huduma na si mtoa huduma.

 

[FRANCIS DA DON]

 

[kamwamu]

Kuna mjadala mkali kuhusu kutozwa kodi kwenye miamala ya fedha kwa njia ya simu na benki. Bila kujiinguza katika ubishani unaojengwa kisiasa, kihisia na kinadharia zaidi kuliko uhalisia, ni vyema tukatumia takwimu za kitafiti.

Takwimu za matumizi ya kipato (tovuti ya Ofisi ya Takwimu ya Taifa, Mei, 2016) katika kugharamia maisha yao (Consumers Price Index), kuona kama gharama za huduma za mabenki na ada za miamala ya fedha katika simu, imekuwa ikichangia katika gharama za maisha ya Mtanzania, zinaonesha kuwa gharama hizo ni sehemu ndogo tu ya matumizi ya Watanzania katika mahitaji yao kimaisha.

1) Chakula na vinywaji: takwimu zinaonesha kuwa sehemu kubwa ya kipato cha Watanzania, asilimia 38.5 hutumika kugharamia chakula na vinywaji visivyo na kilevi, ambavyo havijatozwa kodi.

2) Usafiri na Usafirishaji : Huduma hii huchukua asilimia 12 ya kipato cha Mtanzania na ikipanda ina mchango mkubwa katika kuongeza mzigo wa gharama za maisha yao. Katika kuhakikisha kuwa usafirishaji na usafiri hauendelei kuwa mzigo katika maisha ya Watanzania, Serikali ya Awamu ya Tano, katika Bajeti yake ya kwanza, ilikwepa kuongeza kodi au tozo ya aina yoyote katika mafuta.

3) Nyumba, maji, nishati: huduma na au bidhaa hisi zinachukua asikimia 11.6 ya kipato cha Mtanzania. Hizi ni gharama za nyumba kwa maana ya kodi, maji, umeme, gesi na nishati nyingine inayotumika katika makazi ya watu. Katika huduma hizo, hakuna kodi iliyoongezwa ukiacha kodi katika kodi za pango na kuboresha mfumo wa ukusanyaji wa kodi za majengo. Pia, badala yake huduma kama umeme, ambayo ilishuka bei kuanzia mwanzoni mwa mwaka huu, serikali imetenga fedha nyingi kuisambaza kwa wananchi wengi zaidi ili wanufaike.

4) Mavazi, mawasiliano: Huduma na au bidhaa hizi ni kama mavazi na viatu vinavyochukua asilimia 8.3 ya kipato cha Watanzania. Pamoja na kodi katika mitumba, inayotajwa kuvaliwa na watu wengi kuongezwa kodi, lakini wengi wetu hatuichukui kuwa mzigo kwa wananchi kama tunavyochukulia gharama za huduma za benki na za kuhamisha miamala ya fedha kwa kutumia simu.

5) Huduma za mawasiliano: hizi bila kufafanuliwa kama zinahusu pia huduma za uhamishaji wa miamala kwa njia ya simu, lakini kwa hakika hazihusishi gharama za huduma za benki, huchukua asilimia 5.6 ya kipato cha Mtanzania.

6) Sigara, vilevi vingine: hizi zinachukua chini ya asilimia tano ya kipato cha Watanzania na asilimia yake katika mabano ni pamoja na huduma za migahawa na hoteli (asilimia 4.2) na huduma za vilevi na sigara, ambazo karibu kila bajeti, zimekuwa zikiongezwa kodi, lakini huchukua asilimia 3.7 tu ya kipato cha Watanzania.

7) Huduma na bidhaa zingine ambazo kutokana na kuchukua chini ya asilimia 1.5 ya kipato cha Watanzania, zimewekwa pamoja na kupewa jina la huduma na bidhaa mbalimbali, ambazo huenda ndiko ziliko gharama za mabenki, kwa ujumla wake zimetajwa kuchukua asilimia 3.1 tu ya kipato cha Watanzania.

8) Huduma za afya, hugharimu asilimia 2.9 ya kipato cha Watanzania,

9) Starehe na masuala ya utamaduni asilimia 1.6 ya kipato cha Mtanzania.

10) Gharama za elimu, ambayo kwa sasa inatolewa bure kutoka darasa la awali mpaka kidato cha nne, ikichukua asilimia 1.5 tu ya kipato cha Watanzania walio wengi.

Imenukuliwa kutoka Gazeti la Habari leo ikiandikwa na Joseph Lugendo na Ikunda Erick.

Taarifa hii inaonesha kwamba athari za kutoka kodi miamala ya fedha kwa simu au benki ni matumizi kidogo sana ya kipato cha Mtanzania.

Ukweli pia ninkwamba Watanzania wengi (bila kujali kipato chao) hupendelea vinywaji vyenye kileo. Hivyo wengi wao hunywa nyumba. Kwa mfano, gharama ya bia moja (1) ni sawa na gharama ya tofali tatu (3). Fanya hesabu kwa wewe unayekunywa bia kwa mwezi umekunywa tofali ngapi!

Pamoja na kwamba kodi mpya kwenye miamala ya fedha inachukua kiasi kidogo cha kipato cha Mtanzania, ni mhimu kufanyike tathmini nani ni waathirika wa leo na baadaye na iwekwe kwenye maandishi nani anapaswa kulipa kodi hiyo kama ni mlaji au mtoa huduma, alipendekeza Dk Haji Semboja, Mhadhiri Chuo Kikuu DSM, Idara ya Uchumi.

Hii ya serikali ya tano, ilishapita, tupo ya 6, ambayo imeweka sh 100 kwenye mafuta ambayo itaathiri usafiri, makampuni ya simu yanafanya biashara ya kupokea na kutuma hela, yana pata faida lakini anaetuma ndie anaambiwa alipe tozo. Kodi hutozwa kwenye faida si kwenye mtaji.

 

[kson m]

View attachment 1860155View attachment 1860156

Mimi ni mfanyakazi huku Ruvuma. Nimepokea mshahara wangu ambao tayari umekatwa kodi.Familia ipo Geita, hivyo nalazimika kuitumia matumizi. Kampuni za simu na serikali wanalazimisha tena kodi kwenye mshahara huo.... Huu sio unyang'anyi na kukosa mbinu mbadala?

 

[Vivax]

Naamini ulisikiliza hotuba ya bajeti au ufafanuzi wa ada iliyoongezwa kwenye miamala ya fedha kwenye simu na muda wa hewani.

Makato ya miamala hiyo, inayofanywa na makampuni ya simu, yanakuwa na tozo la VAT. Ada iliyoongezwa ni mahususi kwa miradi ya maendeleo hasa hasa barabara za vijijini na kuboresha huduma za jamii (afya, elimu, maji na umeme).

Kinachoweza kufanyika ni hayo makampuni ya simu kuondoa VAT kwenye fedha ya wateja yakalipa yenyewe kutokana na biashara yao.

Kwani makampuni ya mawasiliano yana mamlaka gani ya kubadilisha utaratibu wa kulipa kodi?