MAKALA SEHEMU YA KWANZA:
TANZANIA ILIPOKUWA MAKAO MAKUU YA VYAMA VYA UKOMBOZI NA CHANGAMOTO ZAKE
MWAKA 1959 CHAMA CHA MRENGO MKALI PAC PAN AFRICANIST CONGRESS
View: https://m.youtube.com/watch?v=k9CSA0eN00s
1959 Tarehe 4-6 Aprili, Kundi la Waafrika waliojitenga na African National Congress ANC wanafanya mkutano wake wa kwanza wa kitaifa mjini Johannesburg katika ukumbi wa jumuiya ya Orlando chini ya bendera ya "Africanist Liberation Congress". Mabango yaliyoandikwa kauli mbiu za Kiafrika kwa ajili ya Waafrika, Cape hadi Cairo, Morocco hadi Madagaska, 'Izwe lethu I Africa' (Afrika ardhi yetu) yaliwekwa kwenye kuta za ukumbi.
Takriban wajumbe 400 kutoka kote nchini walihudhuria mkutano huo. Zephaniah Mothopeng mjumbe wa Kamati ya Kitaifa ya Kazi ya kikundi akiongoza mkutano huo.Tarehe 6 Aprili, Chama kinachukua jina la Pan Africanist Congress of South Africa (PAC) na Kamati yake ya Utendaji ya inachaguliwa:
Picha: Robert Mangaliso Sobukwe mwanzilishi wa chama cha PAC - Afrika ya Kusini
George Rebone Moffat anajiunga na PAC huko Atterdgeville akiwa na umri wa miaka 16 mara tu baada ya Mauaji ya Sharpeville.
Machi, Nana Mohomo na Peter Molotski wameteuliwa kama wawakilishi wa PAC. Machi 16, Robert Sobukwe anamwandikia kamishna wa, Meja Jenerali Rademeyer, akisema kuwa PAC itafanya maandamano ya siku tano, yasiyo ya vurugu, ya nidhamu na kanuni za sheria za kupita (trespassing) huku umebeba kitambulisho, kuanzia tarehe 21 Machi.
Machi 19, Sobukhwe anatangaza kwamba PAC itaanza kampeni dhidi ya sheria za kuanzia tarehe 21 Machi. Alitoa wito kwa watu kuacha pasi (vitambulisho) zao majumbani na kujiwasilisha kwa amani katika vituo vya polisi ili wakamatwe.
Hata hivyo Tawi la Alexandra la PAC linajitenga na kampeni, kupitia mwenyekiti wake Josias Madzunya. Baadaye anafukuzwa katika chama na Robert Sobukhwe.
20 Machi, Nana Mohomo na Peter Molotsi wanaagizwa na uongozi wa PAC kuondoka nchini Afrika ya na kuanzisha uhusiano wa PAC uhamishoni.
Walipewa jukumu la kutafuta fedha kwa ajili ya kuanzisha muundo wa msingi huko Maseru, Lesotho kuanzisha misheni / balozi ndogo nchini Ghana, Uingereza na Misri.
21 Machi, PAC iliongoza maandamano ya amani ya kupinga pasi na viongozi wa PAC walikusanyika kwanza katika kituo cha polisi cha Sharpeville wakiimba kauli mbiu " Izwe lethu " (Nchi yetu), " Awaphele amapasti " (Down with pass).
Polisi waliwafyatulia risasi waandamanaji na kuua 69 na kuwajeruhi wengine 180 katika kile kilichojulikana kama mauaji ya Sharpeville. Maandamano yalienea katika maeneo mengine ya nchi. Dk. Hendrik Verwoerd anatangaza kwamba wanachama 132 wa PAC, akiwemo Robert Sobukwe, wanazuiliwa Johannesburg na watafunguliwa mashtaka ya uchochezi. Machi 23, Robert Sobukwe, rais wa PAC, na PK Leballo , katibu wake wa kitaifa, pia. huku wengine 11 wakishtakiwa kwa uchochezi wa ghasia.
24 Machi, Katibu Mkuu wa Kanda ya PAC Philip Kgosana ambaye pia ni mwanafunzi wa Chuo Kikuu cha Cape Town na watu 101 kutoka Langa walijisalimisha kwa polisi ili kukamatwa katika Viwanja vya Caledon. Viongozi wa maandamano hayo wanazuiliwa na kuachiliwa siku hiyo hiyo.
25 Machi, Mjini Cape Town, watu kati ya 2000 na 5000 waliandamana hadi Caledon Square kusalimisha hati zao za vitambulisho vya kibaguzi wakiongozwa na Kgosana na Clarence Makwetu ambaye alikuwa Katibu wa PAC tawi la New Flats.
25 Machi, Waziri wa Sheria anasitisha kupita kote nchini. 28 Machi, Chifu Albert Luthuli wa ANC watangaza siku ya maombolezo kwa waathiriwa wa Mauaji ya Sharpeville na Langa. 28 Machi, Mazishi ya wahathiriwa waliouawa kwenye maandamano ya kupinga pasi ya Langa yanafanyika kwa wastani wa mahudhurio ya watu 5000.
Picha: Chifu Albert Luthuli
30 Machi, Phillip Kgosana aliongoza Wafuasi wa PAC wa kati ya waandamanaji 30,000 hadi 50,000 kutoka Langa na Nyanga hadi makao makuu ya polisi katika Caledon Square mjini Cape Town.
Tarehe 30 Machi, Serikali ya Afrika Kusini ilitangaza hali ya hatari na kuanza kuwaweka watu kizuizini 18 Aprili, Sheria ya vyama visivyotambulika kiSheria yaanzishwa na kupiga marufuku vyama vya PAC na ANC na vyama vingine vyovyote vinavyoeneza malengo yao PAC na ANC. Hii inasababisha kukandamizwa kwa wanaharakati wa kisiasa katika vyama vya siasa. Kutokana na hali hiyo kuzuiliwa kwa viongozi wengi wakuu katika chama kunafuata na ofisi za PAC mjini Johannesburg Kufungwa.
Mei, The South African United Front (SAUF) yazinduliwa rasmi mjini London. SAUF ilikuwa ni jaribio la kuunganisha vyama vya ukombozi nchini Afrika Kusini kuzungumza kwa sauti moja. Nana Mahomo na Peter Molotsi waliwakilisha PAC, Oliver Tambo na Yusuf Dadoo waliwakilisha ANC, Jarientundu Kozonguizi aliwakilisha Umoja wa Kitaifa wa Afrika Kusini Magharibi (SWANU) na Jumuiya ya Watu wa Afrika Kusini Magharibi (SWAPO) ikajiunga baadaye. Agosti, ZB Molote ambaye alizuiliwa na serikali chini ya kanuni za hali ya hatari anaachiwa huru na kuwa kaimu rais wa PAC hadi Agosti 1962. 31 Agosti, Serikali iliondoa amri ya hali ya dharura tarehe 30 Machi kufuatia maandamano ya kupinga kupita.
Uteuzi wa ZB Molete kama rais wa PAC na Robert Sobukwe unaanza kutekelezwa. Desemba 8, Letlapa Mphahle kiongozi wa PAC anazaliwa Rosenkranz Kaskazini mwa Transvaal.
1961 29 Machi, Phillip Kgosana anawasili Dar-es-Salaam baada ya kutoroka kwa kukimbia nchi kupitia Swaziland, Lesotho na Botswana.
Joe Molefi na ZB Molote wanaondoka Afrika Kusini kwenda uhamishoni Lesotho ili kuepuka kukamatwa. Septemba, Poqo (msafi/pekee ) mrengo wenye silaha wa PAC unaanzishwa nchini Afrika Kusini ili kuunda seli na kuanza kazi kuelekea mapambano ya silaha. Jina lilikuwa na tafsiri ya Pan Africanist Congress kama 'Umbutho wama Afrika Poqo ' (shirika la Waafrika au 'wasio na chumvi' au 'safi').
1962 16/ 17 Machi 1962, Kundi la watendaji wa Poqo walishambulia gari la polisi katika Mji wa Langa. kumuua polisi mmoja Mwafrika, Moyi na kujeruhi watu wengine watano.
Gari hilo lilichomwa moto na kuharibiwa.
25 Agosti, Robert Sobukwe anaandika barua ya kumteua Potlako Leballo kukaimu nafasi ya rais wa PAC. Agosti, PAC yajiimarisha Lesotho na kufungua rasmi katika Nyumba ya Bonhomme huko Maseru baada ya kuwasili kwa Potlako Leballo kutoka Afrika Kusini. Leballo anachukua nafasi kutoka kwa ZB Molete kama Rais wa PAC.
Mathayo Nkoana, mkuu wa PAC ya chinichini nchini Afrika Kusini anahamia Botswana na kuwa mwakilishi wa chama nchini humo. Septemba, PAC yaitisha Baraza la Rais mjini Maseru ambalo liliidhinisha uteuzi wa Leballo kama kaimu rais, John Nyathi Pokela kuwa Katibu, M Gqobose. akiwa mjumbe wa Baraza la Rais, ZB Molete akiwa Katibu wa Uenezi na Habari, Zephaniah Mothopeng Kaimu Mweka Hazina wa Taifa na E Mfaxa Mratibu wa Kitaifa.
Oktoba, Leballo anasafiri kwenda London na New York ambako alihutubia Umoja wa Mataifa. Pia kukutana na wawakilishi wa PAC uhamishoni. 16 Oktoba, Gwebindlala Gqoboza mkuu wa Transkei anauawa na watendaji wa Poqo. Vita dhidi ya wakuu vililenga wale ambao walionekana kusaidia serikali ya ubaguzi wa rangi katika kuwanyang'anya watu ardhi yao. Novemba 22, Kundi la wanaume 250 wakiwa wamebeba shoka, panga na silaha nyingine za kujitengenezea wanaondoka katika Mji wa Mbekweni na kuandamana hadi Paarl.
Kundi hilo limejigawanya katika makundi mawili huku moja likielekea katika gereza la mji huo ili kuwaachilia wenzao waliokuwa kizuizini na nyingine kushambulia kituo cha polisi. Hii ilisababisha makabiliano na polisi na vifo vya wanachama watano wa Poqo, ambao ni Godfrey Yekiso, Madodana Camagu, John Magigo, Ngenisile Siqwebo.
Uasi wa Paarl ulizimwa kwa nguvu wakati vikosi vya polisi vilitumwa kutoka Cape Town kusaidia. 23 Novemba, Matthews Mayezana Mali anauawa kwa kupigwa risasi na Polisi wa Afrika Kusini alipokuwa akiongoza maandamano ya wafuasi wa PAC hadi kituo cha polisi cha Paarl ili kukabidhi orodha ya malalamiko.
7 Desemba, Jaji H. Snyman aliyeteuliwa kuongoza Tume ya Uchunguzi wa Uasi wa Paarl wa 1962 aanza kukusanya ushahidi kupitia vikao. 12 Desemba, Wanachama wa Poqo wenye Silaha wananaswa na polisi kwenye kilima cha Ntlonze walipokuwa wakielekea kushambulia Chifu Kaiser Matanzima. Vita vinaendelea na wapiganaji 7 wa Poqo waliuawa na polisi 3 wamejeruhiwa vibaya.
Picha: Chifu Kaiser Matanzima
Johnson Mlambo akiwasili katika makao makuu ya PAC ya chinichini mjini Maseru Lesotho ambako anapokea maelekezo ya kujipanga na kujiandaa kwa maasi yaliyopangwa kufanyika 1963.
1963 Februari, Wazungu watano wauawa na wanachama wa Poqo katika Daraja la Mbashe karibu na Umtata wakiwa wamelala kwenye patrol . Hii ilisababisha kukamatwa kwa wanachama 23 wa kundi hilo la wapiganaji wa, Poqo ambao walihukumiwa kifo na kunyongwa.
24 Machi, Leballo anatoa taarifa kwa vyombo vya habari akitangaza kwamba PAC na Poqo wangeanzisha mashambulizi dhidi ya serikali ya Afrika Kusini yenye jeshi la askari 150,000.
Machi 29, wajumbe wawili wa PAC wanawake, Cynthia Lichaba na Thabisa Lethala waliotumwa na Leballo kutoka Lesotho kutuma barua huko Ladybrand, mji wa Afrika Kusini karibu na Lesotho walikamatwa na polisi. Barua hizo zilikuwa na maagizo na maelezo ya wapiganaji wa Poqo. Hii inafichua idadi ya wanaharakati wa chinichini wa Poqo na kusababisha kukamatwa kwao baadae.
1 Aprili, Polisi wa Kikoloni wa Uingereza walivamia ofisi za PAC nchini Lesotho wakichukua nyaraka kadhaa zenye maelezo ya wanaharakati wa PAC na shughuli zao. Hii inasababisha kufungwa kwa wanaharakati zaidi. Aprili 8, Polisi walikamata wafuasi wengi wa Poqo kabla ya ghasia zilizopangwa tarehe hii kutokea. Ahmed Cassiem alikamatwa kwa shughuli za PAC na kuhukumiwa kifungo cha miaka 11 jela anachotumikia katika kisiwa cha Robben.
May, Kifungu cha Sobukhwe kinapitishwa bungeni kuwezesha serikali kumweka kizuizini mtu yeyote aliye na hatia ya uchochezi. Kifungu hiki kilitumiwa mara kwa mara hadi 1968 ili kuweka Sobukhwe kizuizini. Juni, mwanachama wa PAC Jeff Kgalabi Masemola anashtakiwa pamoja na watu wengine 14 katika Mahakama Kuu ya Pretoria Afrika ya Kusini kwa kula njama ya kufanya hujuma.
Baadaye anahukumiwa kifungo cha maisha jela. Patrick Duncan, mwanachama wa zamani wa Chama cha Kiliberali cha Afrika Kusini anakuwa mzungu pekee mwanachama wa PAC baada ya kujiunga na chama hicho uhamishoni. Juni, Nana Mohomo na Patrick Duncan wanasafiri kwenda Marekani Amerika kuchangisha fedha na kufanya kampeni ya kuwekewa vikwazo vya upatikaji mafuta Afrika Kusini.
25 Juni, Jaji H. Snyman anawasilisha ripoti yake ya mwisho kuhusu Uasi wa Paarl bungeni. Alipendekeza kupitisha sheria ambayo ingetumika kwa awali kukabiliana na vitisho vya kisiasa.
Novemba, The National Front for the Liberation of Angola (FLNA) unaipa PAC kambi ya mafunzo ya kijeshi huko Kikunzu nchini Kongo Zaire ambapo kundi lake la kwanza la askari wa msituni wanapata mafunzo ya kijeshi. . Mafunzo hayo yalikuwa ya kificho yaliyopewa jina la 'Tape Recorder' na kuandaliwa na Nana Mahomo.
Johnson Phillip Mlambo anakamatwa na kufunguliwa mashtaka ya hujuma na kupanga njama za kupindua serikali ya ubaguzi wa rangi nchini Afrika ya Kusini. Anahukumiwa kifungo cha miaka 20 jela na kupelekwa katika kisiwa cha Robben ambako anatumikia kifungo chake. Novemba, TT Letlaka, mwenyekiti wa PAC katika Mkoa wa Transkei anachaguliwa kwa Baraza la Rais.
1964 PAC ilihamisha makao yake makuu kutoka mjini Maseru Lesotho hadi Dar-es-Salaam nchini Tanzania. Julai, ujumbe wa PAC watembelea China kwa mara ya kwanza. Baadaye, Wachina walitoa michango mingine ya kifedha kwa sherehe mnamo Agosti na Oktoba.
Agosti, Leballo akiwa katika ndege ya kukodi ya Afrika Kusini anasimama mjini Johannesburg na ndege yake inalindwa vikali na serikali ya Afrika Kusini, lakini ndege hiyo inaruhusiwa kuendelea.
Hili liliibua mashaka kuhusu Leballo na uhusiano wake na utawala wa kibaguzi kwani ilichukuliwa kuwa serikali ingemkamata kiongozi wa chama cha PAC kilichopigwa marufuku kwenye ardhi yake.
Agosti, Nana Mohomo anashtakiwa kwa matumizi mabaya ya fedha za wafadhili zilizokusudiwa kwa hifadhi za PAC. 1965 Kikundi cha makada wa PAC chapelekwa China kwa mafunzo ya kijeshi.
May, JD Nyaose anaongoza ujumbe wa kwenda nchini China ambako fedha zilichangwa kufadhili shughuli za PAC.
12 Agosti, JD Nyaose, mwanachama mwanzilishi wa PAC na rais wa FOFATUSA alifukuzwa kwenye chama baada ya kuhudhuria sherehe za Uhuru wa Indonesia akiwa mwakilishi wa FOFATUSA. Nyaose alipinga kufukuzwa kwake bila mafanikio. PAC yawasimamisha kazi wanachama wa chama chenye makao yake nchini Botswana.
1966 John Nyathi Pokela alihukumiwa kifungo katika Kisiwa cha Robben Island kwa jukumu lake katika mrengo wa kijeshi wa PAC Poqo kwa shughuli zake za kisiasa za kupinga ubaguzi wa rangi.
Machi, The South African Colored People's Congress inavunjwa na kujiunga na PAC. 21 Machi, Kutokana na Mauaji ya Sharpeville katika 1960, Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa lilitangaza siku hii 'Siku ya Kimataifa ya Kutokomeza Ubaguzi wa Rangi'.
Wajumbe wa PAC mjini Mbeya, kambi ya PAC nchini Tanzania waliibua wasiwasi kuhusu uongozi wa chama. Aprili, wanachama 30 wa Poqo wanaotuhumiwa kwa hujuma na njama ya kuwaua walinzi wanazuiliwa katika gereza la Gamkaspoort. Juni, Wanachama Saba wa Poqo wanahukumiwa katika mahakama ya Port Elizabeth kwa madai ya kula njama ya kulipua majengo ya manispaa na madaraja ya reli.
1967 Vuyani Mgaza anayeongoza mjumbe wa Poqo huko London Mashariki ambaye baadaye alikua mwakilishi wa PAC nchini Nigeria anaondoka nchini kwenda uhamishoni. Hii ilikuwa ni baada ya kukamatwa na kuzuiliwa mara mbili kwa jukumu lake la kuandaa uasi wa Poqo uliopangwa wa 1963. Julai, OAU na ALC zafunga kwa muda ofisi ya PAC huko Dar-es-Salaam Tanzania baada ya AB Ngcobo na PN Raboroko kujaribu kunyakua mamlaka. ofisi licha ya upinzani kutoka kwa baadhi ya wanachama wa chama hicho. Hii inailazimu PAC kuitisha Kongamano la Umoja huko Moshi, Tanzania kwa kuungwa mkono na OAU na ALC.
Septemba, Nyaose anarejeshwa na kuteuliwa kuwa Kamati ya Utendaji ya Taifa katika Mkutano Mkuu wa Umoja uliofanyika Moshi. 31 Oktoba, Wajumbe wanne wa Poqo aliyepatikana na hatia ya mauaji kufuatia uasi wa PAC wa 1960 na kampeni ya kupinga pasi wanyongwa. 1968 Wanachama kumi na wawili wa Poqo wafikishwa mahakamani kwa madai ya kupanga kushambulia kituo cha polisi, kituo cha nguvu na posta huko Victoria Magharibi.
Jeshi la Ukombozi la Wananchi wa Azania (APLA) linaundwa na kumrithi Poqo kama mrengo wa kijeshi wa PAC. Wanachama wa Poqo wanaunda msingi wa APLA walipokuwa wametumwa katika nchi mbalimbali kwa ajili ya mafunzo na kuanzisha ofisi za PAC. Gerald Kondlo alikuwa kamanda wa kwanza wa APLA. Februari, Baraza la Mawaziri la OAU mjini Addis Ababa linaionya PAC kwamba kama hakungekuwa na uingiaji wa askari nchini Afrika Kusini kufikia Juni 1968, PAC ingepoteza hadhi yake kama vuguvugu la ukombozi linalotambulika na ufadhili wake ungeondolewa.
Machi, Mkutano na waandishi wa habari uliofanyika Maseru. Wakati wa mkutano Leballo alidai kwamba angeamuru wanaume 15,000 waliofunzwa nchini Lesotho kuivamia Afrika Kusini. Kauli yake ilitolewa kabla tu ya kuachiliwa kwa Robert Sobukhwe. Kutokana na hali hiyo, serikali ya Afrika Kusini ikisaidiwa na polisi wa Lesotho ilikamata takriban wafuasi na wanachama 10,000 wanaoshukiwa kuwa PAC kote nchini.
Mei, PAC ilizindua 'Operesheni Villa Piri' ambapo wanachama kadhaa wa APLA walijaribu kuingia Afrika Kusini kupitia Msumbiji. Watu kadhaa wa kikosi hicho wanauawa akiwemo kamanda wake Gerald Kondlo. Agosti, Zambia ilipiga marufuku PAC na kufukuza uongozi wake nchini humo.
PAC ilichukua jina la Azania na baadaye kuliita shirika hilo Pan Africanist Congress of Azania. John Ganya na Zepahnia Mothopeng wanaachiliwa kutoka gerezani na kuanza kufanya kazi ya kufufua shughuli za PAC na APLA nchini Afrika Kusini. Jumuiya ya PAC inaunda Baraza lake la Mapinduzi.
1969 Wanaharakati wa APLA wanaoendesha shughuli zao Graaf-Reinet na Mount Coke wamehukumiwa kwa kuhusika kwao katika kuratibu shughuli za vuguvugu hilo kwa kisingizio cha kuwa shirika la kidini. May, Mwanachama Mwanzilishi na rais wa zamani wa PAC Robert Sobukhwe ameachiliwa kutoka gerezani na kupelekwa Galeshewe huko Kimberley.
Aidha anapewa amri ya kufungiwa kwa miaka mitano ambayo inamzuia kwenda Kimberley na kumweka katika kizuizi cha nyumbani kati ya kumi na mbili jioni hadi saa 12 abubuhi (6pm na 6am).
1971 Makao makuu ya PAC yamehamishwa kutoka Lusaka nchini Zambia hadi Dar-es-Salaam nchini Tanzania.22 Juni, Serikali ya Afrika Kusini ilimnyima Robert Sobukhwe kibali cha kuondoka Afrika Kusini na kuendelea na masomo yake nchini Marekani.
1973 Julai, wajumbe wa PAC Mark Shinners , Isaac Mafatse na Hamilton Keke waachiliwa kutoka Kisiwa cha Robben na kuanza kuajiri vijana kujiunga na PAC walio uhamishoni.
1974 Libya inatoa vifaa vya PAC kwa mafunzo ya kijeshi. Jeshi la Ukombozi la Lesotho (LLA). Tarehe 21 Machi, PAC na ANC zimepewa hadhi ya uangalizi na Kamati Maalum ya Kupambana na Ubaguzi wa Rangi. May, Amri ya kupiga marufuku iliyowekwa kwa Robert Sobukhwe inaisha, lakini inasasishwa mara moja kwa miaka mingine mitano.
Novemba, PAC ilifanikiwa kushawishi kufukuzwa kwa Afrika Kusini katika Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa.
1975 Waraka wa mkakati wa "Njia Mpya ya Mapinduzi" unazusha mgawanyiko wa kiitikadi ndani ya PAC. 13 Juni, Sobukhwe anakubaliwa kama wakili kufanya mazoezi huko Kimberley. Alisomea shahada yake ya sheria wakati akiwa chini ya amri za kupiga marufuku.Julai, Umoja wa Nchi Huru za Afrika (OAU) mjini Kampala, Uganda unapitisha kama sera rasmi waraka uliotungwa na PAC ambao ulidharau uhalali wa serikali ya Afrika Kusini katika masuala ya kimataifa.
Oktoba, wanachama wa APLA wanaanza mafunzo huko Mkalampere, eneo linalozozaniwa na Afrika Kusini na serikali za Swaziland. Desemba, Sobukhwe anaalikwa kuhudhuria sherehe za urais wa Rais William Tolbert huko Monrovia, Liberia ambazo zingefanyika Januari 1976.
14 Desemba, mjumbe wa PAC Michael Matsobane andaa vijana huko Kagiso chini ya bendera ya Young African Christian Movement (YACM).
Baadaye vuguvugu hilo lilibadili jina na kuwa Vuguvugu la Kidini la Young African (YARM). Pamoja na wajumbe wengine wa PAC kama vile Johnson Nyathi na Aaron Khoza, wanachaguliwa kwenye kamati ya utendaji.
1976 Oktoba, David Sibeko, mwakilishi wa PAC ahutubia Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa. 9 Desemba, Baada ya Machafuko ya Soweto, polisi wa usalama. inawakamata wanachama wa YARM.
1977 Mrengo wa wanawake wa PAC unajipanga upya.
Novemba,Leballo anachochea uasi wa waajiri wapya wa APLA katika kambi ya Itumbi wilayani Mbeya nchini Tanzania. Uasi huo ulimlenga Kamanda Mkuu anayeongozwa na Templeton M Ntantala ambaye pia alikuwa Naibu Mwenyekiti wa PAC.
Makazi ya wajumbe wa Kamati Kuu na Amri Kuu yalishambuliwa. Desemba, Kamati Kuu ya PAC inaitisha kikao kujaribu kutafuta suluhu ya mivutano hiyo na kuandaa sera ya kusimamia makada. Mkutano huo unaazimia kuitisha mkutano wa mashauriano mwezi Aprili 1978.
1978 Mrengo wa wanawake wa PAC unafanya semina mjini Harare Zimbabwe ambayo inalenga kushughulikia masuala ya wanawake wa vyama vya siasa. APLA ilipangwa upya kwa usaidizi kutoka kwa serikali ya Tanzania. Wahudumu watatu wa shirika la APLA wamekamatwa huko Krugersdorp baada ya kuanzisha kituo cha silaha katika eneo hilo. Januari, watu 18 wanafikishwa mahakamani na wengine 86 wametajwa kama washiriki wenza katika kesi iliyojulikana kama Bethal. Miongoni mwa waliozuiliwa walikuwa viongozi wakuu wa PAC akiwemo Zephaniah Mothopeng, Mark Shinners, Michael Matsobane, John Ganya na Hamilton Keke.
Baadhi ya wasikilizaji wa kesi ya Bethal walikuwa wakifungwa jela kwa mara ya pili walipokuwa wakitumikia kifungo katika ukandamizaji wa serikali wa PAC katika miaka ya 1960. Januari, PAC yafanya kikao cha Kamati kuu kujiandaa na Mkutano wa Mashauriano mwezi Aprili. Wakati wa mkutano Leballo anatoa wito wa kupinduliwa kwa Uongozi wote wa Juu nchini Tanzania na Afrika Kusini.
Baadaye Templeton Ntantala na wajumbe wengine wa PAC wanafukuzwa. Uongozi mpya unateuliwa chini ya Vusi Maake; Kamandi Kuu inafutwa na nafasi yake kuchukuliwa na Kikosi Kazi. 27 Februari, Robert Mangaliso Sobukhwe mwanachama mwanzilishi na rais wa zamani wa PAC afariki dunia. 12 Machi, Katika mazishi ya Sobukwe yaliyofanyika Graaf Reinert, ChifuBaadhi ya wasikilizaji wa kesi ya Bethal walikuwa wakifungwa jela kwa mara ya pili walipokuwa wakitumikia kifungo katika ukandamizaji wa serikali wa PAC katika miaka ya 1960. Januari, PAC yafanya kikao cha Kamati kuu kujiandaa na Mkutano wa Mashauriano mwezi Aprili.
Wakati wa mkutano Leballo anatoa wito wa kupinduliwa kwa Uongozi wote wa Juu nchini Tanzania na Afrika Kusini.
Baadaye Templeton Ntantala na wajumbe wengine wa PAC wanafukuzwa. Uongozi mpya unateuliwa chini ya Vusi Maake; Kamandi Kuu inafutwa na nafasi yake kuchukuliwa na Kikosi Kazi. 27 Februari, Robert Mangaliso Sobukhwe mwanachama mwanzilishi na rais wa zamani wa PAC afariki dunia. Machi 12, Katika mazishi ya Sobukwe yaliyofanyika Graaf Reinert, Baadhi ya wasikilizaji wa kesi ya Bethal walikuwa wakifungwa jela kwa mara ya pili walipokuwa wakitumikia kifungo katika ukandamizaji wa serikali wa PAC katika miaka ya 1960.
Januari, PAC yafanya kikao cha Kamati kuu kujiandaa na Mkutano wa Mashauriano mwezi Aprili. Wakati wa mkutano Leballo anatoa wito wa kupinduliwa kwa Uongozi wote wa Juu nchini Tanzania na Afrika Kusini. Baadaye Templeton Ntantala na wajumbe wengine wa PAC wanafukuzwa. Uongozi mpya unateuliwa chini ya Vusi Maake; Kamandi Kuu inafutwa na nafasi yake kuchukuliwa na Kikosi Kazi.27 Februari, Robert Mangaliso Sobukhwe mwanachama mwanzilishi na rais wa zamani wa PAC afariki dunia.
12 Machi, Katika mazishi ya Sobukwe yaliyofanyika Graaf Reinert, Chifu Mangosuthu “Gatsha” Buthelezi anashambuliwa na wafuasi wa PAC na kudhihakiwa kuwa kibaraka wa serikali ya ubaguzi wa rangi.
Picha: Chifu Mangosuthu “Gatsha” Buthelezi
Mmoja wa vijana hao alijaribu kumchoma kisu Buthelezi lakini akazuiwa na Katibu wake, Eric Ngubane. Mwishoni, Buthelezi aliondoka kwenye ibada hiyo akisindikizwa na Askofu Mkuu Desmond Tutu.
Aprili, Mkutano wa Mashauriano uliofanyika jijini Arusha ambapo PAC iliridhia uamuzi wa Leballo.
1979 Machi, Nchini Lesotho ujumbe wa PAC unapanga ibada katika ukumbusho wa mauaji ya Sharpeville. Miundo ya kisiasa iliyohamishwa iliyoalikwa ni pamoja na Zimbabwe African National Union (ZANU) na ANC 10 au ANC ya Azania iliyoanzishwa hivi karibuni, kikundi kilichogawanyika kinachoongozwa na Tennyson Makiwane.
Wanachama watano wa APLA, Mack Mboya, Synod Madlebe, Xola Mketi, Mawethu Vitshima na Sabelo. Phama wanakamatwa na serikali ya Transkei.1 Mei, Leballo anafukuzwa kama kiongozi wa PAC. 29 Agosti, Templeton Ntantala na wanajeshi wengine waliofukuzwa wa PAC wanaunda Chama cha Mapinduzi cha Azanian People's Revolution (APRP). Tarehe 30 Aprili - 1 Mei, PAC itakuwa na kikao cha ziada cha kawaida jijini Dar-es-Salaam ambapo Baraza la Rais linateuliwa na kupewa jukumu la kutekeleza majukumu ya Makamu wa Rais.
Muundo ulioundwa ulikuwa na mamlaka yaliyozidi yale ya Baraza la Mapinduzi. Miongoni mwa wajumbe katika muundo huu walikuwa Vusi Maake, David Sibeko na Elias Ntloedile.
1 Juni, David Sibeko anapigwa risasi Sea View Flats jijini Dar-es-Salaam na Titus Soni (maarufu Joe) ambaye ni mlinzi bodyguard wa zamani wa Leballo, PAC iliyoondolewa kiongozi.
Agosti, Vusi Maake anateuliwa kuwa Mwenyekiti wa PAC. Wanachama sita wa APLA Titus Soni, Daniel Monogotle, Gilbert Nhlapo, Abham Tatu, Reuben Zwane, James Hlongwane na Shindo Mahlangu wanashtakiwa katika mahakama ya Tanzania na kuhukumiwa kifungo cha miaka 15 jela kwa mauaji ya David Sibeko. Adhabu hiyo imepunguzwa hadi miaka 10 baada ya kukata rufaa.
1980 Maake akiwahutubia wajumbe wa PAC jijini Dar-es-Salaam kwenye makazi ya chama hicho Ilala. Wajumbe walimtaka Maake na kamati yake ya utendaji kuwaondoa DDD Mantshontsho Katibu Tawala na Elias Ntloedibe Katibu wa Uenezi na Habari kwa kile wajumbe walichokiita “kufeli vibaya”.
1981 Umoja wa Vijana wa Kitaifa wa Azanian (AZANYU) mrengo wa vijana wa PAC ulianzishwa Orlando Mashariki huko Soweto huku Arthur Moleko akichaguliwa kuwa rais wake wa kwanza. AZANYU ilikuwa ifanye kazi kama gari la kuanzisha miundo ya PAC chini ya ardhi na kuajiri vijana kwa mafunzo ya kijeshi.
Februari, Vusi Maake anajiuzulu nafasi ya Mwenyekiti wa PAC na kufuatiwa na John Nyathi Pokela ambaye pia anakuwa Kamanda Mkuu wa APLA. Juni, Pokela anafanya kazi ya kuanzisha mahusiano ya kidiplomasia ya PAC na nchi nyingine na kutembelea Iraq. Akiwa katika ziara yake hiyo, alieleza waziwazi kuunga mkono vita vya Iraq dhidi ya Iraq kinyume na msimamo wa chama hicho wa kutoegemea upande wowote katika vita kati ya nchi mbili za Jumuiya ya Nchi Zisizo fungamana na Upande Wowote.
Februari, Kikao cha ajabu cha Kamati Kuu mjini Dar-es-Salaam na kurekebisha masharti ya Jumuiya Kuu. Kamati Vusi Maake na Elizabeth Sibeko waondolewa kwenye kamati hiyo. TM Ntantala na wanajeshi wengine waliofukuzwa wa PAC walikubaliwa kurudishwa kwenye PAC.
Oktoba, Elizabeth Komikie Gumede mwanamke mfanyakazi wa APLA akiwa na umri wa miaka 60 aliwekwa kizuizini na kuwekwa kizuizini. Gumede na wenzake wawili, John Ganya na Dk Nabboth Ntshuntsha waliendesha kitengo cha PAC chinichini ambacho kiliajiri watu na kuwapeleka nchi jirani kwa mafunzo ya kijeshi na kuwapokea walipojipenyeza nchini.
Novemba/Desemba, Kamati Kuu ya PAC yafanya kikao. na kuazimia kuidhinisha APLA kuchukua hatua dhidi ya askari waliokuwa na nidhamu mbovu wa jeshi.
1982 Kikosi Kazi kilichochukua nafasi ya Kamandi Kuu kimeondolewa na Uongozi Mkuu unaanzishwa tena.
1983 20 Juni, mjumbe wa PAC Johnson Mlambo aachiliwa kutoka Kisiwa cha Robben baada ya kuhudumu. Miaka 20 jela.
1985 Umoja wa Vijana wa Kitaifa wa Azania waundwa na kufufua shughuli za kisiasa za PAC ndani ya Afrika Kusini kwa kufanya kazi za chinichini.Machi, karibu wanachama 50 wa PAC wafukuzwa Lesotho baada ya uhusiano wa chama hicho na serikali kudorora.
Machi, Sita. Wanachama PAC wauawa kwenye ushoroba Qacha na wanamgambo huku uhusiano kati ya PAC na serikali ya Lesotho ukizidi kuwa mbaya.
Machi 10, wanachama wawili wa PAC na APLA Boniswa Ngcukana na Cassius Barnabus waliuawa askari wa Jeshi la Ulinzi la Afrika Kusini wakati wakivuka mpaka na kuingia Lesotho.
Joe Mkhwananzi Katibu Tawala wa PAC aliye uhamishoni akitoa mada kwenye Mkutano wa Kimataifa wa Amani na Usalama Kusini mwa Afrika uliofanyika Arusha Tanzania. Juni, wapiganaji wa PAC walivuka Afrika Kusini kutoka Botswana na wanakamatwa siku hiyo hiyo huko Johannesburg.
Juni, Kiongozi wa PAC John Pokela afariki dunia bila kutarajiwa. Agosti 12, Johnson Phillip Mlambo anachaguliwa kuwa mwenyekiti wa PAC kwenye kikao cha ziada cha Kamati Kuu ya chama. Septemba, naibu kamanda wa APLA awasili Cape Magharibi kuanza kufufua miundo ya PAC. 22 Septemba - 4 Oktoba, Mlambo anaongoza ujumbe wa PAC. hadi Uchina.
1986 chapisho la PAC linadai kwamba kitengo cha APLA kiliua polisi 10 katika operesheni tano huko Sharpeville.
Zephaniah Mothopeng achaguliwa kuwa rais wa PAC akiwa bado anatumikia kifungo chake cha Robben Island.April, Mlambo anaongoza ujumbe wa PAC kukutana na Kundi la Watu Mashuhuri kutoka Sekretarieti ya Jumuiya ya Madola jijini Dar-es-Salaam.
Aprili, PAC inajaribu kutuma askari wa msituni kutoka kambi za mafunzo za Libya kupitia Athens ambapo walipaswa kupanda ndege ya Air Zimbabwe kuelekea Harare. Maafisa wa uhamiaji wa Ugiriki walikataa kuwaruhusu wanachama wa APLA kupanda ndege. Desemba, mrengo wa wanawake unatembelea Australia pamoja na Maxwell Nemadzivhanani mwakilishi wa PAC katika nchi hiyo na kuchangisha $10,486 kwa ajili yao.
1987 Andile Gushu, mwanachama wa Umoja wa Vijana wa Azania huko Mbekweni Paarl anakamatwa na kushtakiwa chini ya Sheria ya Usalama wa Ndani. Gushu amejiunga na PAC nchini Lesotho na alitumwa Cape Magharibi.
19 Machi, Mike Muendane,Katibu wa PAC anayehusika na Kazi amesimamishwa kazi katika Kamati Kuu, nafasi yake Katibu wa Kazi na shughuli zote za PAC kwa muda wa miezi 12.
Kwingineko lake liliwekwa chini ya ofisi ya chama. Nafasi yake ilichukuliwa na Elizabeth Sibeko katika Kamati Kuu na kuwa Katibu wa Kazi. Kusimamishwa kazi kwa Muendane na wanachama wengine wakuu wa PAC kulisababisha kuundwa kwa "Jukwaa la Sobukhwe.
"22 Aprili, watendaji wa APLA walishambulia polisi wa manispaa ya Soweto kwa guruneti kuua mtu mmoja na kuwajeruhi wengine 64. Julai, PAC kupitia Mlambo inamwomba Mengistu Haile Mariam Mwenyekiti wa Baraza la Tawala la Kijeshi la Mkoa nchini Ethiopia msaada wa mafunzo kwa wanajeshi wapya waliojiunga na chama hicho uhamishoni mwaka 1984. Agosti, maofisa wawili wa APLA Neo Khoza na Tsepo Lilele walipigwa risasi na kuuawa baada ya kufukuzana kwa gari mjini Johannesburg.Novemba, Mlungisi Lumphondo mjumbe wa tawi la vijana la PAC, Umoja wa Vijana wa Kitaifa wa Azanian (AZANYU) atiwa hatiani kwa mauaji ya afisa wa ubalozi wa Ciskei.
1988 Mrengo wa wanawake wa PAC wafanya semina zinazo pendekeza kuboreshwa kwa baraza la wanawake. mrengo wa idara kamili ya chama yenye mwakilishi katika Kamati Kuu.
PAC jijini Dar-es-Salaam yatoa waraka wa msimamo wenye kichwa “Baadhi ya Mambo ya kuzingatia kuhusiana na kile kinachoitwa Mazungumzo na Mzungu Yalitawala Afrika Kusini kupitia Serikali yake ." Februari, Wajumbe kutoka Chama cha Wafanyakazi wa Vyombo vya Habari cha Afrika Kusini (MWASA), Wafanyakazi Washirika wa Afrika (AAW), Manispaa Weusi na Wafanyakazi Washirika wa Afrika Kusini. , Muungano (SABMAWU) na Asasi ya Wanawake wa Afrika(AWO) yaungana na AZANYU kwenye kamati ya Uratibu ya Kumbukumbu ya Robert Sobukhwe.
Februari, viongozi wa PAC wafanya majadiliano na ujumbe wa Baraza la Taifa la Vyama vya Wafanyakazi jijini Dar-es-Salaam, Tanzania. Novemba 1988, Zephaniah Mothopeng anaachiliwa mapema kutoka katika kifungo chake cha miaka 15 jela alichokuwa akitumikia katika kisiwa cha Robben.
1989 PAC inatenganisha nafasi ya rais na mwenyekiti wa chama. Johnson Mlambo anabaki na majukumu ya mwenyekiti huku Zephania Mothepeng akiwa rais.
Zephaniah Mothopeng anachaguliwa kuwa rais wa PAC na Clarence Makwetu anachaguliwa kuwa Makamu wa Rais. 18-24 Septemba, Kamati Kuu ya PAC yaidhinisha mapendekezo ya mrengo wa wanawake kwamba inapaswa kuboreshwa. kwa idara kamili na katibu wa kudumu ambaye anafaa kuwa mjumbe wa Kamati Kuu. Aidha, PAC iliazimia kuwa mazungumzo bado ni mapema na hayatafikia malengo ya mapambano.
Septemba, PAC inajiweka mbali na Azimio la Harare ilipitisha OAU.1-3 Desemba, The Pan Africanist Movement (PAM) inayoongozwa na Clarence. Makwetu imeundwa nchini Afrika Kusini kama chombo maarufu cha uhamasishaji cha PAC nchini humo. PAM iliidhinisha msimamo wa PAC kwamba hakuna msingi wa mazungumzo. 15 Oktoba, Jeff Masemola, mfungwa wa muda mrefu zaidi wa kisiasa katika Kisiwa cha Robben, anayejulikana kwa kazi yake ya sanaa wakati wa kifungo chake anaachiliwa kutoka gerezani. Alikuwa ametumikia miaka 26. Katika mkesha wa kuachiliwa kwake, Mandela aliomba kukutana naye. 19902 Februari, FW De Klerk, rais wa jimbo alitangaza bungeni kutopiga marufuku kwa vyama vyote vya ukombozi. Tarehe 13 Machi, Patricia de Lille mjumbe Mtendaji wa PAC anasisitiza msimamo wa chama kukataa suluhu iliyojadiliwa kama “”¦hakuna mahali popote katika historia ambapo wakandamizaji wamejijadili wenyewe kuondoka madarakani.”19 Aprili, Jeff Masemola anafariki dunia ajali ya gari ambayo PAC ilihisi inatia shaka.
Tarehe 11 Juni, Benny Alexander Katibu Mkuu wa PAC anazindua waraka wa sera ya uchumi wa PAC, unaoitwa: “ Sera ya Uchumi ya PAC: Ufafanuzi wa uchunguzi, uchunguzi na dharura..” Oktoba, gwiji wa PAC aliyepinga ubaguzi wa rangi Zephaniah Mothopeng afariki dunia. Desemba, Clarence Makwetu anachaguliwa kuwa rais wa PAC na kurithi nafasi ya Mothopeng. Desemba, OAU inaweka shinikizo kwa PAC kwa kushauri chama kuepuka maneno ya vita na kutoa muda wa mazungumzo.
1991 Agosti, watendaji wa APLA Nkosinathi Mvinjane na Lulamile Khwankwa walipiga risasi afisa wa trafiki, Simon Kungoane huko Pimville Soweto.
1992 Aprili, PAC yafanya Kongamano lake la Mwaka huku Clarence Makwetu akiwa rais wake. Anasema kuwa chama hicho hakikupinga mazungumzo, lakini yanapaswa kufanyika katika 'ukumbi usio na upande wowote chini ya mwenyekiti asiyeegemea upande wowote'. Tarehe 28 Novemba, watendaji wa APLA walishambulia Klabu ya Gofu ya King William's Town na kuua watu 4.
1993 PAC yajiunga na mazungumzo ya vyama vingi. 22 Machi, Mtu mmoja aliuawa wakati maofisa wa APLA waliposhambulia Hoteli ya Yellowwoods huko Fort Beaufort.
1 Mei, Hoteli ya Highgate Mashariki. London imeshambuliwa na wanachama wa mrengo wenye silaha wa PAC APLA na kuua watu 5. Julai 26, Wanachama wa APLA walifyatulia risasi waumini katika Kanisa la St James huko Kenilworth, huko Cape Town, na kuua watu 11 na kujeruhi wengine hamsini.2 Novemba, Moven Mahachi Waziri wa Ulinzi nchini Zimbabwe anawezesha mazungumzo kati ya APLA na wawakilishi wa serikali ya Afrika Kusini mjini Harare. Hatimaye PAC ilikubali kukomesha malumbano na serikali.
Desemba 30, watendaji wa APLA Luyanda Gqomfa, Zola Mabala na Vuyisile Madasi walishambulia Tavern ya Heidelberg katika Observatory, Cape Town na kuua watu wanne na kuwajeruhi wengine watatu.
1994 14 Februari, The Crazy Beat Disco huko Newcastle imeshambuliwa na wahudumu wa APLA na kusababisha kifo cha mtu mmoja. na kuumia kwa wengine. Februari, PAC yasitisha mapambano ya kutumia silaha. 11 Machi, APLA yavizia basi dogo lililokuwa likisafirisha walimu wazungu kwenda Chuo cha John Knox Bokwe chenye makao yake Mdantsane.
13 Machi, Wanachama wa APLA washambulia waumini katika Misheni ya Baha'i Faith Mission. NU2 iliyosababisha kifo cha Houshmand Anvari, Riaz Razavi na Dk Shamam Bakhshandegi. 28 Machi, Mapigano ya risasi kati ya Vikosi vya Kujilinda (SDUs) na makada wa APLA yatokea wakati wa kampeni ya elimu kwa wapiga kura huko Lusikisiki.
28 Machi, basi lililokuwa likiwasafirisha wafanyikazi 40 wa Nguo za Da Gama zinashambuliwa na waasi wa APLA na kusababisha kifo cha polisi na waasi wawili. Aprili 27, Afrika Kusini yafanya uchaguzi wake wa kwanza wa kidemokrasia. PAC ilipata 1.25% ya kura zote. Aidha, chama hicho kilipata viti 5 vya Bunge. Juni, Kuunganishwa kwa APLA katika Jeshi la Ulinzi la Kitaifa la Afrika Kusini (SANDF) kunaanza. 31 Julai, APLA inaandaa gwaride lake la mwisho.
1995 PAC inashiriki katika uchaguzi wa Mikoa na serikali za mitaa mwaka 1995/6. Chama kilifanya vibaya katika uchaguzi, kikikusanya zaidi ya 1% ya kura zote.
1996 7 Februari, Askofu Mkuu Desmond Tutu akutana na viongozi wa PAC katika moja ya mfululizo wa majadiliano na viongozi wa kisiasa kuhusu Tume ya Ukweli na Maridhiano.
9 Februari,Inatangazwa kuwa kongamano maalum la chama litafanyika Bloemfontein wakati wa wikendi ya Pasaka na thePan Africanist Congress (PAC) ambapo uongozi mpya unaweza kuchaguliwa.15 Juni, Aliyekuwa polisi wa ubaguzi wa rangi, Hennie Gerber anaiambia Tume ya Ukweli jinsi Samuel Kganaka mshukiwa wa Jeshi la Ukombozi la Wananchi wa Azanian (APLA) aliteswa kwa kupigwa shoti za umeme. sehemu za siri huku ukining'inia juu chini kutoka kwenye mti. Kganaka aliuawa baadaye mnamo 1992.14 Agosti, PAC katika Jimbo la Free State inamtakia Bantu Holomisa 'bahati nzuri' kabla ya kufika kwake mbele ya kamati ya nidhamu ya African National Congress (ANC).
19 Agosti, Vyama vikuu vinaanza kuwasilisha vyama vyao vya kisiasa kwa Tume ya Ukweli. Katika waraka wa kurasa arobaini na tatu kiongozi wa Freedom Front (FF), Jenerali Constand Viljoen, anasisitiza haja ya maridhiano na ujenzi wa taifa. PAC inakubali kwamba mrengo wake wenye silaha, APLA, ulilenga raia weupe.
Chama kinachukua jukumu kwa hili, lakini haki ombi radhi.20 Septemba, Katibu wa Fedha wa PAC anasema itajibadilisha kutoka vuguvugu la mapinduzi hadi chama chenye mamlaka kamili ya kisiasa kinachoendeshwa kwa misingi ya kidemokrasia na biashara. Lengo ni kukabiliana na sifa ya chama na kuvutia fedha katika maandalizi ya uchaguzi mkuu wa 1999.
Desemba 12, ANC inathibitisha kuwa imetuma maombi 300 kutoka kwa wanachama wake kwa Tume ya Ukweli na Maridhiano na inatarajia kuwasilisha angalau maombi mengine sitini. , wakiwemo mawaziri watatu wa Baraza la Mawaziri. PAC ilitangaza kwamba angalau wanachama wake 600, ikiwa ni pamoja na 'amri ya juu' ya mrengo wake wenye silaha APLA, wametuma maombi. Hakuna wanachama wa ngazi za juu wa IFP wanaojulikana kutuma maombi.
Desemba 15, Askofu Stanley Mogoba anachaguliwa kuwa rais wa chama cha PAC akimrithi Clarence Makwetu . Alijiuzulu wadhifa wake kama askofu kiongozi wa Kanisa la Methodist la Kusini mwa Afrika.
1997 7 Machi 1997, The Democratic Party (DP) na PAC walimkataa Rais Nelson Mandela'.wajitolea kujiunga na Serikali ya Umoja wa Kitaifa. 10 Mei, Inakadiriwa kuwa umati wa wafuasi 100 wa Clarence Makwetu walikusanyika nje ya jengo la seneti la Chuo Kikuu cha Western Cape wakitaka kusikizwa kwa kesi iliyofungwa. 11 Mei, Mkutano wa Kamati Kuu ya Kitaifa ya PAC jijini Johannesburg anamsimamisha kazi Clarence Makwetu katika nafasi yake ya uongozi katika chama kwa madai ya kuleta migawanyiko.
Hata hivyo, aliendelea kuwa Mbunge akisubiri matokeo ya awamu ya pili ya vikao vya nidhamu.11 Mei, Mwenyekiti wa kamati ya nidhamu ya PAC atangaza kuwa aliyekuwa Rais wa chama hicho Clarence Makwetu amefukuzwa uanachama kwa miaka mitatu. Makwetu azindua hatua ya Mahakama Kuu ya Cape Town kupinga kufukuzwa kwake katika chama.
13 Mei, Mtendaji wa kanda ya Western Cape wa PAC anakataa hatua ya kumfukuza Clarence Makwetu na kutangaza kuwa haitatambua kufukuzwa kwake, na ataendelea kumuita Rais hadi kongamano maalum la kitaifa limeitishwa kutatua suala hilo.16 Juni, Mkutano wa Pan Africanist Congress kuadhimisha ghasia za wanafunzi za 1976 ulibadilika na kuwa uhuru kwa wote kati ya makundi hasimu mjini Cape Town siku ya Jumatatu alasiri. Mkutano wa Khayelitsha ambao ulipaswa kuhutubiwa na naibu katibu mkuu wa PAC, Ike Mafole, ulighairishwa baada ya mapigano kuzuka kati ya wafuasi wa Mbunge wa PAC aliyefukuzwa Clarence Makwetu na wale wanaounga mkono uongozi mpya chini ya Askofu Stanley Mogoba.7 Agosti, Benjamin Pogrund alirudia- anazindua kitabu chake kuhusu Robert Sobukwe , chenye kichwa "How can man die better at Wits University.
Oktoba, Barney "Rissik" Desai mjumbe na Makamu wa Rais wa South African Colored People's Congress.ambaye aliondoka Afrika Kusini mwanzoni mwa miaka ya 1960 na kuhusishwa kwa karibu na PAC akiwa uhamishoni anafariki dunia.
Tarehe 25 Novemba, Mkurugenzi wa Idara ya Masuala ya Kimataifa na Msimamizi Mkuu wa Makao Makuu ya PAC Carter Seleka anateuliwa kuwa Kamishna Mkuu wa Malawi. Desemba, Makwetu anawasili bila kutangazwa kwenye kongamano la sita la mwaka la PAC katika Chuo Kikuu cha Durban-Westville kuomba PAC. kubatilisha uamuzi wake wa kumsimamisha kazi lakini inatupiliwa mbali.
1998Juni, Wajumbe watano wa kikosi kazi cha Pan Africanist Congress waliomuua mkulima wa Jimbo la Free State na kumnyang'anya gari, silaha na bidhaa za nyumbani mwaka 1993 wapewa msamaha na Tume ya Ukweli na Maridhiano. . Hawa ni Thabo Paulos Mjikelo, Simon T Oliphant, Petrus T Mohapi Jacob T Mabitsa, John Xhiba na John N Wa-Nthomba.
18 Septemba, Wajumbe watatu wa tawi la PAC la APLA, Nkosinathi Mvinjane, Jabulani Khumalo na Lulamile Khwankwa wamepewa msamaha kwa kosa hilo. mauaji ya afisa wa trafiki wa Pimville Simon Kungoane Agosti 1991.25 Septemba, Makwetu na PAC walifikia maelewano nje ya mahakama ambapo PAC itamrejesha huku akikubali kujiuzulu ubunge, kwa kufuata katiba ya PAC, kujiepusha kushughulikia makundi na kujitahidi kukuza umoja katika chama. Desemba, Kamati ya Msamaha ya Tume ya Ukweli na Maridhiano ilimnyima msamaha Mandla Maduna, mjumbe wa PAC kwa mauaji ya watu watatu katika Barabara ya Cross Roads karibu na Cape Town mnamo 1993.
1999 7 Juni, Mwenyekiti wa PAC kwa Chifu wa Mpumalanga Bheki Mnisi ajiuzulu baada ya chama kufanya vibaya katika jimbo hilo.11 Juni, Chifu Bheki Mnisi anahama PAC na kujiunga na ANC katika mkutano na waandishi wa habari huko Nelspruit.
Septemba, Mwanachama wa zamani wa APLA aliyechukizwa na SANDF aliwapiga risasi na kuwaua saba. askari weupe na karani wa kiraia katika kituo cha kijeshi huko Tempe Bloemfontein. Oktoba 21, Ujumbe wa Afrika Kusini ambao unajumuisha rais wa Inkatha Freedom Party (IFP) na waziri wa Mambo ya Ndani Chief Mangosuthu Buthelezi , Waziri wa Mambo ya Nje Nkosazana Zuma , Frene Ginwala , Adelaide Tambo , Rais wa PAC Stanley Mogobana maafisa wengine wakuu wa serikali wanahudhuria mazishi ya Julius Nyerere nchini Tanzania.
26 Novemba, Mpatanishi wa zamani wa Pan Africanist Congress na mwanamkakati Gora Ebrahim, ambaye alijiunga na African National Congress (ANC) mwaka 1999 anafariki dunia.
Ebrahim aliwakilisha PAC katika Umoja wa Mataifa na mawasiliano ya chama na nchi za Nordic.
2000 Aprili, Stanley Mogoba anachaguliwa tena kuwa rais wa PAC. Magoba aliwashinda Nemadzivhanani kwa kura 161 dhidi ya 75. Thami Plaatjie alichaguliwa kuwa Katibu Mkuu na Busi Nkumane alichaguliwa kuwa mweka hazina.2001Januari, Sandile Sithupha, mjumbe wa PAC amekutwa amekufa Marekani huko Miami na mwili wake kuchomwa moto. Baadaye, PAC inaitaka serikali kuchunguza kifo chake.
21 Machi, Kumbukumbu yenye majina ya wahanga wa Mauaji ya Sharpeville yazinduliwa nje kidogo ya kituo cha polisi ambapo tukio hilo lilitokea mnamo 1960.
2002 22 Juni, Stanley Mogoba, rais wa PAC akihutubia. waombolezaji katika mazishi ya Ben Ntonga na kueleza kuwa PAC inaendelea na mazungumzo na vyama vya United Democratic Movement (UDM) na Azanian People’s Organization (AZAPO) kuhusu kuunda muungano. Aliendelea kusema kuwa " Wazo letu ni kwamba hakuna haja ya kufanya mambo tofauti ambayo tunapaswa kufanya pamoja. Kitu kingine kinachotusukuma ni kwamba tuna serikali yenye nguvu ya watu weusi tunahitaji upinzani mkali wa watu weusi ."
PAC yasitisha kongamano lake lililokuwa lifanyike Umtata ili kuchagua uongozi mpya Iliamuliwa kwenye kongamano hilo kuwa rais anayemaliza muda wake Stanley Mogoba aendelee kukiongoza chama hadi kitakapoitishwa kongamano jingine.
2003 16 Februari, Wajumbe kumi na tisa wa PAC wakamatwa. kwa kushiriki maandamano haramu nje ya uwanja wa kriketi wa Buffalo Park huko London Mashariki Wanachama wa PAC walikuwa wakipinga kukataa kwa Uingereza kwenda Harare kucheza na Zimbabwe siku ya Alhamisi Waandamanaji hao walipelekwa katika kituo cha polisi cha Fleet Street huko London Mashariki ambapo waliachiliwa huru onyo.
Machi, Patricia de Lille, mwanachama wa PAC anakihama chama na kuanzisha chama chake cha kisiasa cha Independent Democrats (ID) tarehe 26 Machi. Juni 14, Kamati ya Utendaji ya Kitaifa ya PAC ilikubali kumfukuza Maxwell Nemadzivhanani kutoka kwa chama kwa miaka mitatu na ilisema kwamba hatagombea nafasi yoyote katika mkutano mkuu wa kitaifa wa PAC huko Soweto. PAC ilikuwa imekubali afukuzwe katika chama kwa miaka mitatu.
15 Juni, Naibu rais wa PAC Motsoko Pheko anachaguliwa kuwa rais mpya wa PAC katika kongamano la uchaguzi la kitaifa la chama lililofanyika katika Chuo Kikuu cha Vista. Pheko alipata kura 616 huku mpinzani wake Maxwell Nemadzivhanani akipata kura 209. Themba Godi anachaguliwa kuwa naibu rais, Mofihli Likotsi Katibu Mkuu mpya, Raymond Kgaudi Mweka Hazina; Ntsie Mohloai alichaguliwa kama Mratibu wa Kitaifa huku Joe Mkhwanazi akichaguliwa kuwa Mwenyekiti wa Kitaifa. Agosti, Katibu wa PAC wa jimbo la Limpopo Finest Mnisi afariki dunia huko Nelspruit.
Kifo chake kilikuja ndani ya wiki moja baada ya kifo cha mjumbe na katibu mwingine wa PAC huko Limpopo Nicholas Dangale, ambaye alifariki katika ajali ya gari katika kijiji cha Vondwe. Kiongozi wa PAC Motsoko Pheko amekataa mwaliko wa Rais Thabo Mbeki kwa chakula cha mchana rasmi Julai 9 ambapo Afrika Kusini itakuwa mwenyeji wa Rais George Bush wa Marekani. Jafta 'Jeff' Kgalabi Masemola baada ya kifo chake ametunukiwa Tuzo ya Luthuli ya Fedha kwa kutambuliwa kwa nafasi yake katika mapambano ya ukombozi.
2004 Rais wa zamani wa PAC Clarence Makwetu atunukiwa Tuzo ya Luthuli (Fedha) na Rais Thabo Mbeki. May, Mosebjane Malatsi Katibu Mkuu wa zamani wa Taifa na mjumbe wa muda mrefu wa PAC afariki katika ajali ya gari huko Thaba Ntsho (Maleoskop). 26 Agosti, Maxwell Nemadzivhanani Katibu Mkuu wa zamani wa PAC alijitenga na kujiunga na ANC. ANC yatoa tamko la kumkaribisha kwenye chama.
2005 8 Julai, Mlindazwe Nkula mwanachama mwanzilishi wa PAC afariki dunia. Nkula aliondoka Afrika Kusini mwaka 1963 kwenda kupata mafunzo ya kijeshi nchini Algeria na China.
Baadaye aliteuliwa kuwa mwakilishi mkuu wa PAC katika Afrika Mashariki kabla ya kutumwa Iraqi kwa miaka mitano.
2006 Septemba, rais wa PAC Motsoko Pheko alimsimamisha kazi Themba Godi naibu rais wa chama kabla ya kongamano la chama. 26 Septemba, Letlapa Mphahlele anachaguliwa kuwa Rais wa PAC katika Kongamano la Kitaifa la chama huko Qwaqwa.
2007Juni, Motsoko Pheko Mbunge pekee wa PAC anafukuzwa kutoka chama. Achmad Cassiem Katibu Mkuu wa PAC alisema kuwa Pheko alifukuzwa uanachama kwa tuhuma za ubadhirifu wa fedha za chama. Baadaye Pheko anazindua changamoto dhidi ya kufukuzwa kwake mahakamani.
7 Agosti, Rais Thabo Mbeki, pamoja na Waziri wa Sheria, Waziri wa Ulinzi na Waziri wa Utumishi wa Umma na Utawala wanakutana na rais wa PAC Letlapa Mphahlele na ujumbe wake mjini Pretoria.
Septemba, Mahakama Kuu ya Cape iliamua kwamba PAC haiwezi kuchukua nafasi ya Motsoko Pheko kama Mbunge hadi matokeo ya mchakato wa rufaa ya ndani ya chama. Septemba, Mmoja wa wabunge watatu wa PAC Themba Godi pamoja na Mbunge wa Eastern Cape Zingisa Mkabile na Mbunge wa Gauteng Malesela Ledwaba -- wawakilishi pekee wa chama katika mabunge tisa ya majimbo - kuondoka chama. Kuondoka kwa Godi kunaifanya PAC kuwa na Wabunge wawili tu.
Wanachama hawa wanaoondoka wanaunda Mkataba wa Watu wa Afrika (APC).2008Januari, The Pan Africanist Youth Congress of Azania(PAYCO) inamtaka rais wa PAC Letlapa Mphahlele kuachia ngazi na kuitishwe kongamano ili kumchagua kiongozi mpya. 5 Mei, Mkutano wa "mashauriano" wa siku mbili unafanyika Ga-Rankuwa, karibu na Pretoria, ambapo wajumbe kutoka saba. kati ya majimbo tisa - ikiwa ni pamoja na viongozi wa zamani Motsoko Pheko na Clarence Makwetu - walikuwepo. Agosti, PAC iliwasilisha ombi la mahakama kuu kwa Bloemfontein kuzuwia kundi lililogawanyika PAC linaloongozwa na Thami ka Plaatjie kufanya mkutano wa ndani na kuanzisha PAC chini ya uongozi mpya.Agosti, PAC yawafukuza Thami ka Plaatjie na aliyekuwa Katibu wake wa Elimu, Snail Mgwebi kwa madai ya kusababisha migawanyiko.
Tarehe 10 Oktoba, Mahakama Kuu ya Bloemfontein ilitoa uamuzi kwamba kikundi kilichotengana cha PAC chini ya uongozi wa aliyekuwa katibu mkuu Thami ka Plaatjie, hakiruhusiwi kukusanyika au kupanga kwa kutumia jina au rangi ya PAC.
2009 6 Novemba, Abram Mfanimpela Magagula, kamanda wa zamani wa APLA. na mjumbe wa PAC kufariki. Magagula, ambaye alijulikana kwa upendo kama "Gags" aliondoka nchini mwaka 1984 na kwenda Lesotho kabla ya kwenda Tanzania kwa mafunzo ya kijeshi.
2010 2 Januari, Patso Thabo Mphela mjumbe wa PAC na mfanyakazi wa zamani wa APLA alifariki dunia.
Mphela alitoroka toka nchi ya Afrika ya Kusini mwaka 1977 na kujiunga na APLA ya Mbeya, Tanzania kabla ya kupelekwa Libya kwa mafunzo zaidi ya kijeshi mwaka 1978.
13 Mei, PAC yatangaza kufunua jiwe la kaburi la Peter Nkutsweu Raboroko, mmoja wa waanzilishi wa shirika hilo aliyefariki dunia 2000. Raboroko aliondoka nchini mwaka 1960 na kuwa mwakilishi wa PAC nchini Ghana na nchi nyingine za Afrika.May, Katibu Mkuu wa zamani wa PAC na kiongozi wa Pan Africanist Movement (PAM) chipukizi la PAC Thami ka Plaatjie anajiunga na ANC. Tarehe 13 Oktoba, Aliyekuwa Katibu Mkuu wa PAC na Mwanaharakati wa vyama vya Wafanyakazi Khoisan X alifariki mjini Johannesburg.
Khoisan alikuwa na mchango mkubwa katika PAC hasa wakati wa mazungumzo ya vyama vingi huko Kempton Park.Oktoba, Azariah "Junior" Nkosi, mwanachama wa PAC na mfungwa wa zamani wa kisiasa wa Kisiwa cha Robben ambaye alikuwa mshauri katika tawi la Pimville la PAC alifariki dunia.Novemba, Mwanachama wa zamani wa APLA Zebulon Selemo Mokoena afariki Novemba 29, PAC yafanya Mkutano wa Kilele wa Uchaguzi wa Kitaifa Desemba, Mwanzilishi wa PAC Edward Sonnyboy Bhengu aliyepewa jina la utani la "Bra Sanza" afariki dunia.
2011 25 Februari, Rais wa zamani wa AZAPO Mosibudi Mangena akizungumza wakati wa kuzindua maonyesho ya aliyekuwa rais wa PAC marehemu Robert Sobukwe huko Houghton Johannesburg.
Aprili, Boniswa Ngcukana mjumbe wa PAC ambaye aliuawa na vikosi vya usalama vya ubaguzi wa rangi pamoja na Cassius Barnabus wakati akivuka mpaka wa Lesotho na kuingia Afrika Kusini azikwa tena. huko Centane huko Eastern Cape.Aprili, Gasson Ndlovu anayejulikana kwa upendo kama "Oom Gas", mwanachama mwanzilishi wa PAC na mrengo wake wenye silaha APLA alikufa huko Cape Town. Ndlovu alipata mafunzo ya kijeshi nchini Misri, Algeria na Uchina kabla ya kutua Tanzania, ambapo alikuwa kamanda wa kambi ya APLA. Baadaye alihamia Lesotho ambako aliendelea na shughuli za APLA.Septemba, Maurice Khoza anajiuzulu kama mwenyekiti wa kanda wa PAC katika eneo la Bushbuckridge.
Pia anajiuzulu kutoka kiti chake kama diwani wa muda wote wa manispaa ya eneo hilo na kuchagua kubaki akifanya kazi kama mkuu wa shule. Septemba 7, gwiji wa PAC Johannes Moabi alifariki katika Hospitali ya Sunward Park. Moabi aliruka nchi na kwenda uhamishoni Swaziland mwaka 1968. Alifanya kazi kwa karibu na Joe Mkhwanazi katika kutekeleza oparesheni kadhaa za PAC.Septemba, Khuselwa Ngcukana, Rais wa Umoja wa Wanawake wa PAC afariki dunia .
TANZANIA ILIPOKUWA MAKAO MAKUU YA VYAMA VYA UKOMBOZI NA CHANGAMOTO ZAKE
MWAKA 1959 CHAMA CHA MRENGO MKALI PAC PAN AFRICANIST CONGRESS
View: https://m.youtube.com/watch?v=k9CSA0eN00s
Mnamo 1959 Walioamini kuwa Afrika ya Kusini ni Kwa Waafrika siyo nchi mchanganyiko walijitenga na ANC na kuunda chama chenye msimamo mkali na kukiita Pan Africanist Congress (PAC). Historia za vyama hivyo viwili yana uhusiano usioweza kutenganishwa. Mwezi huu (Septemba) 2011 unaadhimisha miaka 50 tangu Poqo, tawi la kijeshi la PAC, kuanzishwa nchini Afrika Kusini kuunda kikundi cha kijeshi na kuanza kazi kuelekea mapambano ya silaha mnamo 1961.
1959 Tarehe 4-6 Aprili, Kundi la Waafrika waliojitenga na African National Congress ANC wanafanya mkutano wake wa kwanza wa kitaifa mjini Johannesburg katika ukumbi wa jumuiya ya Orlando chini ya bendera ya "Africanist Liberation Congress". Mabango yaliyoandikwa kauli mbiu za Kiafrika kwa ajili ya Waafrika, Cape hadi Cairo, Morocco hadi Madagaska, 'Izwe lethu I Africa' (Afrika ardhi yetu) yaliwekwa kwenye kuta za ukumbi.
Takriban wajumbe 400 kutoka kote nchini walihudhuria mkutano huo. Zephaniah Mothopeng mjumbe wa Kamati ya Kitaifa ya Kazi ya kikundi akiongoza mkutano huo.Tarehe 6 Aprili, Chama kinachukua jina la Pan Africanist Congress of South Africa (PAC) na Kamati yake ya Utendaji ya inachaguliwa:
Picha: Robert Mangaliso Sobukwe mwanzilishi wa chama cha PAC - Afrika ya Kusini
- Rais Robert Mangaliso Sobukhwe
- Katibu Potlake Kitchener Leballo
- Mweka Hazina Abednego Ngcobo
- Mkuu wa oganisheni Taifa Elliot Mfaxa.
- Katibu wa Jimbo la Pan African Affairs Peter Molotsi
- Katibu wa Mambo ya Nje Selby Ngedane
- Katibu wa Uenezi na Habari ZB Molete
- Katibu wa Elimu Peter Raboroko
- Katibu wa Utamaduni Nana Mahomo
- Katibu wa Kazi (wafanyakazi) Jacob D Nyaose
- Katibu wa Fedha na Maendeleo ya Uchumi Hughes Hlatshwayo
- Wajumbe wa Ziada Zephaniah Mothopeng, Howard S Ngcobo, CJ Fazzie na MG Maboza.
- Dk Peter Ntsele, ambaye aligombea urais wa PAC na kushindwa uchaguzi na Robert Sobukhwe alijitenga na kuunda chama chake, Pan African Freedom Movement (PAFM).
George Rebone Moffat anajiunga na PAC huko Atterdgeville akiwa na umri wa miaka 16 mara tu baada ya Mauaji ya Sharpeville.
Machi, Nana Mohomo na Peter Molotski wameteuliwa kama wawakilishi wa PAC. Machi 16, Robert Sobukwe anamwandikia kamishna wa, Meja Jenerali Rademeyer, akisema kuwa PAC itafanya maandamano ya siku tano, yasiyo ya vurugu, ya nidhamu na kanuni za sheria za kupita (trespassing) huku umebeba kitambulisho, kuanzia tarehe 21 Machi.
Machi 19, Sobukhwe anatangaza kwamba PAC itaanza kampeni dhidi ya sheria za kuanzia tarehe 21 Machi. Alitoa wito kwa watu kuacha pasi (vitambulisho) zao majumbani na kujiwasilisha kwa amani katika vituo vya polisi ili wakamatwe.
Hata hivyo Tawi la Alexandra la PAC linajitenga na kampeni, kupitia mwenyekiti wake Josias Madzunya. Baadaye anafukuzwa katika chama na Robert Sobukhwe.
20 Machi, Nana Mohomo na Peter Molotsi wanaagizwa na uongozi wa PAC kuondoka nchini Afrika ya na kuanzisha uhusiano wa PAC uhamishoni.
Walipewa jukumu la kutafuta fedha kwa ajili ya kuanzisha muundo wa msingi huko Maseru, Lesotho kuanzisha misheni / balozi ndogo nchini Ghana, Uingereza na Misri.
21 Machi, PAC iliongoza maandamano ya amani ya kupinga pasi na viongozi wa PAC walikusanyika kwanza katika kituo cha polisi cha Sharpeville wakiimba kauli mbiu " Izwe lethu " (Nchi yetu), " Awaphele amapasti " (Down with pass).
Polisi waliwafyatulia risasi waandamanaji na kuua 69 na kuwajeruhi wengine 180 katika kile kilichojulikana kama mauaji ya Sharpeville. Maandamano yalienea katika maeneo mengine ya nchi. Dk. Hendrik Verwoerd anatangaza kwamba wanachama 132 wa PAC, akiwemo Robert Sobukwe, wanazuiliwa Johannesburg na watafunguliwa mashtaka ya uchochezi. Machi 23, Robert Sobukwe, rais wa PAC, na PK Leballo , katibu wake wa kitaifa, pia. huku wengine 11 wakishtakiwa kwa uchochezi wa ghasia.
24 Machi, Katibu Mkuu wa Kanda ya PAC Philip Kgosana ambaye pia ni mwanafunzi wa Chuo Kikuu cha Cape Town na watu 101 kutoka Langa walijisalimisha kwa polisi ili kukamatwa katika Viwanja vya Caledon. Viongozi wa maandamano hayo wanazuiliwa na kuachiliwa siku hiyo hiyo.
25 Machi, Mjini Cape Town, watu kati ya 2000 na 5000 waliandamana hadi Caledon Square kusalimisha hati zao za vitambulisho vya kibaguzi wakiongozwa na Kgosana na Clarence Makwetu ambaye alikuwa Katibu wa PAC tawi la New Flats.
25 Machi, Waziri wa Sheria anasitisha kupita kote nchini. 28 Machi, Chifu Albert Luthuli wa ANC watangaza siku ya maombolezo kwa waathiriwa wa Mauaji ya Sharpeville na Langa. 28 Machi, Mazishi ya wahathiriwa waliouawa kwenye maandamano ya kupinga pasi ya Langa yanafanyika kwa wastani wa mahudhurio ya watu 5000.
Picha: Chifu Albert Luthuli
30 Machi, Phillip Kgosana aliongoza Wafuasi wa PAC wa kati ya waandamanaji 30,000 hadi 50,000 kutoka Langa na Nyanga hadi makao makuu ya polisi katika Caledon Square mjini Cape Town.
Tarehe 30 Machi, Serikali ya Afrika Kusini ilitangaza hali ya hatari na kuanza kuwaweka watu kizuizini 18 Aprili, Sheria ya vyama visivyotambulika kiSheria yaanzishwa na kupiga marufuku vyama vya PAC na ANC na vyama vingine vyovyote vinavyoeneza malengo yao PAC na ANC. Hii inasababisha kukandamizwa kwa wanaharakati wa kisiasa katika vyama vya siasa. Kutokana na hali hiyo kuzuiliwa kwa viongozi wengi wakuu katika chama kunafuata na ofisi za PAC mjini Johannesburg Kufungwa.
Mei, The South African United Front (SAUF) yazinduliwa rasmi mjini London. SAUF ilikuwa ni jaribio la kuunganisha vyama vya ukombozi nchini Afrika Kusini kuzungumza kwa sauti moja. Nana Mahomo na Peter Molotsi waliwakilisha PAC, Oliver Tambo na Yusuf Dadoo waliwakilisha ANC, Jarientundu Kozonguizi aliwakilisha Umoja wa Kitaifa wa Afrika Kusini Magharibi (SWANU) na Jumuiya ya Watu wa Afrika Kusini Magharibi (SWAPO) ikajiunga baadaye. Agosti, ZB Molote ambaye alizuiliwa na serikali chini ya kanuni za hali ya hatari anaachiwa huru na kuwa kaimu rais wa PAC hadi Agosti 1962. 31 Agosti, Serikali iliondoa amri ya hali ya dharura tarehe 30 Machi kufuatia maandamano ya kupinga kupita.
Uteuzi wa ZB Molete kama rais wa PAC na Robert Sobukwe unaanza kutekelezwa. Desemba 8, Letlapa Mphahle kiongozi wa PAC anazaliwa Rosenkranz Kaskazini mwa Transvaal.
1961 29 Machi, Phillip Kgosana anawasili Dar-es-Salaam baada ya kutoroka kwa kukimbia nchi kupitia Swaziland, Lesotho na Botswana.
Joe Molefi na ZB Molote wanaondoka Afrika Kusini kwenda uhamishoni Lesotho ili kuepuka kukamatwa. Septemba, Poqo (msafi/pekee ) mrengo wenye silaha wa PAC unaanzishwa nchini Afrika Kusini ili kuunda seli na kuanza kazi kuelekea mapambano ya silaha. Jina lilikuwa na tafsiri ya Pan Africanist Congress kama 'Umbutho wama Afrika Poqo ' (shirika la Waafrika au 'wasio na chumvi' au 'safi').
1962 16/ 17 Machi 1962, Kundi la watendaji wa Poqo walishambulia gari la polisi katika Mji wa Langa. kumuua polisi mmoja Mwafrika, Moyi na kujeruhi watu wengine watano.
Gari hilo lilichomwa moto na kuharibiwa.
25 Agosti, Robert Sobukwe anaandika barua ya kumteua Potlako Leballo kukaimu nafasi ya rais wa PAC. Agosti, PAC yajiimarisha Lesotho na kufungua rasmi katika Nyumba ya Bonhomme huko Maseru baada ya kuwasili kwa Potlako Leballo kutoka Afrika Kusini. Leballo anachukua nafasi kutoka kwa ZB Molete kama Rais wa PAC.
Mathayo Nkoana, mkuu wa PAC ya chinichini nchini Afrika Kusini anahamia Botswana na kuwa mwakilishi wa chama nchini humo. Septemba, PAC yaitisha Baraza la Rais mjini Maseru ambalo liliidhinisha uteuzi wa Leballo kama kaimu rais, John Nyathi Pokela kuwa Katibu, M Gqobose. akiwa mjumbe wa Baraza la Rais, ZB Molete akiwa Katibu wa Uenezi na Habari, Zephaniah Mothopeng Kaimu Mweka Hazina wa Taifa na E Mfaxa Mratibu wa Kitaifa.
Oktoba, Leballo anasafiri kwenda London na New York ambako alihutubia Umoja wa Mataifa. Pia kukutana na wawakilishi wa PAC uhamishoni. 16 Oktoba, Gwebindlala Gqoboza mkuu wa Transkei anauawa na watendaji wa Poqo. Vita dhidi ya wakuu vililenga wale ambao walionekana kusaidia serikali ya ubaguzi wa rangi katika kuwanyang'anya watu ardhi yao. Novemba 22, Kundi la wanaume 250 wakiwa wamebeba shoka, panga na silaha nyingine za kujitengenezea wanaondoka katika Mji wa Mbekweni na kuandamana hadi Paarl.
Kundi hilo limejigawanya katika makundi mawili huku moja likielekea katika gereza la mji huo ili kuwaachilia wenzao waliokuwa kizuizini na nyingine kushambulia kituo cha polisi. Hii ilisababisha makabiliano na polisi na vifo vya wanachama watano wa Poqo, ambao ni Godfrey Yekiso, Madodana Camagu, John Magigo, Ngenisile Siqwebo.
Uasi wa Paarl ulizimwa kwa nguvu wakati vikosi vya polisi vilitumwa kutoka Cape Town kusaidia. 23 Novemba, Matthews Mayezana Mali anauawa kwa kupigwa risasi na Polisi wa Afrika Kusini alipokuwa akiongoza maandamano ya wafuasi wa PAC hadi kituo cha polisi cha Paarl ili kukabidhi orodha ya malalamiko.
7 Desemba, Jaji H. Snyman aliyeteuliwa kuongoza Tume ya Uchunguzi wa Uasi wa Paarl wa 1962 aanza kukusanya ushahidi kupitia vikao. 12 Desemba, Wanachama wa Poqo wenye Silaha wananaswa na polisi kwenye kilima cha Ntlonze walipokuwa wakielekea kushambulia Chifu Kaiser Matanzima. Vita vinaendelea na wapiganaji 7 wa Poqo waliuawa na polisi 3 wamejeruhiwa vibaya.
Picha: Chifu Kaiser Matanzima
Johnson Mlambo akiwasili katika makao makuu ya PAC ya chinichini mjini Maseru Lesotho ambako anapokea maelekezo ya kujipanga na kujiandaa kwa maasi yaliyopangwa kufanyika 1963.
1963 Februari, Wazungu watano wauawa na wanachama wa Poqo katika Daraja la Mbashe karibu na Umtata wakiwa wamelala kwenye patrol . Hii ilisababisha kukamatwa kwa wanachama 23 wa kundi hilo la wapiganaji wa, Poqo ambao walihukumiwa kifo na kunyongwa.
24 Machi, Leballo anatoa taarifa kwa vyombo vya habari akitangaza kwamba PAC na Poqo wangeanzisha mashambulizi dhidi ya serikali ya Afrika Kusini yenye jeshi la askari 150,000.
Machi 29, wajumbe wawili wa PAC wanawake, Cynthia Lichaba na Thabisa Lethala waliotumwa na Leballo kutoka Lesotho kutuma barua huko Ladybrand, mji wa Afrika Kusini karibu na Lesotho walikamatwa na polisi. Barua hizo zilikuwa na maagizo na maelezo ya wapiganaji wa Poqo. Hii inafichua idadi ya wanaharakati wa chinichini wa Poqo na kusababisha kukamatwa kwao baadae.
1 Aprili, Polisi wa Kikoloni wa Uingereza walivamia ofisi za PAC nchini Lesotho wakichukua nyaraka kadhaa zenye maelezo ya wanaharakati wa PAC na shughuli zao. Hii inasababisha kufungwa kwa wanaharakati zaidi. Aprili 8, Polisi walikamata wafuasi wengi wa Poqo kabla ya ghasia zilizopangwa tarehe hii kutokea. Ahmed Cassiem alikamatwa kwa shughuli za PAC na kuhukumiwa kifungo cha miaka 11 jela anachotumikia katika kisiwa cha Robben.
May, Kifungu cha Sobukhwe kinapitishwa bungeni kuwezesha serikali kumweka kizuizini mtu yeyote aliye na hatia ya uchochezi. Kifungu hiki kilitumiwa mara kwa mara hadi 1968 ili kuweka Sobukhwe kizuizini. Juni, mwanachama wa PAC Jeff Kgalabi Masemola anashtakiwa pamoja na watu wengine 14 katika Mahakama Kuu ya Pretoria Afrika ya Kusini kwa kula njama ya kufanya hujuma.
Baadaye anahukumiwa kifungo cha maisha jela. Patrick Duncan, mwanachama wa zamani wa Chama cha Kiliberali cha Afrika Kusini anakuwa mzungu pekee mwanachama wa PAC baada ya kujiunga na chama hicho uhamishoni. Juni, Nana Mohomo na Patrick Duncan wanasafiri kwenda Marekani Amerika kuchangisha fedha na kufanya kampeni ya kuwekewa vikwazo vya upatikaji mafuta Afrika Kusini.
25 Juni, Jaji H. Snyman anawasilisha ripoti yake ya mwisho kuhusu Uasi wa Paarl bungeni. Alipendekeza kupitisha sheria ambayo ingetumika kwa awali kukabiliana na vitisho vya kisiasa.
Novemba, The National Front for the Liberation of Angola (FLNA) unaipa PAC kambi ya mafunzo ya kijeshi huko Kikunzu nchini Kongo Zaire ambapo kundi lake la kwanza la askari wa msituni wanapata mafunzo ya kijeshi. . Mafunzo hayo yalikuwa ya kificho yaliyopewa jina la 'Tape Recorder' na kuandaliwa na Nana Mahomo.
Johnson Phillip Mlambo anakamatwa na kufunguliwa mashtaka ya hujuma na kupanga njama za kupindua serikali ya ubaguzi wa rangi nchini Afrika ya Kusini. Anahukumiwa kifungo cha miaka 20 jela na kupelekwa katika kisiwa cha Robben ambako anatumikia kifungo chake. Novemba, TT Letlaka, mwenyekiti wa PAC katika Mkoa wa Transkei anachaguliwa kwa Baraza la Rais.
1964 PAC ilihamisha makao yake makuu kutoka mjini Maseru Lesotho hadi Dar-es-Salaam nchini Tanzania. Julai, ujumbe wa PAC watembelea China kwa mara ya kwanza. Baadaye, Wachina walitoa michango mingine ya kifedha kwa sherehe mnamo Agosti na Oktoba.
Agosti, Leballo akiwa katika ndege ya kukodi ya Afrika Kusini anasimama mjini Johannesburg na ndege yake inalindwa vikali na serikali ya Afrika Kusini, lakini ndege hiyo inaruhusiwa kuendelea.
Hili liliibua mashaka kuhusu Leballo na uhusiano wake na utawala wa kibaguzi kwani ilichukuliwa kuwa serikali ingemkamata kiongozi wa chama cha PAC kilichopigwa marufuku kwenye ardhi yake.
Agosti, Nana Mohomo anashtakiwa kwa matumizi mabaya ya fedha za wafadhili zilizokusudiwa kwa hifadhi za PAC. 1965 Kikundi cha makada wa PAC chapelekwa China kwa mafunzo ya kijeshi.
May, JD Nyaose anaongoza ujumbe wa kwenda nchini China ambako fedha zilichangwa kufadhili shughuli za PAC.
12 Agosti, JD Nyaose, mwanachama mwanzilishi wa PAC na rais wa FOFATUSA alifukuzwa kwenye chama baada ya kuhudhuria sherehe za Uhuru wa Indonesia akiwa mwakilishi wa FOFATUSA. Nyaose alipinga kufukuzwa kwake bila mafanikio. PAC yawasimamisha kazi wanachama wa chama chenye makao yake nchini Botswana.
1966 John Nyathi Pokela alihukumiwa kifungo katika Kisiwa cha Robben Island kwa jukumu lake katika mrengo wa kijeshi wa PAC Poqo kwa shughuli zake za kisiasa za kupinga ubaguzi wa rangi.
Machi, The South African Colored People's Congress inavunjwa na kujiunga na PAC. 21 Machi, Kutokana na Mauaji ya Sharpeville katika 1960, Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa lilitangaza siku hii 'Siku ya Kimataifa ya Kutokomeza Ubaguzi wa Rangi'.
Wajumbe wa PAC mjini Mbeya, kambi ya PAC nchini Tanzania waliibua wasiwasi kuhusu uongozi wa chama. Aprili, wanachama 30 wa Poqo wanaotuhumiwa kwa hujuma na njama ya kuwaua walinzi wanazuiliwa katika gereza la Gamkaspoort. Juni, Wanachama Saba wa Poqo wanahukumiwa katika mahakama ya Port Elizabeth kwa madai ya kula njama ya kulipua majengo ya manispaa na madaraja ya reli.
1967 Vuyani Mgaza anayeongoza mjumbe wa Poqo huko London Mashariki ambaye baadaye alikua mwakilishi wa PAC nchini Nigeria anaondoka nchini kwenda uhamishoni. Hii ilikuwa ni baada ya kukamatwa na kuzuiliwa mara mbili kwa jukumu lake la kuandaa uasi wa Poqo uliopangwa wa 1963. Julai, OAU na ALC zafunga kwa muda ofisi ya PAC huko Dar-es-Salaam Tanzania baada ya AB Ngcobo na PN Raboroko kujaribu kunyakua mamlaka. ofisi licha ya upinzani kutoka kwa baadhi ya wanachama wa chama hicho. Hii inailazimu PAC kuitisha Kongamano la Umoja huko Moshi, Tanzania kwa kuungwa mkono na OAU na ALC.
Septemba, Nyaose anarejeshwa na kuteuliwa kuwa Kamati ya Utendaji ya Taifa katika Mkutano Mkuu wa Umoja uliofanyika Moshi. 31 Oktoba, Wajumbe wanne wa Poqo aliyepatikana na hatia ya mauaji kufuatia uasi wa PAC wa 1960 na kampeni ya kupinga pasi wanyongwa. 1968 Wanachama kumi na wawili wa Poqo wafikishwa mahakamani kwa madai ya kupanga kushambulia kituo cha polisi, kituo cha nguvu na posta huko Victoria Magharibi.
Jeshi la Ukombozi la Wananchi wa Azania (APLA) linaundwa na kumrithi Poqo kama mrengo wa kijeshi wa PAC. Wanachama wa Poqo wanaunda msingi wa APLA walipokuwa wametumwa katika nchi mbalimbali kwa ajili ya mafunzo na kuanzisha ofisi za PAC. Gerald Kondlo alikuwa kamanda wa kwanza wa APLA. Februari, Baraza la Mawaziri la OAU mjini Addis Ababa linaionya PAC kwamba kama hakungekuwa na uingiaji wa askari nchini Afrika Kusini kufikia Juni 1968, PAC ingepoteza hadhi yake kama vuguvugu la ukombozi linalotambulika na ufadhili wake ungeondolewa.
Machi, Mkutano na waandishi wa habari uliofanyika Maseru. Wakati wa mkutano Leballo alidai kwamba angeamuru wanaume 15,000 waliofunzwa nchini Lesotho kuivamia Afrika Kusini. Kauli yake ilitolewa kabla tu ya kuachiliwa kwa Robert Sobukhwe. Kutokana na hali hiyo, serikali ya Afrika Kusini ikisaidiwa na polisi wa Lesotho ilikamata takriban wafuasi na wanachama 10,000 wanaoshukiwa kuwa PAC kote nchini.
Mei, PAC ilizindua 'Operesheni Villa Piri' ambapo wanachama kadhaa wa APLA walijaribu kuingia Afrika Kusini kupitia Msumbiji. Watu kadhaa wa kikosi hicho wanauawa akiwemo kamanda wake Gerald Kondlo. Agosti, Zambia ilipiga marufuku PAC na kufukuza uongozi wake nchini humo.
PAC ilichukua jina la Azania na baadaye kuliita shirika hilo Pan Africanist Congress of Azania. John Ganya na Zepahnia Mothopeng wanaachiliwa kutoka gerezani na kuanza kufanya kazi ya kufufua shughuli za PAC na APLA nchini Afrika Kusini. Jumuiya ya PAC inaunda Baraza lake la Mapinduzi.
1969 Wanaharakati wa APLA wanaoendesha shughuli zao Graaf-Reinet na Mount Coke wamehukumiwa kwa kuhusika kwao katika kuratibu shughuli za vuguvugu hilo kwa kisingizio cha kuwa shirika la kidini. May, Mwanachama Mwanzilishi na rais wa zamani wa PAC Robert Sobukhwe ameachiliwa kutoka gerezani na kupelekwa Galeshewe huko Kimberley.
Aidha anapewa amri ya kufungiwa kwa miaka mitano ambayo inamzuia kwenda Kimberley na kumweka katika kizuizi cha nyumbani kati ya kumi na mbili jioni hadi saa 12 abubuhi (6pm na 6am).
1971 Makao makuu ya PAC yamehamishwa kutoka Lusaka nchini Zambia hadi Dar-es-Salaam nchini Tanzania.22 Juni, Serikali ya Afrika Kusini ilimnyima Robert Sobukhwe kibali cha kuondoka Afrika Kusini na kuendelea na masomo yake nchini Marekani.
1973 Julai, wajumbe wa PAC Mark Shinners , Isaac Mafatse na Hamilton Keke waachiliwa kutoka Kisiwa cha Robben na kuanza kuajiri vijana kujiunga na PAC walio uhamishoni.
1974 Libya inatoa vifaa vya PAC kwa mafunzo ya kijeshi. Jeshi la Ukombozi la Lesotho (LLA). Tarehe 21 Machi, PAC na ANC zimepewa hadhi ya uangalizi na Kamati Maalum ya Kupambana na Ubaguzi wa Rangi. May, Amri ya kupiga marufuku iliyowekwa kwa Robert Sobukhwe inaisha, lakini inasasishwa mara moja kwa miaka mingine mitano.
Novemba, PAC ilifanikiwa kushawishi kufukuzwa kwa Afrika Kusini katika Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa.
1975 Waraka wa mkakati wa "Njia Mpya ya Mapinduzi" unazusha mgawanyiko wa kiitikadi ndani ya PAC. 13 Juni, Sobukhwe anakubaliwa kama wakili kufanya mazoezi huko Kimberley. Alisomea shahada yake ya sheria wakati akiwa chini ya amri za kupiga marufuku.Julai, Umoja wa Nchi Huru za Afrika (OAU) mjini Kampala, Uganda unapitisha kama sera rasmi waraka uliotungwa na PAC ambao ulidharau uhalali wa serikali ya Afrika Kusini katika masuala ya kimataifa.
Oktoba, wanachama wa APLA wanaanza mafunzo huko Mkalampere, eneo linalozozaniwa na Afrika Kusini na serikali za Swaziland. Desemba, Sobukhwe anaalikwa kuhudhuria sherehe za urais wa Rais William Tolbert huko Monrovia, Liberia ambazo zingefanyika Januari 1976.
14 Desemba, mjumbe wa PAC Michael Matsobane andaa vijana huko Kagiso chini ya bendera ya Young African Christian Movement (YACM).
Baadaye vuguvugu hilo lilibadili jina na kuwa Vuguvugu la Kidini la Young African (YARM). Pamoja na wajumbe wengine wa PAC kama vile Johnson Nyathi na Aaron Khoza, wanachaguliwa kwenye kamati ya utendaji.
1976 Oktoba, David Sibeko, mwakilishi wa PAC ahutubia Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa. 9 Desemba, Baada ya Machafuko ya Soweto, polisi wa usalama. inawakamata wanachama wa YARM.
1977 Mrengo wa wanawake wa PAC unajipanga upya.
Novemba,Leballo anachochea uasi wa waajiri wapya wa APLA katika kambi ya Itumbi wilayani Mbeya nchini Tanzania. Uasi huo ulimlenga Kamanda Mkuu anayeongozwa na Templeton M Ntantala ambaye pia alikuwa Naibu Mwenyekiti wa PAC.
Makazi ya wajumbe wa Kamati Kuu na Amri Kuu yalishambuliwa. Desemba, Kamati Kuu ya PAC inaitisha kikao kujaribu kutafuta suluhu ya mivutano hiyo na kuandaa sera ya kusimamia makada. Mkutano huo unaazimia kuitisha mkutano wa mashauriano mwezi Aprili 1978.
1978 Mrengo wa wanawake wa PAC unafanya semina mjini Harare Zimbabwe ambayo inalenga kushughulikia masuala ya wanawake wa vyama vya siasa. APLA ilipangwa upya kwa usaidizi kutoka kwa serikali ya Tanzania. Wahudumu watatu wa shirika la APLA wamekamatwa huko Krugersdorp baada ya kuanzisha kituo cha silaha katika eneo hilo. Januari, watu 18 wanafikishwa mahakamani na wengine 86 wametajwa kama washiriki wenza katika kesi iliyojulikana kama Bethal. Miongoni mwa waliozuiliwa walikuwa viongozi wakuu wa PAC akiwemo Zephaniah Mothopeng, Mark Shinners, Michael Matsobane, John Ganya na Hamilton Keke.
Baadhi ya wasikilizaji wa kesi ya Bethal walikuwa wakifungwa jela kwa mara ya pili walipokuwa wakitumikia kifungo katika ukandamizaji wa serikali wa PAC katika miaka ya 1960. Januari, PAC yafanya kikao cha Kamati kuu kujiandaa na Mkutano wa Mashauriano mwezi Aprili. Wakati wa mkutano Leballo anatoa wito wa kupinduliwa kwa Uongozi wote wa Juu nchini Tanzania na Afrika Kusini.
Baadaye Templeton Ntantala na wajumbe wengine wa PAC wanafukuzwa. Uongozi mpya unateuliwa chini ya Vusi Maake; Kamandi Kuu inafutwa na nafasi yake kuchukuliwa na Kikosi Kazi. 27 Februari, Robert Mangaliso Sobukhwe mwanachama mwanzilishi na rais wa zamani wa PAC afariki dunia. 12 Machi, Katika mazishi ya Sobukwe yaliyofanyika Graaf Reinert, ChifuBaadhi ya wasikilizaji wa kesi ya Bethal walikuwa wakifungwa jela kwa mara ya pili walipokuwa wakitumikia kifungo katika ukandamizaji wa serikali wa PAC katika miaka ya 1960. Januari, PAC yafanya kikao cha Kamati kuu kujiandaa na Mkutano wa Mashauriano mwezi Aprili.
Wakati wa mkutano Leballo anatoa wito wa kupinduliwa kwa Uongozi wote wa Juu nchini Tanzania na Afrika Kusini.
Baadaye Templeton Ntantala na wajumbe wengine wa PAC wanafukuzwa. Uongozi mpya unateuliwa chini ya Vusi Maake; Kamandi Kuu inafutwa na nafasi yake kuchukuliwa na Kikosi Kazi. 27 Februari, Robert Mangaliso Sobukhwe mwanachama mwanzilishi na rais wa zamani wa PAC afariki dunia. Machi 12, Katika mazishi ya Sobukwe yaliyofanyika Graaf Reinert, Baadhi ya wasikilizaji wa kesi ya Bethal walikuwa wakifungwa jela kwa mara ya pili walipokuwa wakitumikia kifungo katika ukandamizaji wa serikali wa PAC katika miaka ya 1960.
Januari, PAC yafanya kikao cha Kamati kuu kujiandaa na Mkutano wa Mashauriano mwezi Aprili. Wakati wa mkutano Leballo anatoa wito wa kupinduliwa kwa Uongozi wote wa Juu nchini Tanzania na Afrika Kusini. Baadaye Templeton Ntantala na wajumbe wengine wa PAC wanafukuzwa. Uongozi mpya unateuliwa chini ya Vusi Maake; Kamandi Kuu inafutwa na nafasi yake kuchukuliwa na Kikosi Kazi.27 Februari, Robert Mangaliso Sobukhwe mwanachama mwanzilishi na rais wa zamani wa PAC afariki dunia.
12 Machi, Katika mazishi ya Sobukwe yaliyofanyika Graaf Reinert, Chifu Mangosuthu “Gatsha” Buthelezi anashambuliwa na wafuasi wa PAC na kudhihakiwa kuwa kibaraka wa serikali ya ubaguzi wa rangi.
Picha: Chifu Mangosuthu “Gatsha” Buthelezi
Mmoja wa vijana hao alijaribu kumchoma kisu Buthelezi lakini akazuiwa na Katibu wake, Eric Ngubane. Mwishoni, Buthelezi aliondoka kwenye ibada hiyo akisindikizwa na Askofu Mkuu Desmond Tutu.
Aprili, Mkutano wa Mashauriano uliofanyika jijini Arusha ambapo PAC iliridhia uamuzi wa Leballo.
1979 Machi, Nchini Lesotho ujumbe wa PAC unapanga ibada katika ukumbusho wa mauaji ya Sharpeville. Miundo ya kisiasa iliyohamishwa iliyoalikwa ni pamoja na Zimbabwe African National Union (ZANU) na ANC 10 au ANC ya Azania iliyoanzishwa hivi karibuni, kikundi kilichogawanyika kinachoongozwa na Tennyson Makiwane.
Wanachama watano wa APLA, Mack Mboya, Synod Madlebe, Xola Mketi, Mawethu Vitshima na Sabelo. Phama wanakamatwa na serikali ya Transkei.1 Mei, Leballo anafukuzwa kama kiongozi wa PAC. 29 Agosti, Templeton Ntantala na wanajeshi wengine waliofukuzwa wa PAC wanaunda Chama cha Mapinduzi cha Azanian People's Revolution (APRP). Tarehe 30 Aprili - 1 Mei, PAC itakuwa na kikao cha ziada cha kawaida jijini Dar-es-Salaam ambapo Baraza la Rais linateuliwa na kupewa jukumu la kutekeleza majukumu ya Makamu wa Rais.
Muundo ulioundwa ulikuwa na mamlaka yaliyozidi yale ya Baraza la Mapinduzi. Miongoni mwa wajumbe katika muundo huu walikuwa Vusi Maake, David Sibeko na Elias Ntloedile.
1 Juni, David Sibeko anapigwa risasi Sea View Flats jijini Dar-es-Salaam na Titus Soni (maarufu Joe) ambaye ni mlinzi bodyguard wa zamani wa Leballo, PAC iliyoondolewa kiongozi.
Agosti, Vusi Maake anateuliwa kuwa Mwenyekiti wa PAC. Wanachama sita wa APLA Titus Soni, Daniel Monogotle, Gilbert Nhlapo, Abham Tatu, Reuben Zwane, James Hlongwane na Shindo Mahlangu wanashtakiwa katika mahakama ya Tanzania na kuhukumiwa kifungo cha miaka 15 jela kwa mauaji ya David Sibeko. Adhabu hiyo imepunguzwa hadi miaka 10 baada ya kukata rufaa.
1980 Maake akiwahutubia wajumbe wa PAC jijini Dar-es-Salaam kwenye makazi ya chama hicho Ilala. Wajumbe walimtaka Maake na kamati yake ya utendaji kuwaondoa DDD Mantshontsho Katibu Tawala na Elias Ntloedibe Katibu wa Uenezi na Habari kwa kile wajumbe walichokiita “kufeli vibaya”.
1981 Umoja wa Vijana wa Kitaifa wa Azanian (AZANYU) mrengo wa vijana wa PAC ulianzishwa Orlando Mashariki huko Soweto huku Arthur Moleko akichaguliwa kuwa rais wake wa kwanza. AZANYU ilikuwa ifanye kazi kama gari la kuanzisha miundo ya PAC chini ya ardhi na kuajiri vijana kwa mafunzo ya kijeshi.
Februari, Vusi Maake anajiuzulu nafasi ya Mwenyekiti wa PAC na kufuatiwa na John Nyathi Pokela ambaye pia anakuwa Kamanda Mkuu wa APLA. Juni, Pokela anafanya kazi ya kuanzisha mahusiano ya kidiplomasia ya PAC na nchi nyingine na kutembelea Iraq. Akiwa katika ziara yake hiyo, alieleza waziwazi kuunga mkono vita vya Iraq dhidi ya Iraq kinyume na msimamo wa chama hicho wa kutoegemea upande wowote katika vita kati ya nchi mbili za Jumuiya ya Nchi Zisizo fungamana na Upande Wowote.
Februari, Kikao cha ajabu cha Kamati Kuu mjini Dar-es-Salaam na kurekebisha masharti ya Jumuiya Kuu. Kamati Vusi Maake na Elizabeth Sibeko waondolewa kwenye kamati hiyo. TM Ntantala na wanajeshi wengine waliofukuzwa wa PAC walikubaliwa kurudishwa kwenye PAC.
Oktoba, Elizabeth Komikie Gumede mwanamke mfanyakazi wa APLA akiwa na umri wa miaka 60 aliwekwa kizuizini na kuwekwa kizuizini. Gumede na wenzake wawili, John Ganya na Dk Nabboth Ntshuntsha waliendesha kitengo cha PAC chinichini ambacho kiliajiri watu na kuwapeleka nchi jirani kwa mafunzo ya kijeshi na kuwapokea walipojipenyeza nchini.
Novemba/Desemba, Kamati Kuu ya PAC yafanya kikao. na kuazimia kuidhinisha APLA kuchukua hatua dhidi ya askari waliokuwa na nidhamu mbovu wa jeshi.
1982 Kikosi Kazi kilichochukua nafasi ya Kamandi Kuu kimeondolewa na Uongozi Mkuu unaanzishwa tena.
1983 20 Juni, mjumbe wa PAC Johnson Mlambo aachiliwa kutoka Kisiwa cha Robben baada ya kuhudumu. Miaka 20 jela.
1985 Umoja wa Vijana wa Kitaifa wa Azania waundwa na kufufua shughuli za kisiasa za PAC ndani ya Afrika Kusini kwa kufanya kazi za chinichini.Machi, karibu wanachama 50 wa PAC wafukuzwa Lesotho baada ya uhusiano wa chama hicho na serikali kudorora.
Machi, Sita. Wanachama PAC wauawa kwenye ushoroba Qacha na wanamgambo huku uhusiano kati ya PAC na serikali ya Lesotho ukizidi kuwa mbaya.
Machi 10, wanachama wawili wa PAC na APLA Boniswa Ngcukana na Cassius Barnabus waliuawa askari wa Jeshi la Ulinzi la Afrika Kusini wakati wakivuka mpaka na kuingia Lesotho.
Joe Mkhwananzi Katibu Tawala wa PAC aliye uhamishoni akitoa mada kwenye Mkutano wa Kimataifa wa Amani na Usalama Kusini mwa Afrika uliofanyika Arusha Tanzania. Juni, wapiganaji wa PAC walivuka Afrika Kusini kutoka Botswana na wanakamatwa siku hiyo hiyo huko Johannesburg.
Juni, Kiongozi wa PAC John Pokela afariki dunia bila kutarajiwa. Agosti 12, Johnson Phillip Mlambo anachaguliwa kuwa mwenyekiti wa PAC kwenye kikao cha ziada cha Kamati Kuu ya chama. Septemba, naibu kamanda wa APLA awasili Cape Magharibi kuanza kufufua miundo ya PAC. 22 Septemba - 4 Oktoba, Mlambo anaongoza ujumbe wa PAC. hadi Uchina.
1986 chapisho la PAC linadai kwamba kitengo cha APLA kiliua polisi 10 katika operesheni tano huko Sharpeville.
Zephaniah Mothopeng achaguliwa kuwa rais wa PAC akiwa bado anatumikia kifungo chake cha Robben Island.April, Mlambo anaongoza ujumbe wa PAC kukutana na Kundi la Watu Mashuhuri kutoka Sekretarieti ya Jumuiya ya Madola jijini Dar-es-Salaam.
Aprili, PAC inajaribu kutuma askari wa msituni kutoka kambi za mafunzo za Libya kupitia Athens ambapo walipaswa kupanda ndege ya Air Zimbabwe kuelekea Harare. Maafisa wa uhamiaji wa Ugiriki walikataa kuwaruhusu wanachama wa APLA kupanda ndege. Desemba, mrengo wa wanawake unatembelea Australia pamoja na Maxwell Nemadzivhanani mwakilishi wa PAC katika nchi hiyo na kuchangisha $10,486 kwa ajili yao.
1987 Andile Gushu, mwanachama wa Umoja wa Vijana wa Azania huko Mbekweni Paarl anakamatwa na kushtakiwa chini ya Sheria ya Usalama wa Ndani. Gushu amejiunga na PAC nchini Lesotho na alitumwa Cape Magharibi.
19 Machi, Mike Muendane,Katibu wa PAC anayehusika na Kazi amesimamishwa kazi katika Kamati Kuu, nafasi yake Katibu wa Kazi na shughuli zote za PAC kwa muda wa miezi 12.
Kwingineko lake liliwekwa chini ya ofisi ya chama. Nafasi yake ilichukuliwa na Elizabeth Sibeko katika Kamati Kuu na kuwa Katibu wa Kazi. Kusimamishwa kazi kwa Muendane na wanachama wengine wakuu wa PAC kulisababisha kuundwa kwa "Jukwaa la Sobukhwe.
"22 Aprili, watendaji wa APLA walishambulia polisi wa manispaa ya Soweto kwa guruneti kuua mtu mmoja na kuwajeruhi wengine 64. Julai, PAC kupitia Mlambo inamwomba Mengistu Haile Mariam Mwenyekiti wa Baraza la Tawala la Kijeshi la Mkoa nchini Ethiopia msaada wa mafunzo kwa wanajeshi wapya waliojiunga na chama hicho uhamishoni mwaka 1984. Agosti, maofisa wawili wa APLA Neo Khoza na Tsepo Lilele walipigwa risasi na kuuawa baada ya kufukuzana kwa gari mjini Johannesburg.Novemba, Mlungisi Lumphondo mjumbe wa tawi la vijana la PAC, Umoja wa Vijana wa Kitaifa wa Azanian (AZANYU) atiwa hatiani kwa mauaji ya afisa wa ubalozi wa Ciskei.
1988 Mrengo wa wanawake wa PAC wafanya semina zinazo pendekeza kuboreshwa kwa baraza la wanawake. mrengo wa idara kamili ya chama yenye mwakilishi katika Kamati Kuu.
PAC jijini Dar-es-Salaam yatoa waraka wa msimamo wenye kichwa “Baadhi ya Mambo ya kuzingatia kuhusiana na kile kinachoitwa Mazungumzo na Mzungu Yalitawala Afrika Kusini kupitia Serikali yake ." Februari, Wajumbe kutoka Chama cha Wafanyakazi wa Vyombo vya Habari cha Afrika Kusini (MWASA), Wafanyakazi Washirika wa Afrika (AAW), Manispaa Weusi na Wafanyakazi Washirika wa Afrika Kusini. , Muungano (SABMAWU) na Asasi ya Wanawake wa Afrika(AWO) yaungana na AZANYU kwenye kamati ya Uratibu ya Kumbukumbu ya Robert Sobukhwe.
Februari, viongozi wa PAC wafanya majadiliano na ujumbe wa Baraza la Taifa la Vyama vya Wafanyakazi jijini Dar-es-Salaam, Tanzania. Novemba 1988, Zephaniah Mothopeng anaachiliwa mapema kutoka katika kifungo chake cha miaka 15 jela alichokuwa akitumikia katika kisiwa cha Robben.
1989 PAC inatenganisha nafasi ya rais na mwenyekiti wa chama. Johnson Mlambo anabaki na majukumu ya mwenyekiti huku Zephania Mothepeng akiwa rais.
Zephaniah Mothopeng anachaguliwa kuwa rais wa PAC na Clarence Makwetu anachaguliwa kuwa Makamu wa Rais. 18-24 Septemba, Kamati Kuu ya PAC yaidhinisha mapendekezo ya mrengo wa wanawake kwamba inapaswa kuboreshwa. kwa idara kamili na katibu wa kudumu ambaye anafaa kuwa mjumbe wa Kamati Kuu. Aidha, PAC iliazimia kuwa mazungumzo bado ni mapema na hayatafikia malengo ya mapambano.
Septemba, PAC inajiweka mbali na Azimio la Harare ilipitisha OAU.1-3 Desemba, The Pan Africanist Movement (PAM) inayoongozwa na Clarence. Makwetu imeundwa nchini Afrika Kusini kama chombo maarufu cha uhamasishaji cha PAC nchini humo. PAM iliidhinisha msimamo wa PAC kwamba hakuna msingi wa mazungumzo. 15 Oktoba, Jeff Masemola, mfungwa wa muda mrefu zaidi wa kisiasa katika Kisiwa cha Robben, anayejulikana kwa kazi yake ya sanaa wakati wa kifungo chake anaachiliwa kutoka gerezani. Alikuwa ametumikia miaka 26. Katika mkesha wa kuachiliwa kwake, Mandela aliomba kukutana naye. 19902 Februari, FW De Klerk, rais wa jimbo alitangaza bungeni kutopiga marufuku kwa vyama vyote vya ukombozi. Tarehe 13 Machi, Patricia de Lille mjumbe Mtendaji wa PAC anasisitiza msimamo wa chama kukataa suluhu iliyojadiliwa kama “”¦hakuna mahali popote katika historia ambapo wakandamizaji wamejijadili wenyewe kuondoka madarakani.”19 Aprili, Jeff Masemola anafariki dunia ajali ya gari ambayo PAC ilihisi inatia shaka.
Tarehe 11 Juni, Benny Alexander Katibu Mkuu wa PAC anazindua waraka wa sera ya uchumi wa PAC, unaoitwa: “ Sera ya Uchumi ya PAC: Ufafanuzi wa uchunguzi, uchunguzi na dharura..” Oktoba, gwiji wa PAC aliyepinga ubaguzi wa rangi Zephaniah Mothopeng afariki dunia. Desemba, Clarence Makwetu anachaguliwa kuwa rais wa PAC na kurithi nafasi ya Mothopeng. Desemba, OAU inaweka shinikizo kwa PAC kwa kushauri chama kuepuka maneno ya vita na kutoa muda wa mazungumzo.
1991 Agosti, watendaji wa APLA Nkosinathi Mvinjane na Lulamile Khwankwa walipiga risasi afisa wa trafiki, Simon Kungoane huko Pimville Soweto.
1992 Aprili, PAC yafanya Kongamano lake la Mwaka huku Clarence Makwetu akiwa rais wake. Anasema kuwa chama hicho hakikupinga mazungumzo, lakini yanapaswa kufanyika katika 'ukumbi usio na upande wowote chini ya mwenyekiti asiyeegemea upande wowote'. Tarehe 28 Novemba, watendaji wa APLA walishambulia Klabu ya Gofu ya King William's Town na kuua watu 4.
1993 PAC yajiunga na mazungumzo ya vyama vingi. 22 Machi, Mtu mmoja aliuawa wakati maofisa wa APLA waliposhambulia Hoteli ya Yellowwoods huko Fort Beaufort.
1 Mei, Hoteli ya Highgate Mashariki. London imeshambuliwa na wanachama wa mrengo wenye silaha wa PAC APLA na kuua watu 5. Julai 26, Wanachama wa APLA walifyatulia risasi waumini katika Kanisa la St James huko Kenilworth, huko Cape Town, na kuua watu 11 na kujeruhi wengine hamsini.2 Novemba, Moven Mahachi Waziri wa Ulinzi nchini Zimbabwe anawezesha mazungumzo kati ya APLA na wawakilishi wa serikali ya Afrika Kusini mjini Harare. Hatimaye PAC ilikubali kukomesha malumbano na serikali.
Desemba 30, watendaji wa APLA Luyanda Gqomfa, Zola Mabala na Vuyisile Madasi walishambulia Tavern ya Heidelberg katika Observatory, Cape Town na kuua watu wanne na kuwajeruhi wengine watatu.
1994 14 Februari, The Crazy Beat Disco huko Newcastle imeshambuliwa na wahudumu wa APLA na kusababisha kifo cha mtu mmoja. na kuumia kwa wengine. Februari, PAC yasitisha mapambano ya kutumia silaha. 11 Machi, APLA yavizia basi dogo lililokuwa likisafirisha walimu wazungu kwenda Chuo cha John Knox Bokwe chenye makao yake Mdantsane.
13 Machi, Wanachama wa APLA washambulia waumini katika Misheni ya Baha'i Faith Mission. NU2 iliyosababisha kifo cha Houshmand Anvari, Riaz Razavi na Dk Shamam Bakhshandegi. 28 Machi, Mapigano ya risasi kati ya Vikosi vya Kujilinda (SDUs) na makada wa APLA yatokea wakati wa kampeni ya elimu kwa wapiga kura huko Lusikisiki.
28 Machi, basi lililokuwa likiwasafirisha wafanyikazi 40 wa Nguo za Da Gama zinashambuliwa na waasi wa APLA na kusababisha kifo cha polisi na waasi wawili. Aprili 27, Afrika Kusini yafanya uchaguzi wake wa kwanza wa kidemokrasia. PAC ilipata 1.25% ya kura zote. Aidha, chama hicho kilipata viti 5 vya Bunge. Juni, Kuunganishwa kwa APLA katika Jeshi la Ulinzi la Kitaifa la Afrika Kusini (SANDF) kunaanza. 31 Julai, APLA inaandaa gwaride lake la mwisho.
1995 PAC inashiriki katika uchaguzi wa Mikoa na serikali za mitaa mwaka 1995/6. Chama kilifanya vibaya katika uchaguzi, kikikusanya zaidi ya 1% ya kura zote.
1996 7 Februari, Askofu Mkuu Desmond Tutu akutana na viongozi wa PAC katika moja ya mfululizo wa majadiliano na viongozi wa kisiasa kuhusu Tume ya Ukweli na Maridhiano.
9 Februari,Inatangazwa kuwa kongamano maalum la chama litafanyika Bloemfontein wakati wa wikendi ya Pasaka na thePan Africanist Congress (PAC) ambapo uongozi mpya unaweza kuchaguliwa.15 Juni, Aliyekuwa polisi wa ubaguzi wa rangi, Hennie Gerber anaiambia Tume ya Ukweli jinsi Samuel Kganaka mshukiwa wa Jeshi la Ukombozi la Wananchi wa Azanian (APLA) aliteswa kwa kupigwa shoti za umeme. sehemu za siri huku ukining'inia juu chini kutoka kwenye mti. Kganaka aliuawa baadaye mnamo 1992.14 Agosti, PAC katika Jimbo la Free State inamtakia Bantu Holomisa 'bahati nzuri' kabla ya kufika kwake mbele ya kamati ya nidhamu ya African National Congress (ANC).
19 Agosti, Vyama vikuu vinaanza kuwasilisha vyama vyao vya kisiasa kwa Tume ya Ukweli. Katika waraka wa kurasa arobaini na tatu kiongozi wa Freedom Front (FF), Jenerali Constand Viljoen, anasisitiza haja ya maridhiano na ujenzi wa taifa. PAC inakubali kwamba mrengo wake wenye silaha, APLA, ulilenga raia weupe.
Chama kinachukua jukumu kwa hili, lakini haki ombi radhi.20 Septemba, Katibu wa Fedha wa PAC anasema itajibadilisha kutoka vuguvugu la mapinduzi hadi chama chenye mamlaka kamili ya kisiasa kinachoendeshwa kwa misingi ya kidemokrasia na biashara. Lengo ni kukabiliana na sifa ya chama na kuvutia fedha katika maandalizi ya uchaguzi mkuu wa 1999.
Desemba 12, ANC inathibitisha kuwa imetuma maombi 300 kutoka kwa wanachama wake kwa Tume ya Ukweli na Maridhiano na inatarajia kuwasilisha angalau maombi mengine sitini. , wakiwemo mawaziri watatu wa Baraza la Mawaziri. PAC ilitangaza kwamba angalau wanachama wake 600, ikiwa ni pamoja na 'amri ya juu' ya mrengo wake wenye silaha APLA, wametuma maombi. Hakuna wanachama wa ngazi za juu wa IFP wanaojulikana kutuma maombi.
Desemba 15, Askofu Stanley Mogoba anachaguliwa kuwa rais wa chama cha PAC akimrithi Clarence Makwetu . Alijiuzulu wadhifa wake kama askofu kiongozi wa Kanisa la Methodist la Kusini mwa Afrika.
1997 7 Machi 1997, The Democratic Party (DP) na PAC walimkataa Rais Nelson Mandela'.wajitolea kujiunga na Serikali ya Umoja wa Kitaifa. 10 Mei, Inakadiriwa kuwa umati wa wafuasi 100 wa Clarence Makwetu walikusanyika nje ya jengo la seneti la Chuo Kikuu cha Western Cape wakitaka kusikizwa kwa kesi iliyofungwa. 11 Mei, Mkutano wa Kamati Kuu ya Kitaifa ya PAC jijini Johannesburg anamsimamisha kazi Clarence Makwetu katika nafasi yake ya uongozi katika chama kwa madai ya kuleta migawanyiko.
Hata hivyo, aliendelea kuwa Mbunge akisubiri matokeo ya awamu ya pili ya vikao vya nidhamu.11 Mei, Mwenyekiti wa kamati ya nidhamu ya PAC atangaza kuwa aliyekuwa Rais wa chama hicho Clarence Makwetu amefukuzwa uanachama kwa miaka mitatu. Makwetu azindua hatua ya Mahakama Kuu ya Cape Town kupinga kufukuzwa kwake katika chama.
13 Mei, Mtendaji wa kanda ya Western Cape wa PAC anakataa hatua ya kumfukuza Clarence Makwetu na kutangaza kuwa haitatambua kufukuzwa kwake, na ataendelea kumuita Rais hadi kongamano maalum la kitaifa limeitishwa kutatua suala hilo.16 Juni, Mkutano wa Pan Africanist Congress kuadhimisha ghasia za wanafunzi za 1976 ulibadilika na kuwa uhuru kwa wote kati ya makundi hasimu mjini Cape Town siku ya Jumatatu alasiri. Mkutano wa Khayelitsha ambao ulipaswa kuhutubiwa na naibu katibu mkuu wa PAC, Ike Mafole, ulighairishwa baada ya mapigano kuzuka kati ya wafuasi wa Mbunge wa PAC aliyefukuzwa Clarence Makwetu na wale wanaounga mkono uongozi mpya chini ya Askofu Stanley Mogoba.7 Agosti, Benjamin Pogrund alirudia- anazindua kitabu chake kuhusu Robert Sobukwe , chenye kichwa "How can man die better at Wits University.
Oktoba, Barney "Rissik" Desai mjumbe na Makamu wa Rais wa South African Colored People's Congress.ambaye aliondoka Afrika Kusini mwanzoni mwa miaka ya 1960 na kuhusishwa kwa karibu na PAC akiwa uhamishoni anafariki dunia.
Tarehe 25 Novemba, Mkurugenzi wa Idara ya Masuala ya Kimataifa na Msimamizi Mkuu wa Makao Makuu ya PAC Carter Seleka anateuliwa kuwa Kamishna Mkuu wa Malawi. Desemba, Makwetu anawasili bila kutangazwa kwenye kongamano la sita la mwaka la PAC katika Chuo Kikuu cha Durban-Westville kuomba PAC. kubatilisha uamuzi wake wa kumsimamisha kazi lakini inatupiliwa mbali.
1998Juni, Wajumbe watano wa kikosi kazi cha Pan Africanist Congress waliomuua mkulima wa Jimbo la Free State na kumnyang'anya gari, silaha na bidhaa za nyumbani mwaka 1993 wapewa msamaha na Tume ya Ukweli na Maridhiano. . Hawa ni Thabo Paulos Mjikelo, Simon T Oliphant, Petrus T Mohapi Jacob T Mabitsa, John Xhiba na John N Wa-Nthomba.
18 Septemba, Wajumbe watatu wa tawi la PAC la APLA, Nkosinathi Mvinjane, Jabulani Khumalo na Lulamile Khwankwa wamepewa msamaha kwa kosa hilo. mauaji ya afisa wa trafiki wa Pimville Simon Kungoane Agosti 1991.25 Septemba, Makwetu na PAC walifikia maelewano nje ya mahakama ambapo PAC itamrejesha huku akikubali kujiuzulu ubunge, kwa kufuata katiba ya PAC, kujiepusha kushughulikia makundi na kujitahidi kukuza umoja katika chama. Desemba, Kamati ya Msamaha ya Tume ya Ukweli na Maridhiano ilimnyima msamaha Mandla Maduna, mjumbe wa PAC kwa mauaji ya watu watatu katika Barabara ya Cross Roads karibu na Cape Town mnamo 1993.
1999 7 Juni, Mwenyekiti wa PAC kwa Chifu wa Mpumalanga Bheki Mnisi ajiuzulu baada ya chama kufanya vibaya katika jimbo hilo.11 Juni, Chifu Bheki Mnisi anahama PAC na kujiunga na ANC katika mkutano na waandishi wa habari huko Nelspruit.
Septemba, Mwanachama wa zamani wa APLA aliyechukizwa na SANDF aliwapiga risasi na kuwaua saba. askari weupe na karani wa kiraia katika kituo cha kijeshi huko Tempe Bloemfontein. Oktoba 21, Ujumbe wa Afrika Kusini ambao unajumuisha rais wa Inkatha Freedom Party (IFP) na waziri wa Mambo ya Ndani Chief Mangosuthu Buthelezi , Waziri wa Mambo ya Nje Nkosazana Zuma , Frene Ginwala , Adelaide Tambo , Rais wa PAC Stanley Mogobana maafisa wengine wakuu wa serikali wanahudhuria mazishi ya Julius Nyerere nchini Tanzania.
26 Novemba, Mpatanishi wa zamani wa Pan Africanist Congress na mwanamkakati Gora Ebrahim, ambaye alijiunga na African National Congress (ANC) mwaka 1999 anafariki dunia.
Ebrahim aliwakilisha PAC katika Umoja wa Mataifa na mawasiliano ya chama na nchi za Nordic.
2000 Aprili, Stanley Mogoba anachaguliwa tena kuwa rais wa PAC. Magoba aliwashinda Nemadzivhanani kwa kura 161 dhidi ya 75. Thami Plaatjie alichaguliwa kuwa Katibu Mkuu na Busi Nkumane alichaguliwa kuwa mweka hazina.2001Januari, Sandile Sithupha, mjumbe wa PAC amekutwa amekufa Marekani huko Miami na mwili wake kuchomwa moto. Baadaye, PAC inaitaka serikali kuchunguza kifo chake.
21 Machi, Kumbukumbu yenye majina ya wahanga wa Mauaji ya Sharpeville yazinduliwa nje kidogo ya kituo cha polisi ambapo tukio hilo lilitokea mnamo 1960.
2002 22 Juni, Stanley Mogoba, rais wa PAC akihutubia. waombolezaji katika mazishi ya Ben Ntonga na kueleza kuwa PAC inaendelea na mazungumzo na vyama vya United Democratic Movement (UDM) na Azanian People’s Organization (AZAPO) kuhusu kuunda muungano. Aliendelea kusema kuwa " Wazo letu ni kwamba hakuna haja ya kufanya mambo tofauti ambayo tunapaswa kufanya pamoja. Kitu kingine kinachotusukuma ni kwamba tuna serikali yenye nguvu ya watu weusi tunahitaji upinzani mkali wa watu weusi ."
PAC yasitisha kongamano lake lililokuwa lifanyike Umtata ili kuchagua uongozi mpya Iliamuliwa kwenye kongamano hilo kuwa rais anayemaliza muda wake Stanley Mogoba aendelee kukiongoza chama hadi kitakapoitishwa kongamano jingine.
2003 16 Februari, Wajumbe kumi na tisa wa PAC wakamatwa. kwa kushiriki maandamano haramu nje ya uwanja wa kriketi wa Buffalo Park huko London Mashariki Wanachama wa PAC walikuwa wakipinga kukataa kwa Uingereza kwenda Harare kucheza na Zimbabwe siku ya Alhamisi Waandamanaji hao walipelekwa katika kituo cha polisi cha Fleet Street huko London Mashariki ambapo waliachiliwa huru onyo.
Machi, Patricia de Lille, mwanachama wa PAC anakihama chama na kuanzisha chama chake cha kisiasa cha Independent Democrats (ID) tarehe 26 Machi. Juni 14, Kamati ya Utendaji ya Kitaifa ya PAC ilikubali kumfukuza Maxwell Nemadzivhanani kutoka kwa chama kwa miaka mitatu na ilisema kwamba hatagombea nafasi yoyote katika mkutano mkuu wa kitaifa wa PAC huko Soweto. PAC ilikuwa imekubali afukuzwe katika chama kwa miaka mitatu.
15 Juni, Naibu rais wa PAC Motsoko Pheko anachaguliwa kuwa rais mpya wa PAC katika kongamano la uchaguzi la kitaifa la chama lililofanyika katika Chuo Kikuu cha Vista. Pheko alipata kura 616 huku mpinzani wake Maxwell Nemadzivhanani akipata kura 209. Themba Godi anachaguliwa kuwa naibu rais, Mofihli Likotsi Katibu Mkuu mpya, Raymond Kgaudi Mweka Hazina; Ntsie Mohloai alichaguliwa kama Mratibu wa Kitaifa huku Joe Mkhwanazi akichaguliwa kuwa Mwenyekiti wa Kitaifa. Agosti, Katibu wa PAC wa jimbo la Limpopo Finest Mnisi afariki dunia huko Nelspruit.
Kifo chake kilikuja ndani ya wiki moja baada ya kifo cha mjumbe na katibu mwingine wa PAC huko Limpopo Nicholas Dangale, ambaye alifariki katika ajali ya gari katika kijiji cha Vondwe. Kiongozi wa PAC Motsoko Pheko amekataa mwaliko wa Rais Thabo Mbeki kwa chakula cha mchana rasmi Julai 9 ambapo Afrika Kusini itakuwa mwenyeji wa Rais George Bush wa Marekani. Jafta 'Jeff' Kgalabi Masemola baada ya kifo chake ametunukiwa Tuzo ya Luthuli ya Fedha kwa kutambuliwa kwa nafasi yake katika mapambano ya ukombozi.
2004 Rais wa zamani wa PAC Clarence Makwetu atunukiwa Tuzo ya Luthuli (Fedha) na Rais Thabo Mbeki. May, Mosebjane Malatsi Katibu Mkuu wa zamani wa Taifa na mjumbe wa muda mrefu wa PAC afariki katika ajali ya gari huko Thaba Ntsho (Maleoskop). 26 Agosti, Maxwell Nemadzivhanani Katibu Mkuu wa zamani wa PAC alijitenga na kujiunga na ANC. ANC yatoa tamko la kumkaribisha kwenye chama.
2005 8 Julai, Mlindazwe Nkula mwanachama mwanzilishi wa PAC afariki dunia. Nkula aliondoka Afrika Kusini mwaka 1963 kwenda kupata mafunzo ya kijeshi nchini Algeria na China.
Baadaye aliteuliwa kuwa mwakilishi mkuu wa PAC katika Afrika Mashariki kabla ya kutumwa Iraqi kwa miaka mitano.
2006 Septemba, rais wa PAC Motsoko Pheko alimsimamisha kazi Themba Godi naibu rais wa chama kabla ya kongamano la chama. 26 Septemba, Letlapa Mphahlele anachaguliwa kuwa Rais wa PAC katika Kongamano la Kitaifa la chama huko Qwaqwa.
2007Juni, Motsoko Pheko Mbunge pekee wa PAC anafukuzwa kutoka chama. Achmad Cassiem Katibu Mkuu wa PAC alisema kuwa Pheko alifukuzwa uanachama kwa tuhuma za ubadhirifu wa fedha za chama. Baadaye Pheko anazindua changamoto dhidi ya kufukuzwa kwake mahakamani.
7 Agosti, Rais Thabo Mbeki, pamoja na Waziri wa Sheria, Waziri wa Ulinzi na Waziri wa Utumishi wa Umma na Utawala wanakutana na rais wa PAC Letlapa Mphahlele na ujumbe wake mjini Pretoria.
Septemba, Mahakama Kuu ya Cape iliamua kwamba PAC haiwezi kuchukua nafasi ya Motsoko Pheko kama Mbunge hadi matokeo ya mchakato wa rufaa ya ndani ya chama. Septemba, Mmoja wa wabunge watatu wa PAC Themba Godi pamoja na Mbunge wa Eastern Cape Zingisa Mkabile na Mbunge wa Gauteng Malesela Ledwaba -- wawakilishi pekee wa chama katika mabunge tisa ya majimbo - kuondoka chama. Kuondoka kwa Godi kunaifanya PAC kuwa na Wabunge wawili tu.
Wanachama hawa wanaoondoka wanaunda Mkataba wa Watu wa Afrika (APC).2008Januari, The Pan Africanist Youth Congress of Azania(PAYCO) inamtaka rais wa PAC Letlapa Mphahlele kuachia ngazi na kuitishwe kongamano ili kumchagua kiongozi mpya. 5 Mei, Mkutano wa "mashauriano" wa siku mbili unafanyika Ga-Rankuwa, karibu na Pretoria, ambapo wajumbe kutoka saba. kati ya majimbo tisa - ikiwa ni pamoja na viongozi wa zamani Motsoko Pheko na Clarence Makwetu - walikuwepo. Agosti, PAC iliwasilisha ombi la mahakama kuu kwa Bloemfontein kuzuwia kundi lililogawanyika PAC linaloongozwa na Thami ka Plaatjie kufanya mkutano wa ndani na kuanzisha PAC chini ya uongozi mpya.Agosti, PAC yawafukuza Thami ka Plaatjie na aliyekuwa Katibu wake wa Elimu, Snail Mgwebi kwa madai ya kusababisha migawanyiko.
Tarehe 10 Oktoba, Mahakama Kuu ya Bloemfontein ilitoa uamuzi kwamba kikundi kilichotengana cha PAC chini ya uongozi wa aliyekuwa katibu mkuu Thami ka Plaatjie, hakiruhusiwi kukusanyika au kupanga kwa kutumia jina au rangi ya PAC.
2009 6 Novemba, Abram Mfanimpela Magagula, kamanda wa zamani wa APLA. na mjumbe wa PAC kufariki. Magagula, ambaye alijulikana kwa upendo kama "Gags" aliondoka nchini mwaka 1984 na kwenda Lesotho kabla ya kwenda Tanzania kwa mafunzo ya kijeshi.
2010 2 Januari, Patso Thabo Mphela mjumbe wa PAC na mfanyakazi wa zamani wa APLA alifariki dunia.
Mphela alitoroka toka nchi ya Afrika ya Kusini mwaka 1977 na kujiunga na APLA ya Mbeya, Tanzania kabla ya kupelekwa Libya kwa mafunzo zaidi ya kijeshi mwaka 1978.
13 Mei, PAC yatangaza kufunua jiwe la kaburi la Peter Nkutsweu Raboroko, mmoja wa waanzilishi wa shirika hilo aliyefariki dunia 2000. Raboroko aliondoka nchini mwaka 1960 na kuwa mwakilishi wa PAC nchini Ghana na nchi nyingine za Afrika.May, Katibu Mkuu wa zamani wa PAC na kiongozi wa Pan Africanist Movement (PAM) chipukizi la PAC Thami ka Plaatjie anajiunga na ANC. Tarehe 13 Oktoba, Aliyekuwa Katibu Mkuu wa PAC na Mwanaharakati wa vyama vya Wafanyakazi Khoisan X alifariki mjini Johannesburg.
Khoisan alikuwa na mchango mkubwa katika PAC hasa wakati wa mazungumzo ya vyama vingi huko Kempton Park.Oktoba, Azariah "Junior" Nkosi, mwanachama wa PAC na mfungwa wa zamani wa kisiasa wa Kisiwa cha Robben ambaye alikuwa mshauri katika tawi la Pimville la PAC alifariki dunia.Novemba, Mwanachama wa zamani wa APLA Zebulon Selemo Mokoena afariki Novemba 29, PAC yafanya Mkutano wa Kilele wa Uchaguzi wa Kitaifa Desemba, Mwanzilishi wa PAC Edward Sonnyboy Bhengu aliyepewa jina la utani la "Bra Sanza" afariki dunia.
2011 25 Februari, Rais wa zamani wa AZAPO Mosibudi Mangena akizungumza wakati wa kuzindua maonyesho ya aliyekuwa rais wa PAC marehemu Robert Sobukwe huko Houghton Johannesburg.
Aprili, Boniswa Ngcukana mjumbe wa PAC ambaye aliuawa na vikosi vya usalama vya ubaguzi wa rangi pamoja na Cassius Barnabus wakati akivuka mpaka wa Lesotho na kuingia Afrika Kusini azikwa tena. huko Centane huko Eastern Cape.Aprili, Gasson Ndlovu anayejulikana kwa upendo kama "Oom Gas", mwanachama mwanzilishi wa PAC na mrengo wake wenye silaha APLA alikufa huko Cape Town. Ndlovu alipata mafunzo ya kijeshi nchini Misri, Algeria na Uchina kabla ya kutua Tanzania, ambapo alikuwa kamanda wa kambi ya APLA. Baadaye alihamia Lesotho ambako aliendelea na shughuli za APLA.Septemba, Maurice Khoza anajiuzulu kama mwenyekiti wa kanda wa PAC katika eneo la Bushbuckridge.
Pia anajiuzulu kutoka kiti chake kama diwani wa muda wote wa manispaa ya eneo hilo na kuchagua kubaki akifanya kazi kama mkuu wa shule. Septemba 7, gwiji wa PAC Johannes Moabi alifariki katika Hospitali ya Sunward Park. Moabi aliruka nchi na kwenda uhamishoni Swaziland mwaka 1968. Alifanya kazi kwa karibu na Joe Mkhwanazi katika kutekeleza oparesheni kadhaa za PAC.Septemba, Khuselwa Ngcukana, Rais wa Umoja wa Wanawake wa PAC afariki dunia .
