Analogia Malenga
JF-Expert Member
- Feb 24, 2012
- 5,005
- 9,872
Bodi ya Rufaa ya Mapato ya Kodi (Bodi), imefanya uamuzi muhimu kuhusu kutoza kodi kwenye mapato yaliyoshikiliwa kwa kampuni za ndani. Katika kesi ya rufaa kati ya Gateway Gaming Tanzania na Kamishna Mkuu (TRA), Bodi imetangaza kuwa kodi ya kushikilia na riba inapaswa kulipwa kwa mapato yaliyoshikiliwa.
Gateway Gaming Limited, kampuni ya ndani nchini Tanzania, ilikuwa chini ya uchunguzi kwa kutokusambaza gawio kwa wanahisa wake, ambao ni raia na wasio raia, katika miaka ya mapato iliyozozaniwa. Bodi ilizingatia matakwa ya Sheria ya Kodi ya Mapato, 2004 (ITA), hasa kifungu cha 54 (1), kinachosema kuwa mapato yaliyosambazwa yanapaswa kulipiwa kodi.
Katika kujadili uamuzi wake, Bodi ilichukua tafsiri kali ya kifungu cha 75 (6) cha ITA na kuishughulikia Gateway kama kampuni ya kigeni iliyodhibitiwa kwa madhumuni ya kodi. Mbinu hii ilisababisha Bodi kuamua kuwa mapato yaliyoshikiliwa ya kampuni hiyo yanapaswa kulipiwa kodi ya mapato na TRA.
Uamuzi huo umeweka wasiwasi miongoni mwa wachunguzi. Uamuzi wa Bodi unaashiria kuwa kampuni zote za ndani zenye mapato yaliyoshikiliwa sasa zinaweza kuhitajika kutoza kodi ya mapato kutoka kwenye mapato hayo, kana kwamba zinatoa gawio. Hii inaweza kuwa na athari kubwa kwa kampuni za ndani kwa ujumla.
Hata hivyo, ni muhimu kutambua kuwa uamuzi wa Bodi haukubaliki na bado unaweza kukatiwa rufaa. Hadi uamuzi utakaposimamishwa na Mahakama ya Rufaa ya Rufaa ya Mapato au Mahakama ya Rufaa, TRA inaweza kutekeleza kodi ya kushikilia kwenye mapato yaliyoshikiliwa ya kampuni za ndani.
Maamuzi haya yamezua mjadala miongoni mwa wataalamu wa kodi na wadau wa tasnia. Baadhi wanadai kuwa yanaweka mzigo zaidi kwa kampuni za ndani na yanaweza kuathiri utulivu wao wa kifedha. Wengine wanasisitiza kuwa uamuzi huo unalingana na matakwa ya ITA na kuhakikisha kuwa mapato yaliyoshikiliwa yanatozwa kodi kwa usahihi.
Kampuni zilizoathiriwa na wanahisa wao watafuatilia kwa karibu maendeleo zaidi, kwani uamuzi wa Bodi unaweza kuwa na athari kubwa kwa utii wa kodi na mipango ya kifedha. Bado haijulikani ikiwa uamuzi huu utakatiwa rufaa na kubadilishwa katika miezi ijayo.
Huku hadithi hii ikiendelea kufunuliwa, jamii ya biashara inasubiri kwa hamu maelezo zaidi kutoka kwa mamlaka ya kodi na hatua za uwezekano zinazoweza kuchukuliwa na kampuni zilizoathiriwa ili kukabiliana na athari za uamuzi huu.
Gateway Gaming Limited, kampuni ya ndani nchini Tanzania, ilikuwa chini ya uchunguzi kwa kutokusambaza gawio kwa wanahisa wake, ambao ni raia na wasio raia, katika miaka ya mapato iliyozozaniwa. Bodi ilizingatia matakwa ya Sheria ya Kodi ya Mapato, 2004 (ITA), hasa kifungu cha 54 (1), kinachosema kuwa mapato yaliyosambazwa yanapaswa kulipiwa kodi.
Katika kujadili uamuzi wake, Bodi ilichukua tafsiri kali ya kifungu cha 75 (6) cha ITA na kuishughulikia Gateway kama kampuni ya kigeni iliyodhibitiwa kwa madhumuni ya kodi. Mbinu hii ilisababisha Bodi kuamua kuwa mapato yaliyoshikiliwa ya kampuni hiyo yanapaswa kulipiwa kodi ya mapato na TRA.
Uamuzi huo umeweka wasiwasi miongoni mwa wachunguzi. Uamuzi wa Bodi unaashiria kuwa kampuni zote za ndani zenye mapato yaliyoshikiliwa sasa zinaweza kuhitajika kutoza kodi ya mapato kutoka kwenye mapato hayo, kana kwamba zinatoa gawio. Hii inaweza kuwa na athari kubwa kwa kampuni za ndani kwa ujumla.
Hata hivyo, ni muhimu kutambua kuwa uamuzi wa Bodi haukubaliki na bado unaweza kukatiwa rufaa. Hadi uamuzi utakaposimamishwa na Mahakama ya Rufaa ya Rufaa ya Mapato au Mahakama ya Rufaa, TRA inaweza kutekeleza kodi ya kushikilia kwenye mapato yaliyoshikiliwa ya kampuni za ndani.
Maamuzi haya yamezua mjadala miongoni mwa wataalamu wa kodi na wadau wa tasnia. Baadhi wanadai kuwa yanaweka mzigo zaidi kwa kampuni za ndani na yanaweza kuathiri utulivu wao wa kifedha. Wengine wanasisitiza kuwa uamuzi huo unalingana na matakwa ya ITA na kuhakikisha kuwa mapato yaliyoshikiliwa yanatozwa kodi kwa usahihi.
Kampuni zilizoathiriwa na wanahisa wao watafuatilia kwa karibu maendeleo zaidi, kwani uamuzi wa Bodi unaweza kuwa na athari kubwa kwa utii wa kodi na mipango ya kifedha. Bado haijulikani ikiwa uamuzi huu utakatiwa rufaa na kubadilishwa katika miezi ijayo.
Huku hadithi hii ikiendelea kufunuliwa, jamii ya biashara inasubiri kwa hamu maelezo zaidi kutoka kwa mamlaka ya kodi na hatua za uwezekano zinazoweza kuchukuliwa na kampuni zilizoathiriwa ili kukabiliana na athari za uamuzi huu.
