Remembering Franco Luambo Makiadi

Ab-Titchaz

JF-Expert Member
Jan 30, 2008
14,631
4,225
Franco ‘orphans' struggle to keep his torch burning

musiciansFrancoluambo.jpg


franco_luambo_makiadi_ok.jpg


By AMOS NGAIRA

The story of Congolese music star Franco, whose 20th death anniversary is being marked from this weekend, is incomplete without the mention of his music orphans. Just as he loved composing songs, singing them and playing the lead guitar, Luambo Luanzo Makiadi, as he was later known, thanks to President Mobutu Sese Seko's cultural revolution, had equal passion for discovering and nurturing new talent.

This was perhaps a means of expressing his personal appreciation for having acquired his skills at the feet of greats such as guitarists Paul Ebengo Dewayon (an elder brother of the late Johnny Bokelo Isenge) and Tino Baroza, and inspiration from Grand Kalle (Joseph Kabasele Tshamala).

Most lovers of Latin beats will recall African Jazz, the early 1950s band that featured Rochereau (Tabu Ley) and the duo of Dechaud and "Docteur" Nico Kasanda, who is remembered for having promoted the Hawaian music. Throughout his more than three decades' pop music career, Franco led a huge band of more than 40 members - TP OK Jazz - with some talented singers coming in and leaving at one time or another. The group was divided into two parts such that, while one toured Europe the other stayed in Kinshasa under the leadership of his long-serving vice-president, Lutumba Simaro.

As has been noted, occasionally there would be a few defections who would pursue solo recordings. Most of the surviving former TP OK Jazz members are either based in Brussels, Belgium, Franco's European headquarters, and France. When Review reached some of them by phone earlier this week, most expressed delight at being based in Belgium, arguing that it makes them feel more "at home as Franco's long-time foreign base".

One of Franco's favourites, who produced some of TP OK's greatest songs, was Prince Youlou Mabiala. Franco loved his colossal influence in East and Central Africa. Franco had gone to the other side of the Congo River to the city of Brazzaville to recruit him. The mellow-voiced singer, who also became a good composer and later leader of Kamikaze Band for a number of years after Franco's death, kept the TP OK legacy alive, performing with the band's name in Kinshasa and occasionally in Brazzaville with some former band members.

However, in the recent past, Mabiala who also lives in Brussels, has been inactive since he suffered a mild stroke more then two years ago. Some of his most memorable duets with Franco were Mado and, later, Motema na Ngai Television. Another of Franco's favourites still actively involved in music is Sam Mangwana, who was born and brought up in Kinshasa. He is remembered for having done the last album with Franco, Forever.

His parents were Angolans who had fled the Portuguese colonial rule. The collective genius of Franco and talented Mangwana, who was in and out of the band since he joined it in 1972, was harnessed to result in a collaboration album, Co-operation, better known in Kenya as Odongo of the 1980s. The collection contained a number of hits and did remarkably well in sales in East Africa.

Totally ‘Congolese'

Incidentally, Mangwana became so totally "Congolese" that music fans in East Africa, were shocked many years after Franco's death to learn that he had returned to his home country, where he continued with his music for some time before returning to Kinshasa.

As a romantic crooner with love for heartfelt ballads, Mangwana, mainly doing solo projects, earned himself the title, Le Pigeon Voyager, or the solo voyager. Franco fans will recall the first major hit song he recorded with TP OK, Mabele, a Simaro composition.

Then there was Franco's deputy of many years, (poet) Simaro, also a great composer and immensely talented guitarist. After Franco died, there was the much documented fight for the control of TP OK Jazz between Simaro and his former master's family.

He opted to form a new band, Bana OK, with his former TP OK colleagues, and they went on to make great music. Incidentally, on Monday, Simaro will be among artistes in the frontline in marking 20 years since Franco's death.

http://www.nation.co.ke/News/-/1056/670554/-/unxvxl/-/index.html
 
[ame]http://www.youtube.com/watch?v=PjnQbD_wBc0&feature=related[/ame]


[ame]http://www.youtube.com/watch?v=itzTgp39NaY&feature=related[/ame]


[ame]http://www.youtube.com/watch?v=uSHNPfXIuiw&feature=related[/ame]
 
I can't believe it is already 20 years since Franco left this world. He will always be one of the giants of my time. Thanks Ab-Titchaz for the memory.
 
I can't believe it is already 20 years since Franco left this world. He will always be one of the giants of my time. Thanks Ab-Titchaz for the memory.

Jasusi,

Karibu sana mkuu. Hii ni memory kubwa sana na mwenyewe nashangaa
tayari its 20yrs since jamaa ameaga. The memory still lives on na tunakula
lager weekendi tukisikiza TPOK oldies.
 
franco.jpg


OK-NDOMBEOPETUMSIMMAROJOSKY.jpg


L-R; Ndombe Opetum, Simmaro Massiya & Josky Kiambukuta

OK-MANGWANA.jpg



 
MARIO

Oh Mario
Luka ata mwasi yo moko obala
Mario mosala kolinga ba maman mobokoli
Basuka yo te ?
Lelo makambo lobi makambo nalembi
Lelo bitumba lobi koswana nabaye
Naboyi kobebisa nzoto na manzaka nalembi eh
Mario nalembi e e
Mario nabaye e e

Oh Mario nasi napekisa yo
Kolingaka basi bazali na mbongo
Yoka ndenge azali kokaba yo na mitema ya basi mpe mibali
Sala quand même effeot oluka mosala Mario
yo mutu ozali na ba diplômes mitano Mario
Mponaniniozalikobebisakosambuisakombonayo
Mario ah nalembi
Ba produits ngai napokaolaka nzoto ekoma sembe sembe
Okobeteke ngai na zoka lobi na zwa maladie ya cancer
Lobi tango na kopolo yo okimi ngai eh
Mario nalembi eh
Bima bima na ndako na ngai Mario
Mpo na nininiongo ya kolinga
Akobeteke ngai na zwa epayi zuwa ya lokuta epayi
Zuwa ya biloko akutaki ngai na yango
Likambo mosusu mosala koboma biloko ya ndako na somba
Nalembi eh Mario na baye yo
Kende Mario nalembi yo oh
Mario akuti ngai na biloko mobali mosusu asomba

Oyoka elengi ya kovanda te Mario ?
Oyoka elengi te olia na mesa ?
Kaka soki zuwa ekangi yo na poitrine
Olingi kaka kobeta ngai na koboma biloko
Mario si na salisa yo mingi
Diplôme ya sima ngai na salisaki yo Mario
Bongo leleo ngai nakomi mwasi mabe ?
Mario likambo te
Ah mokili eza kaka boye hum

Mobali akuti ngai na bomemgo
Asengi akomander ngai na ndimi
Mobali akuti ngai na bomengo
Asengi adiriger ngai na ndimi
Nabandi kobima na ye babandi kobenga ye Monsieur
Mario avimbi moto akanisi biloko na ngai ya ye ah!
Ah Mario na baye yo o
Kende Mario nalembi yo o

Mario azongi epayi ya baboti
Akuti mbeto na ye ya bomwana
Ekomi tango ya kolala mbeto mokuse makolo milayi Mario
Mario nalembi somba mbeto na baye e
Koyokamotema pasi te ndako ngai moko nafutaka
B 11amba nasombela yo natikeli yo souvenir ya bolingo
Oyo ezali na lavage nakotindela yo na bato
Mario nale mbi yo oh
Kende na yo na baye yo oh

Hum, Mario zuwa lokola fusée Mario ah ah
Mario mosala kobetela ngai bana bigogo
Bana yango ya yo ?
Olingi bobele ba mamans mobokoli

Akobete ngai na zuwa epayi zuwa ya lokuta
Epayizuwayabilokoakutakingainayango
Likambo moke mosala koboma koboma biloko ya ndako na somba
Nalembi eh Mario na baye yo
Kende Mario nalembi yo o
Bima bima nalembi yo

Mario nale mbongoya likelemba mitu tuku misato
Nasombi Mercedes 190 nayebisi Mario mokolo mosusu tobima
Tokende kosala promenade
Tokomi na nzela Mario alobi na ngai
Y o zonga côté ngai ngai na zali .
Nakumba voiture mpo bamona que ngai
Moto nasombeli yo yango
Nayebisi Mario te
Ngai kutu na za na posa na kumba eloko nasombi sika
Bato nionso bamonaque ngai moto nasombi
Toweli volantngai na Mario
Mario atuteli ngai voiture na nzete

Nzoto ezali nanu ya meme olingi obebisa ngai elongi
Il paraît basi nionso ozwaka mosala kobebisa bango bilongi
Epayi na ngai na stopper nalembi yo
Mario papa na baye yo oh
Kende na yo nalembi yo

Mario alingaka babong isa mpos ya matama na pomade
Oh ata ezali muindo eya motane
Alingaka kobala basi ya âge na ye te
Alingi bobele ba mamans mobokoli Mario
Soki maman mobekoli abengani ye
Akanga bobele biloko na liputa
Ba brosses à dents, masini ya mandefu, kisanola

Mobali akuti ngai na bomemgo
Asengi akomander ngai na ndimi
Mobali akuti ngai na bangenge
Asengi adiriger ngai na ndimi
Nabandi kobima na ye babandi kobenga ye Monsieur

Mario avimbi moto akanisibiloko na ngai ya ye ah!
Ah Mario na baye yo o
Kende Mario nalembi yo o
Bima na ndako na ngai na baye yo o

Mario à travers yo napesa baleki mosusu toli
Bakomi kolinga basi ya bato mpo na bambongo na bango
Mobali asali mbongo, asali mbongo apesi mwasi
yo okeyi kovandela ye mpo osilisa ye yango
Ah Mario okuti ndako appartement kitoko
Biloko yo moto osombi te yo olali
Ovandi, téléphone, télévision
Oh Mario kanisa mpe mobali oyo asombaki yango
Amonaki mpasi likambo nini Mario ?
Llkambo naloba kutu ezali te
Ezali te, ezali te eza te Mario

Koyokamotema pasi te ndako ngai moko nafutaka
Bilamba nasombela yo natikeli yo souvenir ya bolingo
Oyo ezali na lavage nakotindela yo na bato
Mario nalembi yo oh
Kendenayonabayeyooh

Mario ba sapato ya western na ba sapato ya croco
Kaka mwasi asombelaka yo ?
Bilamba ya V alentino, complet ya cuir
Na ba chemises ya soie
Ba ceintures ya lézard
Kaka mwasi asombelaka yo Mario ?
Ba suki ekoma ya kolala milelu milelu
Singasinganamoto
Kaka mwasi moto afutaka coiffeuse wana ?

Ba produits ngai napokaolaka
Nzoto ekoma sembe sembe
Okobeteke ngai na zoka lobi na zwa maladie ya cancer
Lobi tango na kopolo yo okimi ngai eh
Mario nalembi eh
Kende papa nalembi yo oh

Mario azongi epayi ya baboti
Akuti matelas na ye ya bomwana
Ekomi tango ya kolala matelas etoboka
Ebimisa pasipolomi
Na baye Mario, matelas mokosa nalembi eh
Somba matelas na baye eh

Lelo koswana lobi bitumba na baye
Lelo makambo lobi makambo
Naboyi kobebisa nzoto na manzaka nalembi eh
Na baye yo, Mario nalembi e e
Mema bilamba nalembi
Kotika eloko te na baye

Mario nawuti zando nakuti ye na ndako
Mario asiliki, nakanisi bana mosala
Balambi biloko malamu te
Ngai moko nakoti na cuisine
Nalambeli Mario, nati na mesa
Mario aboyi kolia, asiliki
Abemngi ngai pembeni
Chérie oyebi tina nasiliki, nalibi te
Ba complets ya lin oyo ebimi sikoyo
Soki osombeli ngai te libaka ekokufa ya mbala oyo

Mobali akuti ngai na bangenge
Asengi adiriger ngai na ndimi
Nabandi kobima na ye babandi kobenga ye Monsieur
Mario avimbi moto akanisi biloko na ngai ya ye ah!
Ah Mario na baye yo o
Mobali mabe nalembi yo
Obetaka ngai nalembi papa

Ah Mario vraiment kende na yo kaka
Na ba grand frères ya quartier
Okoma kosalela bango zuwa
Bato bamoni esika ngai nakoli Mario
Ah Mario akomona tango bakosala versement ya mbongo
Baye kotikela ngai Mario alongoli singlet
Alingisikoyoasalacompteyambongo
Zuwa etondi ye na mbanga na motoki
Mais ouo ozali ko compter ya yo ?

Akobete ngai na zuwa epayi zuwa ya lokuta
Epayi zuwa ya biloko akutaki ngai na yango
Likambomokemosalakobomakobomabilokoyandakonasomba
Nalembi eh Mario na baye yo
Lokoso eleki nalembi yo oh

Ba familles ya Mario bakanisaka
Mario apesaka ngai mosolo
Mario en tout cas nalembimbalaoyo
Soki oyoki lisusu natuni ba moziki na ngai
Baya kobonfela yo kende libela
D'ailleurs oza muana bato ngai mpe naza mwana bato point
 
I was fortunate enough to witness this Maestro in one of his performances when he toured Dar es salaam in the early 70's.He was truly original
 

Similar Discussions

Back
Top Bottom